Je hoort vaak dat je je niet enkel moet laten vaccineren tegen een virusziekte om jezelf te beschermen, maar ook om groepsimmuniteit te verkrijgen. Want pas als voldoende mensen gevaccineerd zijn, zijn we allemaal beschermd. Hoe zit dat precies?
Wat is groepsimmuniteit?
Om te overleven heeft een virus mensen nodig die ziek kunnen worden. Als je besmet bent en bijvoorbeeld hoest of niest, vliegen kleine druppeltjes met virusdeeltjes in de lucht. Wanneer anderen die druppeltjes inademen, of via hun handen in hun mond, neus of ogen krijgen, worden ze op hun beurt ook ziek.
Kan die reeks van besmettingen doorbroken worden? Ja. Wanneer de meeste mensen immuun zijn tegen een ziekte – via vaccinatie of omdat ze de ziekte doormaakten en antistoffen aanmaakten – kan het virus zich veel moeilijker verspreiden. Alle immune mensen samen vormen dan een buffer tegen verspreiding van het virus. Dat is groepsimmuniteit.
Wanneer een virus of bacterie niet meer kan circuleren, worden indirect ook de mensen beschermd die niet gevaccineerd of niet immuun zijn.
Hoeveel mensen moeten gevaccineerd zijn om groepsimmuniteit te bereiken?
De minimale vaccinatiegraad die bereikt moet worden, hangt af van 2 zaken: van het type virus en van de doeltreffendheid van het vaccin. Voor mazelen bijvoorbeeld moet 95 % van de bevolking gevaccineerd of immuun zijn. Voor corona werd berekend dat zeker 70 tot 80 % van de Belgische bevolking gevaccineerd moet zijn om het virus te stoppen.
Hoe meer mensen gevaccineerd zijn en hoe doeltreffender het vaccin, hoe sneller we groepsimmuniteit bereiken.
Kan je zonder vaccin ook groepsimmuniteit verkrijgen?
Een natuurlijke opbouw van groepsimmuniteit doordat minstens 70 % van de mensen een ziekte doormaakte, zou jaren duren. Wat het extra moeilijk maakt, is dat je na het doormaken van een ziekte soms maar enkele maanden beschermd bent en nadien opnieuw besmet kan worden. Een vaccin is dus de snelste en veiligste manier om een gevaarlijk virus te overwinnen.
Kan een ziekte verdwijnen door groepsimmuniteit?
Als niemand nog een ziekte kan krijgen, dan kan niemand ze nog overdragen en kan die ziekte zelfs helemaal verdwijnen. Dat is in theorie mogelijk, want het is ook gelukt met pokken.
Wereldwijde groepsimmuniteit is natuurlijk niet zo gemakkelijk te verkrijgen. In moeilijk bereikbare gebieden in Afrika, Azië of Amerika of in gemeenschappen waar mensen zich niet willen laten vaccineren, is het bereiken van groepsimmuniteit een grote uitdaging.
Groepsimmuniteit betekent niet 'volledige bescherming voor de volledige bevolking'. Het werkt bijvoorbeeld niet als de kleine groep niet-gevaccineerde personen geografisch of sociaal geïsoleerd leven. Omdat deze mensen geen bescherming genieten van gevaccineerde personen rondom zich, kan een ziektekiem dan wel nog grote uitbraken veroorzaken.
Waarom is groepsimmuniteit belangrijk?
Dankzij groepsimmuniteit worden onrechtstreeks ook mensen beschermd die om medische redenen niet mogen ingeënt worden of kinderen die te jong zijn om te vaccineren.
Omdat geen enkel vaccin 100 % bescherming biedt, moeten ook de mensen die na vaccinatie toch onvoldoende beschermd zouden blijken, kunnen rekenen op bescherming in de samenleving. Groepsimmuniteit beschermt ons allen.