Een lekker aperitief of pintje op een terras, een glas wijn tijdens het avondeten en een slaapmutsje voor het slapengaan. Alcoholgebruik zit in onze cultuur, maar dat heeft ook gevolgen voor onze gezondheid. Professor Geert Dom schreef het boek ‘Een nuchtere kijk op alcohol’ over de gezondheidsrisico’s die alcohol met zich meebrengt. Hij beantwoordt 6 prangende vragen over alcoholgebruik in ons land.
1. De Belg drinkt 9 liter pure alcohol per jaar. Is dat veel?
Behoorlijk veel, zo blijkt. “Wereldwijd behoort ons land tot de top wat alcoholgebruik betreft. We drinken gemiddeld 9 liter pure alcohol per persoon per jaar, en dat is heel wat.”
“Met pure alcohol bedoelen we de hoeveelheid suikers van nature aanwezig in granen en fruit die omgezet worden in ethanol, het soort alcohol dat geschikt is voor consumptie. Hoeveel dat precies is, drukken we uit in graden. Op flessen en verpakking is het aangeduid als vol%. Dat betekent het aantal milliliter pure alcohol per 100 milliliter drank. Een pintje bier bevat bijvoorbeeld 5 milliliter alcohol per 100 milliliter bier.”
“Ongeveer 75 tot 80 % van onze volwassen bevolking drinkt alcohol en dat aantal is opvallend hoog in vergelijking met de rest van de wereld. We onderscheiden 3 grote groepen:
- Sporadische drinkers: zij die voornamelijk drinken tijdens sociale gelegenheden. Zij zijn de grootste groep. We noemen hen ook sociale drinkers.
- Regelmatige alcoholgebruikers: zij die meer dan 10 eenheden alcohol per week drinken.
- Alcoholverslaafden: zij die niet kunnen functioneren zonder alcoholgebruik. Zij drinken veel meer dan 15 of zelfs 20 alcoholische eenheden per week. Ongeveer 3 % van de Belgische bevolking is verslaafd aan alcohol.”
2. Hoeveel eenheden alcohol per week: vanaf wanneer drink je te veel?
“De algemene richtlijn voor alcoholgebruik is maximaal 10 eenheden of standaardglazen per week. Een eenheid is de maat voor de hoeveelheid alcohol in je drankje. 1 eenheid bevat 10 gram alcohol. Dat wil zeggen dat er in 1 standaardglas wijn, 1 biertje van 25cl en 1 shot sterke drank evenveel alcohol zit.”
“Per week hou je minstens 2 dagen alcoholvrij en je drinkt beter niet meer dan 4 eenheden per dag. Alcohol drinken houdt altijd gezondheidsrisico’s in, maar bij minder dan 10 glazen per week, blijven die risico’s beperkt.”
“Wie voor een lange tijd meer dan 10 eenheden per week drinkt, loopt een hoger gezondheidsrisico. Dan spreken we over overmatig alcoholgebruik. De meeste regelmatige drinkers, ongeveer 15 tot 20 % van onze bevolking, loopt dus een verhoogd gezondheidsrisico.” Benieuwd hoe het met jouw alcoholgebruik zit? Doe de test en ontdek wat je goed doet en wat beter kan.
“De richtlijnen gelden natuurlijk alleen voor gezonde volwassenen. Mensen met chronische ziektes of mensen die bepaalde medicatie nemen, raden we aan om veel minder alcohol te drinken. Ook bepaalde ingrepen, zoals een gastric bypass, maken je veel gevoeliger voor de gezondheidsrisico’s van alcohol. Op korte én lange termijn.”
3. Te veel alcohol beschadigt je volledige lichaam. Wat zijn de gezondheidsrisico’s van alcohol?
Alcoholgebruik heeft effecten op korte en lange termijn. “Op korte termijn zien we de effecten van dronkenschap: het alcoholgehalte in je bloed en je hartslag stijgen. Alcohol tast de geheugencentra in je hersenen aan, legt je lichaam overhoop en verandert je gedrag. De dag nadien heb je een kater. Dat is een ontstekingsreactie van je lichaam: je hebt hoofdpijn en je bent misselijk.”
“De gezondheidsrisico’s van alcohol op lange termijn zijn nog veel groter. Als je langdurig meer dan 10 glazen per week drinkt, beschadig je je volledige lichaam. Sterker zelfs: er bestaan meer dan 200 medische aandoeningen en chronische ziektes die rechtstreeks in verband worden gebracht met alcoholgebruik.”
