Pesten is van alle tijden. En van alle leeftijden en omgevingen, zo blijkt. Zo is pesten op het werk in heel wat bedrijven een probleem. Professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven) legt uit wat erachter zit, geeft tips om om te gaan met pestgedrag en licht nieuwe vormen toe.
Machteloosheid
Maar wat is pesten op het werk precies? Een scheef woord? Of gaat het om fysieke pesterijen? "Pesten op het werk gaat om 'negatieve gedragingen'", legt Godderis uit.
“Daarnaast zijn er nog enkele criteria om gedrag te benoemen als pestgedrag. Er moet een intentioneel karakter zijn: de dader heeft specifiek de bedoeling om iemand te raken, te pesten. Daarnaast is er een duidelijke machtsverhouding: het slachtoffer voelt zich machteloos. Het gaat ook over herhaaldelijke gebeurtenissen, over een periode van 6 maanden of meer.”
Belangrijke taak voor leidinggevende
De machteloosheid is vaak het grootste probleem. “Het zorgt ervoor dat de gepeste vaak niet weet hoe hij of zij de situatie moet aanpakken. En zelfs leidinggevenden of collega’s die ervan weten, zitten meestal met de handen in het haar. Pesten op het werk blijft een taboe, maar door niet te reageren, creëer je net een soort van stilzwijgende toestemming. Een stresssituatie smoor je het best zo snel mogelijk in de kiem. Zo loop je niet het gevaar dat het uiteindelijk uitmondt in een waar conflict.”
En het zijn ook leidinggevenden die een cruciale rol spelen in het voorkomen of oplossen van pestgedrag. “Maar daarvoor is een duidelijk beleid en zelfs een opleiding vanuit het bedrijf nodig. Een firma moet duidelijk aangeven dat pesten absoluut niet kan. Het lijkt banaal, maar dat benoemen is belangrijk”, zegt Godderis.
Cyberpesten komt op
Welke vormen van pesten op het werk komen het vaakst voor? “Dat kan gaan van iemands werk saboteren op allerhande manieren tot het verspreiden van roddels en onwaarheden. Soms worden mensen publiekelijk beledigd of – in extreme gevallen – bedreigd.”
“We zien ook nieuwe vormen van pesten opduiken”, weet Godderis. Cyberpesten bijvoorbeeld: bijna 1 op de 10 Belgische werknemers ervaart digitale pesterijen op het werk. “Cyberpesten wordt inderdaad vaker gemeld. Het is relatief nieuw, maar aangezien de middelen toenemen, kunnen we verwachten dat pesten via ICT meer zal voorkomen.”
Verregaande gevolgen
De gevolgen van pesten op het werk zijn groot. Vooral mentaal, aangezien het slachtoffer zich zo machteloos en alleen voelt. En bij cyberpesten kan dat gevoel zelfs nog sterker zijn. “Een cyberpester kan makkelijker anoniem blijven. Omdat de pesterijen via het internet makkelijk wijdverspreid worden, gaan ze ook vérder dan het werk. Een roddel bereikt meer mensen. Het gevoel van machteloosheid bij het slachtoffer vergroot daardoor”, aldus Godderis.
Meest voorkomende vormen van cyberpesten (minstens maandelijks):
- Je e-mails, telefoonoproepen of berichten worden genegeerd (32 %).
- Iemand houdt e-mails of bestanden achter waardoor je werk bemoeilijkt wordt (9,6 %).
- Je werk wordt publiekelijk bekritiseerd via ICT (8,7 %).
- Je e-mails worden doorgestuurd naar derden met de bedoeling om je te schaden (8,2 %).
- Er worden geruchten en roddels over jou via ICT verspreid (7,9 %).
- Je wordt beledigd, bedreigd of geïntimideerd via ICT (6,2 %).
- Er worden herhaalde opmerkingen over jou en je privéleven gemaakt via ICT (5,8 %).
- Persoonlijke informatie, zoals foto’s, wordt online geplaatst of gedeeld via berichten (5,5 %).
- Iemand neemt online jouw identiteit over (intrusie) (5,3 %).
- Je persoonlijke informatie wordt gehackt en gebruikt om je te schaden (5 %).
Tips: zo ga je om met pesten op het werk
Hoe ga je het best om met pestgedrag op het werk? Preventie is de sleutel, maar houd ook de volgende zaken in het achterhoofd:
- Probeer een aangename werkomgeving te bewaren. Steun elkaar. Werknemers die zich gesteund voelen door collega’s en leidinggevenden, en die voelen dat ze kunnen groeien, krijgen minder te maken met pesterijen op de werkvloer.
- Als je gepest wordt, probeer dat dan niet goed te praten of te begrijpen. Pesten is onaanvaardbaar. Punt.
- Grijp in voor de situatie escaleert. Als je niet reageert, kan de pester dat zien als een stilzwijgende toestemming voor het pesten.
- Communiceer altijd op een verbindende manier. Als je de andere bewust maakt van ongepast gedrag, verspreidt dat gedrag zich minder snel.
- De gouden regel: benoem de feiten. Geef ze zintuiglijk weer: ‘ik heb gehoord’, ‘ik heb gezien’, ‘ik heb ervaren’ … Hoe dichter je bij de feiten blijft, hoe sterker je case. Het is oké om ook je gevoel te benoemen.
- Zit je in een conflictsituatie? Praat met een leidinggevende of vertrouwenspersoon.
- Bedrijfsbeleid speelt een belangrijke rol. Geef als bedrijf aan dat pesten absoluut niet kan. Leid leidinggevenden op om om te gaan met zulke situaties en laat werknemers weten bij wie ze terechtkunnen als pesten zich voordoet.