Ook België vangt Oekraïense burgers op die de oorlog in hun land ontvlucht zijn. Daarom verzamelden we enkele vaak gestelde vragen over registratie, inschrijving bij het ziekenfonds, sociale rechten ...
Veel gestelde vragen over Oekraïense vluchtelingen in België
Op deze pagina
Wat is het statuut tijdelijke bescherming? Wie kan dit aanvragen en waar?
Mensen die gevlucht zijn uit Oekraïne na de militaire invasie op 24.02.2022 moeten geen asielaanvraag ('verzoek tot internationale bescherming’) indienen bij de Dienst Vreemdelingenzaken. Personen gevlucht voor de oorlog in Oekraïne moeten een ‘tijdelijk beschermingstatuut van ontheemde’ aanvragen. Hiervoor moet je je aanmelden bij de Dienst Vreemdelingenzaken in Paleis 8 van Brussels Expo (Heizel).
Wie kan dit tijdelijk beschermingstatuut aanvragen?
- Jij of je partner hebben de Oekraïense nationaliteit
- Je woonde in Oekraïne via internationale bescherming of bent erkend als staatloze in Oekraïne
- Je bent een minderjarig kind van één van bovenstaande groepen
- Je bent een naast familielid van één van bovenstaande groepen
In het registratiecentrum worden de identiteitsgegevens en biometrische gegevens (zoals vingerafdrukken) geregistreerd. DVZ levert een ‘attest tijdelijke bescherming’ af. Met dit attest kan je dan bij de gemeente de andere nodige administratie in orde maken.
Momenteel zijn er lange wachttijden in het registratiecentrum in Brussel, maar een aanmelding kan ook via een online reservatieformulier.
Meer informatie over het registratiecentrum
Wat moet je doen nadat je geregistreerd bent en het statuut tijdelijke bescherming hebt?
Ga met het attest van tijdelijke bescherming of de e-mailuitnodiging naar het gemeentebestuur van je verblijfplaats.
De gemeente geeft een ‘bijlage 15’ af die 45 dagen geldig is. Daarna zal de gemeente een ‘A-kaart’ afleveren. Deze A-kaart is geldig gedurende 1 jaar vanaf de datum van de toepassing van de tijdelijke bescherming (in deze situatie van 04.03.2022 tot 04.03.2023).
Je wordt ook in het vreemdelingenregister ingeschreven.
Meer informatie over verblijfsmogelijkheden en rechtspositie
Wanneer en hoe kan een Oekraïense vluchteling zich inschrijven bij het ziekenfonds?
Oekraïense vluchtelingen hebben recht op een ziekteverzekering voor de terugbetaling van medische kosten. Zij worden ingeschreven als ‘gerechtigde resident’ bij een Belgisch ziekenfonds.
Dit kan op basis van 1 van de volgende documenten:
- een attest van tijdelijke bescherming
- een e-mailuitnodiging voor de aanvraag van het attest van tijdelijke bescherming
- een bijlage 15
- een A-kaart.
Indien je nog geen attest van tijdelijke bescherming hebt moet je dit later zeker bezorgen aan het ziekenfonds.
De inschrijving bij het ziekenfonds gaat met terugwerkende kracht in vanaf de eerste dag van het trimester waarin de persoon het attest van tijdelijke bescherming ontvangt.
Heb je een attest tijdelijke bescherming afgeleverd na 1 september 2023? Dan betaal je een persoonlijke bijdrage. Die is afhankelijk van je gezinsinkomen.
Heb je nog vragen of wil je aansluiten bij ons ziekenfonds? Maak dan een afspraak in 1 van onze kantoren.
Heeft een Oekraïense vluchteling recht op een verhoogde tegemoetkoming? En op aanvullende voordelen?
Ja. Wie valt onder de tijdelijke bescherming (met een attest tijdelijke bescherming van vóór 1 september 2023) en aangesloten kan worden als gerechtigde resident heeft recht op een verhoogde tegemoetkoming. Dankzij de verhoogde tegemoetkoming betaal je minder remgeld vanaf het moment dat je aangesloten bent, met terugwerkende kracht.
Wie een attest tijdelijke bescherming heeft dat afgeleverd is ná 1 september 2023, krijgt niet automatisch de verhoogde tegemoetkoming. Men moet de verhoogde tegemoetkoming aanvragen. Wie valt onder de tijdelijke bescherming van na 1 september 2023, behoort tot een kwetsbare groep en kan recht hebben op basis van het gezinsinkomen (jaarinkomen op basis van het maandinkomen) dat lager moet zijn dan het grensbedrag.
Nadat je bent ingeschreven bij ons ziekenfonds en de ledenbijdrage betaalt hebt kan je ook genieten van onze aanvullende voordelen zoals onze geboortevoordelen, tandvoordeel, terugbetaling bril ...
Wat moet je doen als je medische verzorging nodig hebt voor je bent ingeschreven bij een ziekenfonds?