“Je lichaam ondervindt de gevolgen van regelmatig en langdurig alcoholgebruik van kop tot teen. Denk maar aan het hogere risico op geheugen- en aandachtsproblemen of dementie. Mensen die regelmatig drinken, hebben ook meer kans op maag- en darmproblemen en vruchtbaarheidsmoeilijkheden. Om nog niet te spreken over kankers, hoge bloeddruk en het verhoogde risico op herseninfarcten. Of de vele aandoeningen die we nog te weinig aan alcohol verbinden, zoals huid- of slaapproblemen.”
4. Minder alcoholgebruik laat je bloeddruk zakken. Kunnen we de gezondheidsrisico’s van alcohol aanpakken?
“Kleine aanpassingen kunnen de gezondheidsrisico’s van alcohol verlagen. Een paar glazen minder zou ons allemaal deugd doen. Ik pleit niet voor een volledige alcoholstop, maar je kan het zeker eens proberen! Maar ook minder en gematigder alcohol drinken zal je gezondheid bevorderen. Daarom is het heel belangrijk om bewuster om te gaan met alcohol.”
“Het grootste probleem vandaag is dat we te weinig rekening houden met alcoholgebruik bij medische klachten. Mensen met een hoge bloeddruk krijgen bijvoorbeeld meteen medicatie voorgeschreven, terwijl minder alcoholgebruik de bloeddruk ook laat zakken. Wie voordien 2 tot 4 glazen alcohol dronk per dag, zal een enorme verbetering zien.”
“Mensen met een hoge bloeddruk krijgen vaak meteen medicatie voorgeschreven, terwijl minder alcoholgebruik de bloeddruk ook laat zakken”
“Dat geldt ook voor andere klachten, van huidaandoeningen tot slaapproblemen. De meeste mensen weten bijvoorbeeld niet dat psoriasis heel gevoelig is voor alcohol. Hoe minder je drinkt, hoe meer de huidziekte zal verbeteren. Hetzelfde geldt voor je slaappatroon. Alcohol heeft een negatief effect op je slaap, dus minder alcohol zorgt voor een betere nachtrust.”
5. Zelfs dieren kunnen dronken worden. Wat maakt alcohol zo aantrekkelijk?
“Alcohol is een kleine, slimme molecule die ons lichaam een gevoel van beloning geeft. Als we alcohol drinken, voelen we ons meer ontspannen. Het maakt ons ook socialer en verandert onze sociale remmingen. We vertrouwen andere mensen sneller en leggen makkelijker nieuwe contacten. Dat is ook de reden waarom de glazen op recepties regelmatig worden bijgevuld.”
“Als we kijken naar de geschiedenis, zien we dat samenlevingen ruim 10 000 jaar geleden al bepaalde vormen van alcohol gebruikten. Dat is logisch, want alcohol heeft ook voordelen. Denk maar aan alcohol als bewaarmiddel voor voedingsmiddelen of als geurversterker in parfums.”
“Niet alleen mensen zijn aangetrokken tot alcohol, ook dieren. Denk maar aan wilde dieren die gefermenteerd fruit eten. Sommige vruchten produceren suikers die gist aantrekken. Wanneer die suiker fermenteert, ontstaat een soort alcohol die een sterke geur verspreidt. Je zal niet snel een dronken olifant zien, maar er bestaan filmpjes op sociale media van andere dieren die dronken rondzwalpen. Zij hebben dan net iets te veel van het gefermenteerde fruit gegeten.”
6. Hoe kunnen we bewuster leren omgaan met ons alcoholgebruik?
“Twijfel je of je misschien te veel drinkt, dan kan je starten met je wekelijkse eenheden per alcohol te tellen. Als je merkt dat je meer dan 10 alcoholische drankjes drinkt per week, weet je dat je alcoholgebruik aan de hoge kant is.”
“Stel je alcoholgebruik ook eens in vraag: bij welke gelegenheid drink jij? Drink je uit gewoonte en drink je meer tijdens lastige periodes? Hoeveel drinkt jouw sociale omgeving? Door zulke vragen te stellen, breng je jouw alcoholgebruik in kaart.”
“Spreek erover met je omgeving en met je huisarts. Door open te praten over je alcoholgebruik en je intentie om die gewoonte aan te passen, kunnen zij je ondersteunen. Het geeft ook een lichte sociale druk, die helpt om jezelf te blijven motiveren.”
“Hoe vroeger je je gewoonte kan bijsturen, hoe makkelijker het gaat. Las bijvoorbeeld alcoholvrije dagen in en maak afspraken met je omgeving. Maar wees mild voor jezelf, want elke gedragsverandering vraagt tijd. Zie het als een langetermijnproject van een gezondere levensstijl, waarvoor je lichaam je dankbaar zal zijn.”