Abortus. Weinig woorden die zo hard klinken. Ook weinig woorden die zo hard gemeden worden. Een zwangerschapsonderbreking blijft een torenhoog taboe. Alsof het een ‘misdaad’ is. Alsof het alleen gebeurt bij een tienerzwangerschap. Het tegenovergestelde is waar, weet Elle (33), die 5 jaar geleden haar zwangerschap afbrak.
Abortus als best mogelijke optie
“Ik was ongepland en ongewild zwanger. Ik wist meteen dat ik het kindje niet wilde houden. 5 jaar later sta ik nog altijd achter die beslissing. Ik maakte de minst slechte keuze. Zelfs een goede keuze, al klinkt dat misschien raar. Voor mij was het de beste van 2 mogelijke opties”, vertelt Elle.
“Al wist ik dat het geen makkelijke weg zou worden. Zeker door de vooroordelen en het grote taboe dat hangt rond abortus. Je weet het al van het moment waarop mensen reageren met clichés als ‘laat het even bezinken, je zal nog van gedacht veranderen’.”
Geen kinderwens: ik, niet wij
“Ik heb geen kinderwens. Die komt er ook in de toekomst niet, verwacht ik. Een tikkende biologische klok of rammelende eierstokken heb ik nooit gevoeld.”
“Ik haat kinderen niet hé”, weerlegt Elle snel. “Maar het gaat gewoon niet. Ik zou te weinig geduld hebben. Ik zou niet voor mijn kind kunnen zorgen zoals ik vind dat een mama moet doen. En ik zou het mezelf enorm kwalijk nemen mocht ik mijn kind niet graag zien ... Dan begin je er niet aan. Dat is niet eerlijk.”
“Mijn man en ik zijn 11 jaar samen. Hij wist van in het begin dat ik geen kinderen wilde. En zijn kinderwens was niet groot genoeg om onze relatie op te geven.”
“Toch kwam het moment dat ik onverwachts zwanger werd hard aan. Ik denk dat hij ergens hoopte dat ik van gedacht zou veranderen en wél voor een gezin zou kiezen. Sindsdien mag ik niet meer zeggen: ‘wij willen geen kinderen’. Dat klopt niet, zegt hij. Soms staat dit nog tussen ons.”
Veel tranen
Wanneer Elle eind april 2017 ontdekt dat ze zwanger is, slaat ze in paniek. “Ik heb het lang proberen weg te duwen. Ik voelde het wel. Ik had pijnlijke borsten, mijn maandstonden bleven uit. Toch wachtte ik nog ruim 2 weken om een zwangerschapstest te doen.”
“Het resultaat ging gepaard met tranen, veel tranen. Het is niet omdat ik geen kinderen wil, dat het niet enorm veel pijn deed. Ik ben blij dat ik die dag net niet moest werken. En mijn man stelde voor om ook thuis te blijven”, vertelt Elle.
“We gingen naar een centrum in Antwerpen, want dichter bij huis in Gent, konden ze me niet snel genoeg helpen. Ik zat dicht bij de limiet voor de abortuspil, maar ik wilde absoluut geen curettage (een kleine ingreep waarbij de dokter het slijmvlies of zwangerschapsweefsel van de binnenkant van de baarmoeder schraapt).”
Abortus, dus slecht mens?
“Bij de 1ste afspraak hadden we een gesprek. Daarna krijg je sowieso een wettelijke bedenkperiode van 6 dagen. Daarna ging ik terug voor de medicatie om de zwangerschap stil te leggen. En nog een 3de keer om het vruchtje in mijn baarmoeder af te drijven.”
“Die dag in mei 2017 staat voor altijd in mijn geheugen gegrift. Ik had veel pijn en moest met pijnstilling op bed gaan liggen. Maar ook mentaal was het loodzwaar. Het drong echt door dat het na die dag gedaan was. Ik zou niet langer zwanger zijn.”
“Ja, het was een duidelijke keuze. Ja, ik weet dat ik de baby net beschermd heb door hem niet te laten komen. En toch voelde ik me op dat moment een slecht mens.”
