Cholesterol heeft vaak een negatieve bijklank. Die is niet altijd helemaal terecht, want ons lichaam heeft ook cholesterol nodig. Hoe werkt cholesterol? En hoe kan je je cholesterolwaarden op een gezond peil houden?
Wat is cholesterol?
Cholesterol is een onmisbare, vetachtige stof in ons bloed. Enerzijds maakt ons lichaam zelf cholesterol aan in onze lever. Anderzijds neemt ons lichaam ook een deel cholesterol op uit voeding, zoals vlees, kaas of eieren.
Waarom is cholesterol belangrijk? De stof helpt mee om de celwanden in ons lichaam op te bouwen en ondersteunt ook de aanmaak van hormonen. Ze hoeft dus niet per se slecht te zijn voor de gezondheid, want ons lichaam heeft cholesterol nodig.
Goede en slechte cholesterol: HDL en LDL
Ons lichaam vervoert cholesterol via ons bloed door het aan bepaalde eiwitten te binden. Die eiwitten noemen we lipoproteïnen. Er zijn 2 soorten lipoproteïnen: Hoge Dichtheid Lipoproteïne, bekend als het HDL, en Lage Dichtheid Lipoproteïne, bekend als het LDL.
Op basis daarvan ontstaan er dan ook 2 soorten cholesterol:
- LDL-cholesterol, ook wel slechte cholesterol genoemd: als je te veel slechte cholesterol hebt, hoopt die op in je aders. Je aders raken daardoor verstopt en dat kan leiden tot hart- en vaatziekten. Het kan zelfs een hartinfarct of een beroerte veroorzaken.
- HDL-cholesterol, ook wel goede cholesterol genoemd, verwijdert de overtollige slechte cholesterol (LDL) uit je bloed.
Bij een bloedafname kunnen dokters je cholesterolgehalte meten. Zo kunnen ze zien hoeveel goede cholesterol je hebt in vergelijking met slechte cholesterol. Omdat de goede cholesterol het teveel aan slechte cholesterol uit ons lichaam haalt, zijn niet alleen je afzonderlijke cholesterolwaarden belangrijk.
Het is ook nodig om te kijken naar de hoeveelheid van je totaalcholesterol, of hoe je HDL en LDL zich tot elkaar verhouden. Zolang de hoeveelheid van je totaalcholesterol lager is dan 5, zijn je cholesterolwaarden goed.
- Je slechte of LDL-cholesterol is te hoog: het risico op hart- en vaatziekten door een teveel aan slechte cholesterol is groter. Je slechte cholesterol verlagen is dus nodig.
- Je goede of HDL-cholesterol is verhoogd: de goede cholesterol voert de overtollige slechte cholesterol af uit je lichaam, zodat je aders niet verstoppen. Een hogere HDL-waarde is dus positief.
- Je goede of HDL-cholesterol is te laag: de goede cholesterol slaagt er niet in om voldoende slechte cholesterol uit je lichaam te verwijderen. Het risico op hart- en vaatziekten is dan hoger. Het is dus belangrijk om je HDL-waarden te verhogen.
Cholesterol verlagen: evenwichtig eten helpt
Voeding heeft een invloed op je cholesterol. Verzadigde vetten verhogen de slechte cholesterol in je bloed, terwijl onverzadigde vetten die net doen dalen. Vervang daarom voeding met veel verzadigde vetten door producten met minder verzadigde vetten of eet producten met meer onverzadigde vetten.
Ook suikers hebben een negatieve invloed op je cholesterol. Voeg daarom geen suiker toe aan je eten en drinken, en beperk voeding met toegevoegde suikers.
| Te vermijden voedingsmiddelen | Gezonde alternatieven |
|---|---|
| Rood en bewerkt vlees | Kip en (vette) vis. Kies regelmatig voor vleesvervangers, zoals tofu, noten of peulvruchten. |
| Boter, kokosvet en palmolie | Vloeibare plantaardige oliën, zoals olijfolie, koolzaadolie of walnootolie |
| Volle melkproducten en oude kazen | Magere melkproducten en jonge kazen |
| Witte graanproducten, zoals brood, pasta en (koffie)koeken | Volkoren graanproducten hebben veel meer vezels dan witte varianten. |
| Snoep, gesuikerde snacks en chocolade | Noten en gedroogd fruit zijn gezondere snacks. Maar ook fruit- of groentesnacks zijn een goede vervanging. |
Kies bewust voor plantaardige producten en eet zo veel mogelijk vers en onbewerkt voedsel. Zo krijg je voldoende vezels en vitaminen binnen. Heb je te weinig tijd om vers te koken? Dan zijn voorgesneden groenten of groenten uit de diepvries een goed alternatief, want ze zijn even gezond en makkelijker klaar te maken.
