In haar tv-programma ‘Zorgen voor mama’ op Eén praat Kristel Verbeke met 6 mama’s die in armoede leven. Zelf weet ze maar al te goed hoe het voelt. Ook zij had het als kind niet breed thuis.
1. Wanneer en hoe besefte je als kind dat je arm was?
“Tot mijn 12de leidde ik een zorgeloos leven. Pas toen mijn ouders uit elkaar gingen en ik ook mijn 2 zusjes verloor, veranderde alles. Ik woonde bij mijn vader – hij was truckchauffeur – en vanaf dan was het voortdurend tellen om rond te komen. Een lege koelkast, geen wasmachine, de verwarming niet te hoog zetten ... het was de dagelijkse realiteit.”
2. Wat zou jou als kind geholpen hebben om een beter leven te hebben?
“Sowieso meer begrip op school. En iemand die me oprecht vroeg ‘Hoe gaat het met je? Hoe komt het dat je schoolresultaten minder zijn? Waarom kan je niet mee op eindreis?’ Pas in het 5de middelbaar op een nieuwe school kreeg ik de kans om bij de leraar Duits te babysitten op zijn kinderen. Dát vertrouwen betekende enorm veel voor mij.”
3. Draag je zaken van je jeugd mee in je volwassen leven?
“Je herstelt nooit helemaal van opgroeien in armoede. Ik heb heel lang het gevoel gehad dat ik me voor alles moest verantwoorden en dat ik mensen niet te snel mocht vertrouwen. Ook als volwassene ben ik nog altijd erg op mijn hoede, hoewel mijn gezin een veilige thuishaven is.”
4. Welke lessen geef je door aan je eigen dochters?
“Mijn man, Gene Thomas, en ik hebben al jaren het geluk een goede job te hebben. Onze dochters komen dus niets tekort. Voor hen is het sowieso moeilijk om zich in te leven in mijn situatie als tiener, wat ik helemaal snap. Wél probeer ik hen mee te geven om niet te snel te oordelen over mensen.”
5. Wat wil je vertellen aan mensen die nooit armoede hebben meegemaakt?
“Onderschat niet hoe groot de schaamte is. Voelen dat mensen op je neerkijken – ik heb het zelf meegemaakt – is best hard. Daarom ben ik ook zo blij met de initiatieven van onder meer het Kinderarmoedefonds, dat armoede ruimer ziet dan enkel ‘te weinig geld hebben’. Ook psychische ondersteuning voor mensen die het gevoel hebben niet mee te tellen in de maatschappij is belangrijk. En als ik daar als ambassadeur mijn steentje aan kan bijdragen: graag!”
6. Hoe kijk je terug op je jeugd en thuissituatie in armoede?
“Als ik terugdenk aan die periode, heb ik nog altijd een ongemakkelijk gevoel. Omdat ik dan weer besef hoe hard ik in een isolement zat. Bij het maken van ‘Zorgen voor mama’, een programma over armoede, ging ik terug naar de buurt waar ik opgegroeid ben. Ik kreeg er een knoop in mijn maag van. Dat blijft, vrees ik. Aan de andere kant heb ik er ook veel uit geleerd. Ik was snel zelfstandig en niemand moet mij nog leren tellen. (lacht) Maar eerlijk? Het blijft een periode waar ik niet zo trots op ben.”
7. Wat is vanzelfsprekend voor mensen die opgroeien met voldoende geld, maar niet voor mensen die te weinig middelen hebben?
“Ik denk direct aan: de wasmachine opzetten. Als mijn vader in een goede bui was, gingen we naar een wasserette, die eigenlijk te duur voor ons was. Maar even vaak moest ik mijn vuile was zelf in het bad wassen. Toen ik alleen ging wonen, is dat het 1ste wat mijn mama op afbetaling voor mij heeft gekocht: een wasmachine.” (lacht)
8. Had je ooit het gevoel dat mensen de ‘schuld’ bij jou legden voor de situatie waarin je bent opgegroeid?
“Nee, gelukkig niet. Ik werd als kind niet uitgesloten, maar de extra’s als ‘kom je bij ons logeren of spelen?’ waren er niet bij. Of het kostte me alleszins veel meer moeite om zoiets gedaan te krijgen.”
9. Wat weet of begrijpt iemand die in armoede is opgegroeid beter dan andere mensen?
“Dat je, als je er middenin zit, alleen maar van dag tot dag kan leven. Dromen, hoop hebben, vooruitdenken: het was geen evidentie. Voor mijn vader was het een uitgemaakte zaak dat ik meteen zou gaan werken. Dat ik meer ambities had, dat ik voor mezelf een andere toekomst zag, die keuzes heb ik echt moeten afdwingen.”
10. Denk je dat we armoede en de groeiende ongelijkheid kunnen oplossen?
“Ik mag hopen van wel! Ik denk dat er heel goede mensen, organisaties en initiatieven zijn die armoede in Vlaanderen willen aanpakken. Hoewel de rol van de overheid daarbij cruciaal blijft. Als ik minister was, dan zou ik proberen om anders te communiceren over armoede. Ik zou niet alleen focussen op wat niet lukt, maar ook op het potentieel. Zeker voor kinderen is dat belangrijk. Maar laat ons realistisch zijn, armoede is nog altijd een probleem. En dan heb ik het niet alleen over een tekort aan geld. Het gaat over veel meer. In dat opzicht is het Kinderarmoedefonds een mooi voorbeeld van hoe je het ruimer kan aanpakken, hoe je kan informeren én uitdagen tegelijk.”
‘Zorgen voor mama’ is vanaf 20 april 2021 elke dinsdag om 20.40 uur te zien op Eén.