“Ook al stond ik 100 % achter mijn beslissing, toch voelde ik me een slecht mens”
Na abortus: pijn en verdriet
Een grote misvatting is dat het na een zwangerschapsafbreking ‘gedaan is’. Niets is minder waar, pas dan start de verwerking, zo ondervindt Elle ook. “Je gaat door een rouwproces. Maar een heel ander dan bij iemand die gestorven is. Want je kan niet naar buiten komen met je verdriet.”
“Intussen is mijn papa overleden. Hem heb ik gekénd. Wat er in mijn buik zat niet. Bij mijn papa was er een doodsbrief, een begrafenis ... Na de zwangerschapsafbreking moesten mijn man en ik alles achter gesloten deuren verwerken. Grotendeels onder ons tweetjes. En ook dan voelde ik me soms alleen.”
“Er is veel onbegrip voor rouw over iets waarvoor je zelf kiest. Ik heb die keuze gemaakt, maar ik had er nooit willen voor staan. Ik heb het op een bepaald moment opgeschreven. In een brief naar mezelf. Ik had nood om mijn verdriet uit te spreken. Ik draag dit voor altijd mee, want ‘erover heen’ ben ik nooit. Ik leer ermee leven. Een cliché-misvatting trouwens, dat rouwende mensen ‘erover heen’ moeten geraken.”
“Er is veel onbegrip voor rouw over iets waarvoor je zelf kiest.”
Nood aan praten
Elle en haar man vertelden slechts een beperkte groep mensen over de zwangerschapsafbreking. “Terwijl ik er echt nood aan had om erover te praten. Ik wilde het bijna van de daken schreeuwen, maar dat mocht niet. Enkel mijn ouders, zussen en enkele vrienden zijn op de hoogte. Mijn schoonouders hebben het nooit geweten. Mijn man wil dat absoluut niet.”
“De reacties die we kregen, waren op zich niet slecht. Maar ik ben wel teleurgesteld dat het er nooit meer over gaat. Niemand vraagt nog eens hoe ik me voel. Niemand vraagt of ik erover wil praten”, weet Elle.
“Niemand vraagt nog eens hoe ik me voel, niemand vraagt of ik erover wil praten”
“Ik vond gelukkig steun bij lotgenoten. En bij de mensen van vzw Fara, zeker in aanloop naar de eigenlijke zwangerschapsafbreking. Ze luisteren, geven raad en begeleiden je bij je keuze. Daar kon ik alles zeggen, ook de dingen waarmee ik bij familie en vrienden niet terecht kon.”
“Waar ik spijt van heb, is dat ik er vooraf niet over gesproken heb met mijn ouders. De dag waarop alles gebeurde waren ze ook in Antwerpen, voor een etentje. Ik wilde hen zo graag bellen, ik wilde hen bij mij. Maar ik deed het niet. Ik wilde hun dag niet verpesten ...” (stilte) “Ik had het gewoon moeten doen, want ik had hen nodig.” (slikt tranen weg)
Abortus heeft een blijvende impacht
Ook vandaag wordt Elle soms teruggeslagen naar 2017. Naar de pijn en het verdriet. “Ik kan heel moeilijk om met zwangerschapsaankondigingen. Dat ligt gevoelig. Mijn reactie is vaak erg droog of koel, en mensen snappen dat niet. Ik deel hun blijdschap niet. Ik wil wel uitleggen hoe het komt, maar ik doe het niet. Omdat ik bang ben voor het onbegrip.”
“En dan kom je in situaties terecht waarbij mensen het je niet meer vertellen. Bij de 3de zwangerschap van mijn zus was ik de laatste die het wist. Mijn man was zelfs 6 weken voor mij op de hoogte. Ze wilden me sparen en op zich is dat lief. Maar ik voelde me enorm buitengesloten.”
Abortus is niet alleen iets voor jonge, onvoorzichtige meisjes
Waarom het taboe rond zwangerschapsafbreking zo groot is? “Onwetendheid is het grootste probleem. Ik denk niet dat het altijd uit slechte wil is dat mensen zo denken. Voor 2017 dacht ik zelf ook dat het vooral iets was voor erg jonge en onvoorzichtige meisjes. Tot ik in de wachtzaal zat van het abortuscentrum. Niets is minder waar: er zitten allerhande vrouwen. En geen tienermeisjes.”
