Tinnitus, of ook oorsuizen, betekent dat je een fantoomgeluid hoort. Dat kan een tuut- of pieptoon zijn, maar ook een ruis of zelfs het geluid van een trein. Maar hoe ontstaat tinnitus? Hoe herken je het? En kan je het behandelen? Audioloog en tinnitusexpert Karen Stalpaert van expertisecentrum Audiks beantwoordt 6 vragen over tinnitus.
1. Hoe herken je tinnitus?
“Bij tinnitus of oorsuizen hoor je een geluid dat geen bron in de omgeving heeft. Het is geen ziekte, maar wel een symptoom. Het is een signaal dat je lichaam stuurt om aan te tonen dat er iets fout zit.”
“Het geluid dat je hoort, kan verschillen. Sommige mensen horen een tuut- of pieptoon, maar het kan ook een ruis zijn. Anderen horen zelfs het geluid van sirenes of een trein. Het kan eigenlijk elk geluid zijn, zolang het geen externe bron heeft. Je hersenen sturen dus zelf een geluidsignaal uit dat alleen jij hoort. “
“Bij tinnitus sturen je hersenen een geluidsignaal uit dat alleen jij hoort”
“Het volume van het geluid kan gaan van vrij stil tot heel luid. Het kan ook per dag en zelfs per uur wisselen. Sommige patiënten hebben bijvoorbeeld vooral last ’s ochtends of ’s avonds en bij anderen blijft het gelijk.”
2. Hoe ontstaat tinnitus?
“Het is moeilijk om een eenduidige oorzaak te vinden voor tinnitus. Vandaag kennen we meer dan 200 mogelijke oorzaken. We kunnen ze opdelen in 3 grote groepen: fysieke overbelasting, mentale overbelasting en overbelasting van het gehoor.”
“Overbelasting van het gehoor verwijst naar de langdurige blootstelling aan sterke geluiden, zoals bij het uitgaan, op festivals of ook in luidruchtige werkomgevingen. Maar ook gehoorziektes en ouderdom vallen onder die categorie.”
“Als we het hebben over fysieke overbelasting, zien we dat tinnitus een symptoom is van onderliggende aandoeningen of ziektes. Dat kunnen vernauwde bloedvaten zijn of in het ergste geval een tumor. Maar dat komt gelukkig niet vaak voor.”
“Bij mentale overbelasting is tinnitus een neveneffect van burn-out, stress of depressie. Tinnitus komt vaak tot uiting bij patiënten die niet goed in hun vel zitten. In de praktijk gaat het vaak om een combinatie van de 3 oorzaakgroepen.”
3. Wie kan tinnitus krijgen?
“Mensen denken snel dat tinnitus alleen voorkomt bij jongeren die geen oordoppen dragen op festivals, maar dat klopt niet. Het kan natuurlijk wel, maar het is niet de enige oorzaak. In mijn praktijk zie ik tinnituspatiënten die nooit oordoppen droegen, maar evengoed mensen die wél altijd hun oren beschermden. Een luide knal in de omgeving bijvoorbeeld kan tinnitus veroorzaken. Zulke dingen heb je natuurlijk niet zelf in de hand. Heel vaak kunnen patiënten er niets aan doen.”
“Vroeger liepen veel mensen tinnitus op tijdens het werk, maar dat is nu gelukkig veel beter. De overheid legt strikte maatregelen op bij blootstelling aan hoge volumes om het risico te beperken. Oudere mensen die vroeger in lawaai gewerkt hebben, hebben vandaag wel vaker last van tinnitus. In hun geval is de combinatie van langdurige blootstelling aan lawaai en ouderdom dan de oorzaak.”
4. Hoe kan je tinnitus voorkomen?
“Of je tinnitus kan voorkomen, hangt af van de oorzaak. Als tinnitus een gevolg is van ouderdom of een gehoorziekte, kan je er weinig aan doen.”
“Maar het is wel belangrijk om je oren te beschermen tegen luide volumes, zoals harde muziek of lawaai van machines. Draag altijd oordoppen om schade te voorkomen. En las ook luisterpauzes in voor je oren. Zoek de stilte regelmatig op, je oren zullen je dankbaar zijn. ”
5. Wat zijn de gevolgen van tinnitus?
“Net zoals de oorzaken zijn de gevolgen van tinnitus heel verschillend. Sommige mensen horen een pieptoon, maar ze hebben er weinig last van. Bij hen verdwijnt de toon ook het makkelijkst naar de achtergrond.”
“Bij anderen is het moeilijker. Sommige mensen slapen bijvoorbeeld slecht omdat de pieptoon het luidst is ‘s nachts, als het heel stil is. Ook reactieve tinnitus kan behoorlijke gevolgen hebben.”
“Mensen met reactieve tinnitus hebben vaak meer last omdat het geluid luider wordt bij meer omgevingslawaai. Ze hebben het minst last bij volledige stilte, dus zoeken zij rustige, stille omgevingen op. Ze vermijden de stad, sluiten zich sneller op en in de ergste gevallen kunnen ze niet meer werken en functioneren. Voor hen is het extra belangrijk om een behandeling te starten, zodat ze hun leven weer leefbaar maken.”
“In de ergste gevallen kunnen mensen met tinnitus niet meer werken en functioneren”
6. Kan je tinnitus genezen?
“Omdat tinnitus een symptoom is en geen ziekte, kan je het niet genezen. Je kan tinnitus niet behandelen met medicatie, maar we kunnen er wel voor zorgen dat je er geen last meer van hebt. Door de juiste behandeling kan het geluid sterk afnemen en zelfs volledig verdwijnen. En dat maakt je leven natuurlijk een stuk aangenamer.”
“Door de juiste behandeling kan het geluid sterk afnemen en zelfs volledig verdwijnen”
“Uit onderzoek blijkt dat iedereen tinnitus kan horen, zolang het stil genoeg is en je erop let. Als je lang genoeg in een geluidsdichte kamer bent, zullen je hersenen dus ook zelf geluidsignalen naar je oren sturen. Bij tinnituspatiënten is zo’n geluid altijd aanwezig en stellen we dus de vraag: hoe krijgen we die geluidsignalen terug naar je onderbewustzijn, zodat je ze niet voortdurend hoort?”
“Met een cognitieve behandeling trainen we de hersenen om het geluid naar het onderbewustzijn te sturen. Het gemiddelde traject duurt ongeveer 6 maanden. Daarna is de tinnitus al sterk afgenomen, of in vele gevallen helemaal weg. Het is zeker mogelijk om tinnitus aan te pakken.”