Ziekteverzekeringen, ziekenfonds, ouderschapsverlof, ziekte-uitkeringen: in België kennen we een uitstekende gezondheidszorg én een uitgebreid vangnet voor wie in de (gezondheids)problemen komt. Maar in het buitenland is dat niet altijd het geval. 5 Belgen die geëmigreerd zijn, vertellen over hoe zij de sociale zekerheid in hun nieuwe thuisland ervaren.
Tim in Indonesië: “De basiszorg is beneden alle peil”
3 jaar geleden verhuisde Leuvenaar Tim Driesen (40), in België creatief directeur, met zijn vrouw en 3 kinderen naar Indonesië. “Mijn vrouw is half Indonesisch, dus dat speelde mee in onze beslissing. Maar de belangrijkste reden waarom we uit België vertrokken zijn? We wilden ons meer focussen op ons gezin, weg van het hectische leven. In Indonesië namen we afstand van onze carrières en nu houden we ons vooral bezig met vrijwilligerswerk.”
Geen sociale zekerheid
“Indonesië is een andere wereld”, gaat Tim verder. “Alles wat we in België vanzelfsprekend vinden, bestaat hier niet of heel minimaal. Ouderschapsverlof en arbeidsongeschiktheid? Kennen ze niet. Uitkeringen zijn er niet. Voor de meeste mensen geldt de simpele regel: als je werkt, verdien je iets. Werk je niet, dan verdien je niets.” “Een sociaal vangnet bestaat ook niet. Als je geluk hebt en je hebt een goede job, zorgt je werkgever ervoor dat je een zekere bescherming krijgt als je ziek wordt. Maar dat is geen zekerheid. Verlies je je werk of word je langdurig ziek, dan is er niks voorzien.”
“Je kan je werk bovendien zeer snel verliezen. Kom je 2 weken niet werken wegens ziekte, dan kan het zijn dat je je job kwijt bent. Daar is geen opzegperiode voor nodig. Het enige wat je dan hebt, is je familie en je gemeenschap. Zij zullen voor jou zorgen.”
Veel geld = goede gezondheidszorg
Dokters zijn in Indonesië dan weer heel bereikbaar. “Er zijn ook best veel artsen en de prijzen variëren van spotgoedkoop tot peperduur”, weet Tim. “Hoeveel je betaalt, is rechtevenredig met het soort zorg dat je krijgt. Er zijn publieke ziekenhuizen en privéziekenhuizen. En dat onderscheid geldt voor elke mogelijke medische zorg hier.”
“De basiszorg die iederéén kan betalen, is beneden alle peil. Alleen wie veel geld heeft, heeft toegang tot een goede gezondheidszorg. En dan nog, zelfs de rijken moeten voor veel behandelingen naar het buitenland, omdat ze in Indonesië niet de juiste zorg vinden. Absurd in een land met 300 miljoen mensen.”
“In de meeste gevallen trekken ze voor niet-dringende ingrepen, zoals oogafwijkingen, pacemakers of medische plastische chirurgie, naar Singapore of Maleisië. En buitenlanders gaan voor medische zorg terug naar hun land van herkomst.”
Sociale zekerheid bestaat niet in Indonesië. Het enige waarop je kan terugvallen, is je familie en je gemeenschap
Toestemming van het ziekenfonds
Zoals in de meeste landen, kan je je ook in Indonesië verzekeren voor medische kosten, maar die polissen zijn duur. “Voor 99 % van de Indonesiërs eigenlijk onbetaalbaar”, aldus Tim. “Er is wel een ziekenfonds zoals in België, waarmee de overheid een deel van de kosten terugbetaalt. Maar dat is een heel beperkt systeem.”
“Voor je naar de dokter gaat, moet je eerst toestemming vragen aan de mutualiteit. Die wijst je dan de arts aan waar je heen moet. En dat kan evengoed een dokter zijn die niet geschikt is of die ver weg woont. Het zoontje van een vriend brak zijn pols en moest geopereerd worden. Het ziekenfonds koos voor hem een dokter. Die zei: ‘Komt allemaal goed’, en stuurde ouders en kind zonder boe of ba naar huis. Daar sta je dan. Dat zijn toestanden die wij Belgen niet kennen. Maar de mensen hier hebben geen keuze, dus ze aanvaarden dat.”
