Meer dan de helft van de mensen heeft een vagina. Maar zegt het vaginale microbioom je ook iets? Deze verzameling bacteriën in de vagina beschermt je onder meer tegen ziektes. Het is net dat vaginale microbioom dat professor Sarah Lebeer in kaart wil brengen. Ze lanceerde in Vlaanderen het grote Isala-onderzoek.
In ons lichaam zitten veel micro-organismen zoals bacteriën, virussen en gisten. De verzameling hiervan noemen we een microbioom. De darmflora of het darmmicrobioom in het maag-darmstelsel is hier een voorbeeld van. Ook in de vagina heb je een microbioom. Dat zorgt er mee voor dat de vagina gezond is. Te veel, te weinig of verkeerde bacteriën? Dan krijg je bijvoorbeeld last van pijn, blaasontstekingen, schimmels, jeuk, ongewenste geurtjes …
Sarah Lebeer, professor microbiologie (onderzoek naar micro-organismen, zoals bacteriën, gisten en virussen) aan de Universiteit van Antwerpen, organiseerde samen met haar team een grootschalig onderzoek naar de vaginale gezondheid bij vrouwen in Vlaanderen. Het onderzoek kreeg de naam Isala.
“De naam verwijst naar Isala Van Diest. Zij was de 1ste vrouwelijke arts in België. Ze had een praktijk in Brussel en ontwikkelde een sterke reputatie op het vlak van vrouwelijke gezondheid. Het is een eerbetoon aan haar”, vertelt Sarah.
1 vagina, veel functies
Voor we verdergaan over het microbioom: wat is de vagina? Dit is het inwendige deel van het vrouwelijk geslachtsorgaan en ligt tussen de vulva (uitwendige geslachtsdelen) en de baarmoederhals. Je kan je de vagina het best voorstellen als een soort buis. Menstruatiebloed vloeit er naar buiten, net als vaginale afscheiding. “De vagina is een voortplantingsorgaan én is belangrijk voor je seksuele gezondheid en algemeen welzijn”, legt Sarah uit.
Taboe?
De vagina bevindt zich nog (te vaak) in de taboesfeer. “Dat komt vooral omdat vrouwen te weinig kennis hebben over hun eigen vagina. En er vaak nog te weinig over gesproken wordt.”
“Bovendien was er in de wetenschappelijke wereld tot enkele tientallen jaren geleden weinig interesse in de vrouwelijke geslachtsorganen. Je moet weten dat de wetenschappelijke wereld lange tijd heel mannelijk was. De vagina behoorde niet tot de prioriteiten van onderzoekers en werd makkelijk ‘vergeten’.”
De wetenschappelijke wereld was lange tijd heel mannelijk. De vagina behoorde niet tot de prioriteiten van onderzoekers en werd makkelijk ‘vergeten’.
Vandaag is de (wetenschappelijke) interesse sterk toegenomen. “Ook in de maatschappij. Mensen willen hun gezondheid zelf in handen nemen. Ze willen hun lichaam beter begrijpen. Mensen zoeken antwoorden op vragen als ‘hoe was ik mijn vagina op een goede manier?’ of ‘welk soort ondergoed irriteert mijn vagina niet?’.”
Isala-onderzoek
“Met het Isala-project onderzochten we hoe gezond de vagina van de vrouwen in Vlaanderen écht is. Wat blijkt? We wassen dit lichaamsdeel te vaak met (agressieve) zeep, we gebruiken te veel antibiotica én we eten industrieel klaargemaakte voeding. Dus ik vermoedde dat er te weinig gezonde lactobacillen of melkzuurbacteriën in de vagina waren. Net die bacteriën zorgen mee voor een gezonde vagina”, zegt Sarah.
“We lanceerden een burgeronderzoek waarbij we gezonde Vlaamse vrouwen zochten die een uitstrijkje van de binnenkant van hun vagina wilden opsturen. Met DNA-technologie gingen we aan de slag. Elke deelneemster die de stalen stuurde naar ons lab, in totaal meer dan 3300, kreeg haar persoonlijke analyse teruggestuurd.”
Daarnaast legden we ook een biobank aan, een groeiende verzameling van meer dan 2000 stalen met vaginale bacteriën. De bedoeling is om ooit te zoeken naar de beste lactobacillen om medicijnen of vaginale probiotica (levende micro-organismen met een positief effect op onze gezondheid) te ontwikkelen.”
Resultaten
Het onderzoek toonde aan dat het goed gaat met de bacteriën in de vagina’s in Vlaanderen. “Maar liefst 75 % van de vrouwen had veel melkzuurbacteriën. Maar er waren ook vrouwen met te weinig of te veel verschillende soorten. We onderzoeken nu wat vrouwen hieraan kunnen doen.”
“Zo zien we al verbanden tussen het microbioom en de levensstijl van de vrouwen. Vrouwen die ooit een kind kregen, die een hormoonspiraal of inlegkruisjes gebruiken, hebben vaak minder lactobacillen.”
Granen, zaden, weinig gesuikerde dranken en veel vis lijken samen te gaan met een gezonde vaginale bacteriënsamenstelling.
“Een menstruatiecup (kunststof kelkje in de vagina dat tijdens de menstruatie bloed opvangt) lijkt dan weer te zorgen voor meer lactobacillen of melkzuurbacteriën. Net als voldoende slapen. Wist je trouwens dat voeding ook een invloed heeft op je vaginale microbioom? Granen, zaden, weinig gesuikerde dranken en veel vis lijken samen te gaan met een gezonde vaginale bacteriënsamenstelling.”
“Dit zijn we allemaal aan het onderzoeken. Het Isala-onderzoek toonde al aan dat de vagina in Vlaanderen veel bacteriën heeft die gelinkt zijn aan gezond zijn, en daar ben ik heel blij om”, besluit Sarah.