Endometriose is een gynaecologische aandoening waarbij weefsel dat lijkt op baarmoederslijmvlies zich ophoopt buiten de baarmoeder. Het is een chronische aandoening die kan zorgen voor ernstige pijnklachten.
Wat is endometriose?
Aan de binnenkant van de baarmoeder vind je slijmweefselvlies of endometrium. We spreken van endometriose als weefsel dat lijkt op het endometrium (maar niet hetzelfde is) zich in de buikholte bevindt. Het weefsel kan zich ophopen in de buikholte, op het buivlies en de organen. Dit kan leiden tot ontstekingen, die pijn veroorzaken. Uiteindelijk kunnen de ontstekingen leiden tot littekens en verklevingen, waarbij (delen van) organen aan elkaar plakken.
Naar schatting lijdt ruim 10% van de vrouwen tussen 15 en 50 jaar in meerdere of mindere mate aan endometriose.
Sommige personen met endometriose hebben geen symptomen terwijl anderen wel ernstige klachten hebben. Endometriose kan ook nefast zijn voor de vruchtbaarheid. Daarom is het belangrijk endometriose correct vast te stellen en indien nodig te laten behandelen.
Wat zijn de oorzaken van endometriose?
Wat er precies bepaalt of je al dan niet endometriose krijgt, is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk is het een combinatie van factoren. Deze zaken zouden alvast meespelen:
- Het vrouwelijke hormoon oestrogeen speelt een cruciale rol. Endometriose komt namelijk enkel voor bij vrouwen die menstrueren en de klachten verdwijnen meestal na de menopauze.
- Wie een moeder of zus heeft met endometriose heeft een verhoogd risico om het zelf te ontwikkelen. Maar er is nog geen gen gevonden dat verantwoordelijk is voor endometriose.
- Vrouwen met een afweerstoornis kunnen het slijmvlies buiten de baarmoeder niet afbreken. Daardoor ontwikkelt het zich op een abnormale manier, met endometriose tot gevolg.
Symptomen van endometriose
Moet je je zorgen maken zodra je pijnklachten hebt tijdens je menstruatie? Absoluut niet. Maar als de pijn niet reageert op gewone pijnstillers en aanhoudt, maak je het best wel een afspraak bij een arts.
Dit zijn de meest voorkomende endometriosesymptomen:
- pijnlijke maandstonden: een stekende, aanhoudende kramp voor, tijdens en direct na de menstruatie
- veel bloedverlies, onregelmatige menstruaties en/of doorbraakbloedingen
- pijn bij het vrijen, diep in de buik of de schede
- pijn in het bekken
- problemen met de stoelgang
- plasklachten: pijn bij het plassen of vaak het gevoel te moeten plassen
- plotse hevige buikpijn
- verminderde vruchtbaarheid
- vermoeidheid en soms ook depressie en angst.
Er is geen verband tussen de klachten en de ernst van endometriose. Een milde vorm van endometriose kan zware klachten geven, terwijl iemand met ernstige endometriose dan weer nauwelijks of geen pijnklachten kan ervaren.
Diagnose
Om een vermoeden van endometriose te bevestigen, voert de arts een reeks onderzoeken uit. Meestal volgen na een inwendig gynaecologisch onderzoek nog een echografie en een kijkoperatie. Soms geeft ook een bloedonderzoek extra duidelijkheid.
Omdat de symptomen van endometriose niet specifiek zijn, zijn ze soms moeilijk te onderscheiden van andere gynaecologische, urologische of maagdarmaandoeningen. Dat zorgt er mee voor dat de diagnose niet eenvoudig te stellen is.
Hoe endometriose behandelen?
De behandeling van endometriose hangt af van je eigen situatie. Lichte vormen met weinig klachten worden zelden behandeld. In andere gevallen zijn een behandeling met geneesmiddelen, een operatie of een combinatie daarvan nodig.
Medicatie en operaties hebben vooral als doel om de pijn te verminderen en eventuele vruchtbaarheidsproblemen te behandelen. Jammer genoeg is het momenteel niet mogelijk om te voorspellen wie met welke behandeling het meeste geholpen is. Bovendien is het mogelijk dat symptomen na een tijd terugkeren.
Behandelen met medicatie
Behandelingen met geneesmiddelen verlichten de symptomen, maar nemen de endometriose niet weg:
- Pijnstillers: niet-steroïdale ontstekingsremmers zoals Diclofenac of Ibuprofen verminderen pijnklachten tijdens de menstruatie.
- Hormonen: gebruik van de pil, progesteronpreparaten of hormonenspiraal onderdrukken de aanmaak van oestrogeen en zo ook de menstruatie.
Opereren
Om de endometriose te laten verdwijnen, is een operatie nodig. Er zijn verschillende opties:
Laparoscopie of kijkoperatie
Tijdens de diagnose voert de arts al een kijkoperatie uit. Op dat ogenblik worden kleine letsels met een laser verwijderd.
Laparotomie of openbuikoperatie
Via een snede in de buikwand verwijdert de gynaecoloog zoveel mogelijk endometrioseweefsel, eventuele cysten en verklevingen.
Hysterectomie of verwijderen van eierstokken en/of baarmoeder
Wanneer er geen andere oplossing bestaat en je geen kinderen wil, kan de arts een hysterectomie uitvoeren. Dan neemt die de baarmoeder weg, samen met zoveel mogelijk endometriosehaarden en verklevingen. Indien nodig verwijdert de arts ook één of beide eierstokken en eileiders.