Speciale zorg
In België onderschatten we hoe goed onze gezondheidszorg en sociale zekerheid zijn, vindt Tim. “Hier krijg je nog geneesmiddelen die in België al lang uit de handel zijn genomen. Hier schrijven ze voor alles standaard antibiotica voor. Zeker als je kinderen hebt, is medische zorg een gevoelig punt.”
“Maar daartegenover staat hoe mensen voor elkaar zorgen, hoe de gemeenschap ervoor zorgt dat iedereen genoeg eten heeft en dat kinderen worden opgevangen. Dat is mooi. Dat zijn wij verleerd. Indonesiërs hebben niks, maar zijn eigenlijk gelukkiger dan wij Belgen.”
“Toch keren we deze zomer terug naar België, net voor de gezondheidszorg. De gezondheid van mijn vrouw is niet te best en onze dochter heeft opvolging nodig door een medische specialist die we hier niet kunnen vinden. Bovendien zijn we bezorgd over corona. We willen hier absoluut niet ziek worden en in het ziekenhuis belanden.”
Ludovic in Denemarken: “Bijna niemand valt door de mazen van het net”
Ludovic Vanhee (41) verhuisde in 2018 van Gent naar Kopenhagen, waar hij aan de slag is als zelfstandig copywriter. “We wilden een nieuwe wind door ons gezin laten waaien. Bovendien kon mijn echtgenote aan de slag in het hoofdkantoor van het Deens bedrijf waar ze al voor werkte”, vertelt hij. “Onze kinderen waren toen nog maar 3 en 5 jaar, jong genoeg om flexibel om te gaan met veranderingen en een nieuwe taal te leren.”
Gratis medische zorg
“In Denemarken zijn de belastingen hoger dan in België”, merkt Ludovic op. “Maar dat maakt de gezondheidszorg in Denemarken wel gratis. ‘Tryg’ is een typisch Deens woord, dat zoveel betekent als ‘je veilig, zeker en warm ingedekt voelen’. Dat is volgens mij het fundament van de Deense sociale zekerheid. Wat er ook gebeurt, bijna niemand valt door de mazen van het net.”
“Een ziekenfonds bestaat hier niet. Bij de dokter scan je gewoon je gezondheidskaart, die elke Deen heeft. Na de consultatie hoef je niks af te rekenen. Alles wordt betaald door de overheid, ook chirurgische ingrepen of kankerbehandelingen.”
In Denemarken kan je met een aanvullende ziekteverzekering gratis naar de psycholoog
Aparte ziekteverzekering
Osteopaten, kinesisten of tandartsbezoeken na je 18de verjaardag vallen dan weer níét onder die gratis zorg. “Daarvoor kan je wel een aparte verzekering afsluiten of die krijg je via je werkgever. Maar vaak alleen onder voorwaarden”, weet Ludovic. “Ik ben bijvoorbeeld geweigerd, omdat ik ooit aan mijn schouder werd geopereerd. Omdat tandartsen zo duur zijn, vliegen sommige Denen naar Polen. De kosten van het vliegtuig liggen nog altijd lager dan het tarief van een Deense tandarts.”
Gratis psycholoog
Wie een aanvullende ziekteverzekering heeft, kan in Denemarken ook gratis naar de psycholoog. “Heb je die verzekering niet, dan krijg je 60 % korting als je doorverwezen wordt door je arts”, zegt Ludovic. “Door corona mogen jongeren van 18 tot en met 21 jaar ook gratis naar de psycholoog tot eind 2021.”
32 weken ouderschapsverlof
“Aan dergelijke maatregelen zie je dat de nadruk hier veel meer ligt op je welbevinden. Tot ze 14 jaar zijn, krijgen kinderen bijvoorbeeld geen punten op school. Veel belangrijker dan wat je weet en kent, is hoe het met je gaat. Vrouwen krijgen hier ook 18 weken zwangerschapsverlof, de partner 2 weken. Nadien krijgt elke ouder tot 32 weken betaald ouderschapsverlof.”