Als mensen voor de inschrijving bij het ziekenfonds medische zorg nodig hebben, kunnen artsen factureren via het systeem van verhoogde tegemoetkoming of de maximumfactuur. De arts wordt dan gevraagd om de facturatie uit te stellen.
De Oekraïense burgers kunnen ook het OCMW contacteren van de gemeente waar zij op dat moment verblijven, in afwachting van het openen van een recht bij de ziekteverzekering. Zij kunnen op basis van hun verklaring een ‘attest dringende medische hulp’ ontvangen.
In geval van hoogdringendheid kunnen mensen zich steeds aanbieden bij de spoedgevallendienst van een ziekenhuis. Dan moet de persoon ook contact opnemen met het OCMW om de procedure ’dringende medische hulp’ op te starten.
Wanneer de ziekteverzekering opent, zal deze retroactief in deze kosten tussenkomen.
Hebben Oekraïense vluchtelingen een maximumfactuur?
Normaal gezien wordt de maximumfactuur, die de medische uitgaven van een ‘gezin’ beperkt, bepaald aan de hand van de personen die op eenzelfde adres ingeschreven staan.
In deze specifieke situatie beschouwen wij Oekraïense vluchtelingen die in een gastgezin verblijven, niet als deel van dit gezin. Dit betekent dus dat het Oekraïense gezin een eigen maximumfactuur heeft.
Staan Oekraïense vluchtelingen ten laste bij het gastgezin?
Nee, Oekraïners die worden opgevangen in een gezin, zullen geen inschrijving krijgen bij het gastgezin maar worden als een apart gezin beschouwd.
Hebben Oekraïense vluchtelingen recht op sociale steun zoals een ziekte uitkering of een invaliditeitsuitkering? En wat met personen met extra zorgnoden of een handicap?
Ja, mensen op de vlucht met een beschermingsmaatregel hebben recht op sociale steun zolang zij aan alle voorwaarden voldoen.
Voor meer informatie kan je een afspraak maken met een maatschappelijk werker in 1 van onze kantoren.
Hebben Oekraïense vluchtelingen recht op een leefloon?
Indien je een attest tijdelijke bescherming hebt ontvangen én je bij de gemeente van jouw verblijfplaats hebt aangemeld voor de bijlage 15 en vervolgens voor de A-kaart, kan je aanspraak maken op equivalent leefloon wanneer je voldoet aan alle voorwaarden.
Neem daarvoor contact op met het OCMW van jouw gemeente.
Kunnen Oekraïense vluchtelingen een Groeipakket aanvragen?
Elk kind dat in Vlaanderen woont en over een verblijfsrecht (waaronder ook het tijdelijke beschermingsstatuut valt) beschikt, heeft recht op een groeipakket. De minderjarige moet ingeschreven zijn in de gemeente om een Groeipakket aan te vragen.
Mogen Oekraïense vluchtelingen werken in België?
Oekraïense burgers die tijdelijke bescherming hebben gekregen, hebben recht om te werken met een verblijfskaart A of een bijlage 15. De verblijfskaart A en bijlage 15 zullen ‘arbeidsmarkt: onbeperkt’ vermelden.
Om met een statuut van tijdelijke bescherming te werken als zelfstandige moet je een beroepskaart aanvragen.
Moeten Oekraïense vluchtelingen een inburgeringscursus volgen?
Oekraïense vluchtelingen met een statuut van tijdelijke bescherming mogen, maar zijn niet verplicht, om een inburgeringstraject te volgen. In dit inburgeringstraject doorloop je een cursus maatschappelijke oriëntatie, een cursus Nederlands, inschrijving als werkzoekende bij VDAB of Actiris en trajectbegeleiding.
Ik ben een gastgezin voor een Oekraïens gezin. Waar moet ik rekening mee houden?
Het opvangen van 1 of meerdere vluchtelingen heeft geen impact op je werkloosheidsuitkering, leefloon, ziekte- of invaliditeitsuitkering.
In het rijksregister is er een specifieke code voorzien voor opvanggezinnen van Oekraïense vluchtelingen waardoor instanties zien dat het om 2 aparte gezinnen gaat.
Oekraïense vluchtelingen worden apart ingeschreven in het ziekenfonds en staan dus niet ingeschreven op jouw lidboekje. Wil je jouw gastgezin helpen om zich in te schrijven bij ons ziekenfonds? Maak dan een afspraak bij ons ziekenfonds van zodra ze een rijksregisternummer hebben.
Ik wil Oekraïense vluchtelingen helpen. Wat kan ik doen?
- Je kan je kandidaat stellen om gastgezin te zijn voor een Oekraïens gezin. Meer informatie
- Je kan aan de slag gaan als vrijwilliger. Meer informatie
- Je kan geld doneren aan Oekraïne 12 12. Meer informatie
Heb je psychologische hulp nodig?
Mensen die hun land ontvluchten kampen vaak met psychologische klachten zoals stress, slapeloosheid, depressieve gevoelens. Wanneer je een psycholoog wil raadplegen, kan je rekenen op een gedeeltelijke terugbetaling door ons ziekenfonds.