De ziekte van Parkinson is een ongeneeslijke hersenziekte die vooral oudere mensen treft. Ze ontstaat wanneer specifieke hersencellen geleidelijk aan afsterven. Het gaat onder andere om cellen die de stof dopamine aanmaken. Hoe meer hersencellen afsterven, hoe erger je symptomen worden. Parkinson verloopt meestal erg traag, over meer dan 10 jaar.
Soorten Parkinson
Er bestaat een erfelijke en een niet-erfelijke vorm van de ziekte van Parkinson.
Erfelijke vorm | Niet-erfelijke vorm |
Begint vaak voor de leeftijd van 55, soms zelfs bij tieners of jonge volwassenen. | Begint vaak tussen de leeftijd van 55 en 65. |
5 tot 10 % van alle Parkinsonpatiënten heeft een erfelijke vorm. | Dit is de meest voorkomende vorm van Parkinson. |
Oorzaken Parkinson
De erfelijke vorm ontstaat doordat je 1 of meerdere genen hebt met een fout. Er zijn momenteel een stuk of 6 genen gekend die een rol spelen bij het ontstaan van de erfelijke vorm van Parkinson. Bij de niet-erfelijke vorm is de precieze oorzaak nog onbekend. Wat wel een rol zou kunnen spelen, is een vergiftiging met zware metalen, sommige bestrijdingsmiddelen en giftige stoffen zoals pcb’s.
Symptomen Parkinson
De ziekte uit zich op veel verschillende manieren. Niet iedereen krijgt alle symptomen, of heeft ze allemaal tegelijk. Er zijn 2 soorten symptomen:
Bewegingsstoornissen
- Je bewegingen worden kleiner en trager. Je gaat bijvoorbeeld trager en schuifelend stappen, kleiner en moeilijk leesbaar schrijven, stiller en onduidelijker spreken. Zelfs slikken wordt moeilijker.
- Beven is de bekendste klacht. Het begint meestal in 1 arm of hand en gebeurt vooral wanneer je spieren ontspannen zijn. Sommige mensen met Parkinson beven niet.
- Je spieren blijven voortdurend strak aangespannen en ontspannen niet meer. Die stijfheid maakt bewegen moeilijker. Ook de spieren van je gezicht kunnen verstijven tot een soort masker, waardoor je weinig gelaatsuitdrukking meer hebt en er altijd ernstig uitziet.
- Je gaat voorovergebogen staan en lopen, hebt moeite om je evenwicht te bewaren en valt gemakkelijker omver.
De bewegingsstoornissen beginnen meestal aan 1 kant van het lichaam. Ze breiden zich later uit naar de andere kant, maar blijven altijd het sterkst aan die oorspronkelijke kant.
Andere symptomen
Andere symptomen ontstaan naast de bewegingsstoornissen:
- Je kan minder goed geuren herkennen of uit elkaar houden.
- Je slaapt slechter en hebt vaker levendige dromen.
- Depressie en angst zijn een uiting van de ziekte zelf en geen emotionele reactie op de ziekte.
- Je kan minder goed verschillende dingen tegelijk doen, hebt geheugen- en concentratiestoornissen.
- Soms ervaar je pijn in een lichaamsdeel of over je hele lichaam.
- Je krijgt problemen met plassen.
- Constipatie komt af en toe voor.
- Een lage bloeddruk kan ook een symptoom zijn.
- Dementie komt ongeveer 6 keer meer voor bij mensen met Parkinson.
Risicofactoren Parkinson
- Hoe ouder, hoe groter je kans op het ontwikkelen van de ziekte.
- Mannen hebben het iets vaker dan vrouwen.
Diagnose Parkinson
Een neuroloog stelt de diagnose op basis van je symptomen, een vraaggesprek en een lichamelijk onderzoek.
Verwarring met Parkinson-plus
Een aantal zeldzamere hersenziekten lijken sterk op de ziekte van Parkinson, maar zijn het niet. Ze worden ook wel Parkinson-plus aandoeningen of parkinsonismen genoemd. Bij Parkinson-plus komen ernstige symptomen vaak al van in het begin voor, terwijl dat bij Parkinson pas tegen het einde optreedt. Meestal verlopen deze ziekten ook sneller en lopen ze binnen een paar jaar slecht af, terwijl Parkinson veel trager evolueert. Ze reageren ook veel slechter op geneesmiddelen.
Enkele van die ziekten zijn:
- MSA of Multi-Systeem Atrofie
- PSP of Progressieve Supranucleaire Paralyse
- Cortico-Basale Degeneratie
In het begin is het niet altijd duidelijk of het Parkinson of Parkinson-plus wordt. Soms moet de diagnose na verloop van tijd bijgesteld worden.
Parkinson behandelen
Parkinson kan niet gestopt of genezen worden. Maar met geneesmiddelen en andere behandelingen kan je de symptomen een hele tijd onder controle houden.
Geneesmiddelen
Geneesmiddelen zijn het belangrijkste deel van de behandeling. Ze zorgen voordopamine en verminderen zo je symptomen. De ziekte genezen of de achteruitgang stoppen, kunnen ze niet. Er bestaan verschillende soorten geneesmiddelen:
- Levodopa is een voorloperstof van dopamine. Het wordt opgenomen in de hersenen en wordt daar omgezet in dopamine, dat de hersenen daarna kunnen gebruiken. Dit is het krachtigste en meest gebruikte geneesmiddel.
- De dopamine-agonisten.
- Geneesmiddelen die de afbraak van dopamine verminderen.
- Een hersenoperatie, zoals diepe hersenstimulatie, is voor sommige mensen in een later stadium een uitweg.
Levensstijl
Om zo lang mogelijk fit en mobiel te blijven, is dagelijkse lichaamsbeweging heel belangrijk. Net als een evenwichtige voeding met genoeg vezels en vocht.
- Kinesitherapie helpt je om in beweging te blijven. Je leert ook bewegingsstrategieën tegen bijvoorbeeld evenwichtsproblemen.
- Logopedie helpt bij problemen met praten en slikken.
- Ergotherapie helpt je bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen en leert je hoe je gespecialiseerde hulpmiddelen gebruikt. Je kan deze hulpmiddelen huren of aankopen bij ons ziekenfonds.
Meer informatie?
Meer informatie kan je vinden op de website van de Vlaamse Parkinson Liga of op de website van Gezondheid en Wetenschap.