Mantelzorgers zijn niet altijd mensen van middelbare leeftijd die zorgen voor een hulpbehoevende ouder of partner. Ook op jonge leeftijd neem je soms – ongewild – mantelzorg op. Hind en Zahra waren nog maar kinderen toen ze al voor hun zieke mama zorgden. Met de 2 zussen keren we terug naar hun jeugd.
Woordkunstenaar Hind (28) en schilder-illustrator en sociaal-cultureel werker Zahra Eljadid (29) schreven het verhaal van hun jeugd neer in een boek, ‘Kruimeldief’. Zahra heeft 2 kinderen, Hind is mama van 3.
1996: mantelzorg op amper 6 jaar
Hind: “Toen we 3 en 4 jaar waren, lag mama in coma. Omdat onze vader niet voor ons kon zorgen, werden we naar een internaat gestuurd. Wat er precies scheelde met onze moeder, willen we liever niet kwijt. Het gaat niet zozeer over de ziekte, wel over de invloed daarvan op een gezin. Dan maakt het niet uit of het over kanker of een andere levensbedreigende ziekte gaat. Feit is dat mama heel veel zorg nodig had. Ik was een jaar of 6 toen Zahra en ik kennis maakten met mantelzorg zonder dat we het wisten. Toen hebben we haar voor het eerst gewassen.”
Zahra: “Wij deden alles: naar de apotheek gaan, haar medicijnen toedienen, koken, poetsen ...”
Hind: “We legden haar in bed en masseerden haar. Of we maakten haar favoriete snacks, ook al was het al 23 uur. Soms hadden Zahra en ik er ruzie over. ‘Ik heb gisteren al afgestoft, vandaag is het jouw beurt!’ Onze band had daardoor heel slecht kunnen eindigen, maar dat is niet gebeurd. Omdat we er altijd onvoorwaardelijk voor elkaar waren.”
2001: mantelzorg en problemen verbergen
Zahra: “We hadden een tijdje een stiefvader en hij hielp ons ’s ochtends klaarmaken voor school. Soms kookte hij voor ons.”
Hind: “Maar toen we 11 en 12 jaar waren, ging hij weg en kwam alles weer op onze schouders terecht. In die periode ging het ook heel slecht met mama. Ze moest vaak naar het ziekenhuis, waardoor wij soms 2 tot 3 maanden alleen thuis waren. Dan gingen we na school op bezoek in het ziekenhuis. Daar maakten we ons huiswerk. Eens weer thuis, moesten we ons eigen potje nog koken.”
Zahra: “Hulp kregen we niet. We konden heel goed dingen verbergen. Wij deden alsof er niks aan de hand was. Daardoor was alles oké voor de buitenwereld.”
“Bij mama in het ziekenhuis maakten we huiswerk. Eens thuis, moesten we ons eigen potje nog koken”
2007: drang naar vrijheid
Zahra: “Pas als tieners gingen we rebelleren.”
Hind: “Als kind denk je dat jouw gezinssituatie normaal is en geloof je dat het er overal zo aan toegaat. Maar als je ouder wordt, merk je dat dit helemaal niet zo is. Daardoor werden we als tiener bozer: wij wilden ook onze vrijheid. Waarom moesten wij altijd voor onze moeder zorgen?”
Zahra: “We spijbelden en Hind liep zelfs een paar keer weg. Uiteindelijk hebben we allebei een tijdje in een instelling gezeten. Op mijn 18de moest ik daar weg en ging ik weer naar huis. Ik miste mama.”
2011: betere band
Hind: “Ik ben op mijn 18de het huis uitgegaan. Maar ik woonde wel om de hoek.”
Zahra: “Ik ben pas op mijn 20ste vertrokken, toen ik trouwde. Ook wij woonden maar 5 minuten verder, zodat we voor mama konden blijven zorgen.”
Hind: “Het was een opluchting om op eigen benen te staan. Mijn band met mama is daarna ook verbeterd.”
2016: mantelzorg en verantwoordelijkheid missen?
Zahra: “Op 16 februari 2016 overleed mama. We waren kapot van verdriet, ook al waren we voorbereid op dat scenario. Ze was al tientallen keren bijna gestorven, maar deze keer was het echt. Het was wel een troost dat ze niet meer moest afzien. En dat wij geen verantwoordelijkheid meer hadden. Maar nu zouden we alles geven om die verantwoordelijkheid terug te krijgen.”
2017: het leven vieren
Zahra: “Precies een jaar na de dood van mama, op 16 februari 2017, werd mijn dochter geboren. Net zoals mijn moeder is ook zij chronisch ziek. Het ‘zorgen voor’ is voor mij nooit gestopt.”
Hind: “Ik heb het gevoel dat mama ons met die geboortedag de toestemming heeft gegeven om op haar sterfdag ook blij te zijn. We moeten dan niet alleen triest zijn om de dood, maar we moeten ook het leven vieren.”
Zahra: “Het moederschap bevalt mij. Omwille van onze eigen jeugd, willen we bij onze kinderen wel alles overcompenseren door precies het tegenovergestelde te doen.”
Hind: “Klopt. Ik ben heel zorgend, ik neem mijn kinderen alles uit handen. Mijn dochter is 10, maar ik was haar nog altijd. Ik probeer altijd veel te geven, net omdat wij zo weinig hadden.”
“Omwille van onze eigen jeugd, willen we bij onze kinderen alles overcompenseren”
2022: empathie en doorzettingsvermogen
Hind: “Wij moesten snel volwassen worden. Maar gelukkig hadden we erg veel aan elkaar. We konden niet altijd kind zijn, maar we hebben ook veel geleerd. Onze mama had een goed hart. Ze gaf wat ze kon. En in de periodes dat het beter met haar ging, zorgde ze voor ons. En deed ze leuke dingen. Dan nam ze ons mee naar de Ardennen of verkleedde ze zich als clown.”
Zahra: “Empathie en doorzettingsvermogen. Dat zijn de dingen die ze ons heeft meegegeven. Ze zit verborgen in elke tekening die ik maak. We zijn opgegroeid tot gelukkige, zelfstandige vrouwen en ik denk dat mama heel trots is op ons.”