Benieuwd naar lekkere en verse cholesterolverlagende recepten? Ontdek ze hier.
Uit onderzoek blijkt dat vegetarisch en plantaardig eten een positief effect kan hebben op je cholesterolwaarden. Maar dat voordeel geldt alleen als je kiest voor onbewerkte en verse voeding, zonder toegevoegde suikers en verzadigde vetten. Plantaardige snacks en kant-en-klare plantaardige maaltijden kan je dus het best vermijden.
Cholesterol verlagen: gezond leven
Naast evenwichtig eten is ook een gezonde levensstijl belangrijk. Bewegen is een nuttige manier om de aanmaak van HDL-cholesterol te verhogen. Beweeg minstens een half uur per dag om je cholesterol onder controle te krijgen én te houden. Geen zorgen, het is niet nodig om 4 keer per week naar de fitness te gaan. Ook door een stevige wandeling of een work-out thuis blijft je lichaam fit.
Onthoud dat kleine veranderingen een groot verschil maken. Bewegen is trouwens niet alleen goed voor je cholesterol, maar ook voor je conditie, de werking van je hart en je gewicht.
Overgewicht heeft een negatieve invloed op je cholesterol, omdat je aders sneller vervetten. Je hebt overgewicht als je BMI (Body Mass Index) hoger is dan 25. Heb je overgewicht, probeer dan 5 % van je lichaamsgewicht af te vallen.
Verder zijn ook alcohol en roken boosdoeners voor je cholesterolwaarden. Beperk je alcoholinname daarom tot 2 glazen per dag, met een maximum van 10 alcoholische consumpties per week. Stop met roken om je cholesterol op peil te houden en je algemene gezondheid te verbeteren.
Familiale cholesterol
Het klopt dat een te hoge cholesterol in de familie kan zitten. Familiale Hypercholesterolemie (FH) is een erfelijke ziekte. Die zorgt ervoor dat je te veel slechte cholesterol in je bloed hebt.
Je merkt er zelf niets van, maar je kan wel op jonge leeftijd een hartziekte of zelfs een beroerte krijgen. Nochtans is FH goed te behandelen met geneesmiddelen en een gezonde levensstijl. Maar omdat je er weinig of niets van merkt, is het erg moeilijk op te sporen.
Mogelijke symptomen van familiale cholesterol zijn een witte ring rond het hoornvlies in je ogen of knobbeltjes op je huid, pezen of oogleden.
"Symptomen van familiale cholesterol? Een witte ring rond het hoornvlies in je ogen of knobbeltjes op je huid, pezen of oogleden"
Weet je dat hoge cholesterol in je familie zit? Of heeft een van je ouders familiale cholesterol? Dan heb je 50 % kans om het zelf ook te hebben. Praat erover met je arts.
Te hoge cholesterol: nauw opvolgen
Medicatie is niet altijd nodig bij een hoge cholesterol. Heb je een te hoge cholesterol, maar ben je voor de rest gezond en heb je geen overgewicht? Dan zal medicatie waarschijnlijk niet nodig zijn. Voldoende beweging en evenwichtig eten kan voldoende zijn om je cholesterolwaarden te verlagen. Zorg er wel voor dat je die beslissing niet op eigen houtje maakt, maar altijd in overleg met de arts die je opvolgt.
Start je om medische redenen met medicatie tegen een te hoge cholesterol? Ga dan regelmatig op controle bij je arts. Volg ook nauwgezet je medicatieschema om de kans op hart- en vaatziekten te verkleinen.
Je dokter zal regelmatig je cholesterolwaarden controleren tot je lichaam het gewenste resultaat bereikt. Ook daarna volgt je arts je verder op.