Elles brief naar zichzelf
"Hoe kwijt kan iets zijn
wanneer ik het met dichte ogen
nog steeds kan zien?"
…
Voor mij was de beslissing al genomen: ‘dat’ kon niet blijven, ‘dat’ moest weg. Het zat in de weg, letterlijk en figuurlijk. Ook al wist ik dat ik Daan hiermee pijn deed. Ik kon dit niet enkel voor hem. Ik kon het niet tout court.
…
Ik vraag geen advies of medelijden. Ik besef dat het geen evident onderwerp is, dat het niet gemakkelijk is om hier ‘gepast’ op te reageren. En dat het daardoor waarschijnlijk heel vaak stil blijft aan de overkant. Al is het met de beste bedoelingen, of uit onwetendheid hoe ermee om te gaan. Maar toch, de stilte en onbegrip kwetsen.
…
Het woord zelf mijd ik als de pest. Dat is mijn natuur, weglopen van pijn. Het is ook gewoon zo’n lelijk woord. Laat me maar geloven dat ons vlindertje gaan vliegen is.
You’ll always be my favorite ‘what if’.
…
Ondanks mijn vastberadenheid toen, kwamen er gevoelens van verlies naar boven, voor mij (zorgeloosheid en ideaalbeeld) en voor ons (onze nakomeling, eigen creatie). Emoties die ik vroeger niet kende. Twijfels over dingen waar ik voorheen nooit een alternatieve keuze voor had gezien.
…
Vaak duiken ‘wat als’-vragen op ... Spijt van mijn keuze is het niet echt, maar het is wel spijtig. Spijtig van de situatie, spijtig dat het zo moest zijn. Het was de moeilijkste keuze ooit.
…
De impact begon pas door te dringen toen de leegte fysiek en mentaal duidelijk voelbaar werd. Zo zwart-wit als alles vorig jaar nog was, zo grijs is het nu. Ongepland? Sowieso. Ongewenst? Ik weet het niet meer, echt niet ... Wil ik echt oud worden zonder kinderen? Intussen weet ik wel 100 % zeker dat die kinderwens er niet is.
Ik draag dit voor altijd met me mee. Het is een deel van mij dat ik koester, en dat me gemaakt heeft tot wie ik nu ben.
Abortus is géén misdaad, dus ‘abortus plegen’ klopt niet
Carine Vrancken (LUNA abortuscentra): “Elk jaar zijn er in ons land zo’n 18 000 zwangerschapsonderbrekingen. Maar mensen zien de realiteit liever niet. En de realiteit is dat de telefoon in de LUNA centra bij momenten roodgloeiend staat.”
“België heeft een van de laagste abortuscijfers ter wereld. Dat vinden we vanzelfsprekend. Maar wist je dat elke vrouw op haar 50ste 1 kans op 5 heeft om ooit een abortus te hebben gehad? Kortom: het kan iedereen overkomen.”
“Maar vraag even na en niemand kent zo’n persoon. Dat klopt dus niet. We praten er gewoon niet over. Uit angst voor het stigma. Omdat je te vaak als onverantwoord wordt bestempeld. Want wie heeft nog nooit eens onveilige seks gehad?”
“Is het dan verantwoord om ongewild een kind op de wereld te zetten? Is het niet net een teken van verantwoord ouderschap om een zwangerschap af te breken als je weet dat het voor jou geen goed idee is om ouder te worden? Een zwangerschapsafbreking is geen misdaad. Toch gebruiken we het met het werkwoord plegen ... zoals bij een misdrijf.”
“De belangrijkste boodschap is: maak het bespreekbaar. Durf erover nadenken wat je zou doen als je zelf in die situatie zou zitten. En durf naar een abortuscentrum gaan om te praten. Je moet heus je beslissing nog niet gemaakt hebben als je binnenstapt. Het kan al helpen om in een gesprek de zaken op een rijtje te zetten.”
LUNA vzw heeft 4 abortuscentra. De centra bieden psychosociale begeleiding en medische behandeling als je ongewenst of ongepland zwanger bent. Ze nemen de tijd voor een gesprek en ondersteunen je om de keuze te maken die het best voor je is.