Hogere levenskwaliteit
Als het van Ludovic afhangt, komt hij niet snel meer terug naar België. “Denemarken is zeker niet perfect, maar onze levenskwaliteit is hier sterk toegenomen. Het openbaar vervoer is heel goed uitgebouwd, er is een fantastische infrastructuur voor fietsers, werk en gezin zijn hier meer in evenwicht ... Alles is hier gemiddeld duurder en de belastingen zijn zeer hoog, maar ik betaal dat met veel plezier. Want dat geld wordt goed besteed.”
Birgit in Engeland: “Een ziekenhuisverblijf kost niets, behalve in een privékliniek”
Ze vertrok voor een stage van 5 maanden, maar 9 jaar later woont de Oost-Vlaamse Birgit De Brucker (30) nog altijd in Engeland. Samen met haar vriend kocht ze een huis net buiten Londen.
“De huurprijzen in dit deel van Engeland zijn gigantisch hoog en we dragen ook vrij veel af aan de belastingen. Maar met dat geld wordt onder meer de gezondheidszorg betaald”, vertelt ze. “Als freelancer betaal ik op mijn inkomen 9 % National Insurance (NI). Die bijdrage wordt bijvoorbeeld gebruikt om zwangerschapsverlof, pensioen ... te bekostigen. Ben je in loondienst, dan betaalt je werkgever een stukje mee van die NI.”
Een ziekte-uitkering bedraagt in Engeland slechts 110 euro per week
Gratis dokter
“Een ziekenfonds hebben we niet. Als je naar de dokter gaat, hoef je niet te betalen. En stuurt hij je door naar een specialist, dan is ook die gratis. Met operaties is het net zo. Zelfs je ziekenhuisverblijf kost je niks, maar je ligt wel altijd in een ‘zaal’. Wil je een aparte kamer, dan moet je naar een privékliniek gaan en die is onbetaalbaar.”
“Voor tandartsen bestaat er een aparte regeling. Alleen de basisbehandeling wordt vergoed. Wil je iets extra, zoals witte vullingen in plaats van grijze, dan betaal je daarvoor. Het Britse systeem is goed, want je hebt geen dure verzekering nodig. De vraag is alleen of dit op lange termijn zal blijven werken, want de National Health Service (NHS) heeft altijd geld tekort. Zeker nu, tijdens de coronacrisis.”
Ziek? 110 euro per week
Minder interessant is de rest van de Britse sociale zekerheid. “Ben je landurig ziek, dan heeft iedereen – ongeacht je loon – recht op 95 pond (110 euro) per week, en dat gedurende 28 weken”, weet Birgit. “Dat is weinig. Als je dan meer dan 1000 pond (1160 euro) huur moet betalen, kom je al snel in de problemen."
"Ook de werkloosheidsuitkeringen liggen laag: onder de 25 jaar krijg je standaard 342 pond (397 euro) per maand, boven de 25 jaar is dat 409 pond (474 euro).”
Beter in België
Voor zwangerschaps- en ouderschapsverlof zijn er in Engeland uitkeringen voorzien. “De eerste 6 weken krijg je 90 % van je loon. In totaal kan je 52 weken ouderschapsverlof nemen, eventueel te verdelen over beide ouders. Maar na die eerste 6 weken krijg je nog maximaal 151 pond (175 euro) per week. Dat geldt voor 33 weken, de rest van de 52 weken is onbetaald. Wie aan kinderen begint, is beter af in België.”
Delphine in Australië: “Via mijn Belgisch ziekenfonds heb ik recht op Medicare”
“Ik verhuisde in 2019 naar Australië met mijn toenmalige partner om 2 tot 3 jaar internationale werkervaring op te doen”, vertelt Delphine Chevron (29), afkomstig uit Etterbeek. Ze woont in Bondi Beach.
“Maar intussen is mijn relatie geëindigd. Mijn avontuur gaat hier nu verder als alleenstaande en dat valt heel goed mee. De levenskwaliteit in Australië is hoog en de gezondheidszorg is vergelijkbaar met die in België. Er zijn veel dokters en specialisten. Een gewone consultatie bij een huisarts kost tussen de 50 en 80 Australische dollar (32 en 51 euro).”
Via de personenbelasting in Australië gaat er elk jaar 2 % van mijn brutoloon naar mijn ziekteverzekering
Geen ziekenfonds
“Het grootste verschil met België is dat hier geen ziekenfonds bestaat”, gaat Delphine verder. “Medische zorg is privé en je moet zelf een ziekteverzekering afsluiten. Daarvoor kan je ook niet terecht bij je werkgever. Die stort wel elke maand 9,9 % van je brutoloon in een fonds, maar dat is eerder te vergelijken met het Belgische pensioensparen.”
“Er bestaat wel een verdrag tussen Australië en België. Als je aangesloten bent bij een Belgisch ziekenfonds, heb je met je Europese ziekteverzekeringskaart in Australië recht op Medicare. Daarmee kan je naar de dokter en hoef je niks te betalen. Op het einde van het fiscale jaar draag je daarvoor wel bij via de personenbelastingen: van je brutoloon gaat er automatisch 2 % af voor Medicare. Maar dankzij Medicare hoef ik geen aparte ziekteverzekering te nemen.”
Betaald ziekteverlof: 10 dagen
Wie ziek wordt, heeft in Australië jaarlijks recht op 10 dagen betaald ziekteverlof. “Gebruik je die dagen niet, dan mag je ze onbeperkt overdragen naar het volgende jaar”, weet Delphine. “Maar zijn ze op, dan val je zonder inkomen. Een uitkering is hier niet voorzien.”
Els in Nederland: “Je kiest niet zelf je huisarts”
Els Carnoy (41), afkomstig uit Asse, ging de liefde achterna en vertrok in 2003 naar Nederland. “Er zijn veel verschillen met de Belgische gezondheidszorg”, zegt ze. “Iedereen moet zelf zorgen voor een zorgverzekeraar. De overheid bepaalt wel een basispakket dat voor alle Nederlanders verplicht is. De verzekeraar kan je dat pakket ook niet weigeren, ongeacht je gezondheidstoestand.”
In Nederland kan het zijn dat je een knieoperatie bij verzekeraar X wel terugbetaald krijgt en bij verzekeraar Y niet
Aanvullende verzekeringen
“Daarnaast zijn er nog aanvullende verzekeringen en een tandartsverzekering. De premie voor het basispakket ligt vast, maar de prijzen van de extra’s worden bepaald door de zorgverzekeraar. Dat kan behoorlijk oplopen. Wij betalen voor ons gezin van 4 bijvoorbeeld maandelijks 252 euro voor al onze zorgverzekeringen. Wil je alleen het basispakket, dan kost je dat ongeveer 80 euro per maand per persoon.”
Ingewikkeld zorgsysteem
“Het Nederlandse systeem is duur en ingewikkeld”, gaat Els verder. “Elk jaar onderhandelen alle grote zorgverzekeraars over de prijs met de zorgverlening (ziekenhuizen en hun specialisten, diëtisten, kinesisten ...). Daardoor kan het zijn dat je een knieoperatie bij verzekeraar X wel terugbetaald krijgt en bij verzekeraar Y niet.”
“Vanaf november zijn alle premies en terugbetalingen bekend. 1 keer per jaar, in januari, mag je van verzekeraar veranderen. Dan is het belangrijk om te kijken wie wat terugbetaalt en wat voor jou het belangrijkste is. Wil je terugbetaling van kraamhulp of is dat niet meer van belang? Wil je meer dan 9 standaardbeurten bij de kinesist? Wil je de kosten van de tandarts mee verzekeren? Op basis van je voorkeur kies je je zorgverzekering.”
Eerst naar de huisarts
Naar de dokter gaan doe je in Nederland ook niet zomaar. “Je kan niet zelf je huisarts kiezen. Het moet altijd iemand zijn binnen de 15 minuten rijden van je woonplaats”, zegt Els.
“In het weekend is er geen dokter van wacht. Je moet eerst naar de doktersassistent in de huisartsenwachtpost bellen. Pas als die het erg genoeg vindt, mag je langskomen. Je kan ook niet zomaar naar de Spoed. Daarvoor moet je altijd eerst langsgaan bij de huisarts.”
Alles digitaal
Ziekte-uitkeringen en werkloosheidsuitkeringen zijn er in Nederland ook, en die zijn volgens Els zelfs beter geregeld dan in ons land. “En alles gebeurt hier digitaal”, klinkt het. “Dat maakt het toch een stuk handiger. Maar qua gezondheidszorg heeft België toch de grootste troeven: de keuzevrijheid en de prijs-kwaliteitverhouding zijn veel beter dan in Nederland.”