Opvliegers, slapeloze nachten, lichamelijke veranderingen of minder zin in seks. De menopauze verandert heel wat voor vrouwen, maar toch beleven ze die vaak in stilte. Veel vrouwen weten zelfs niet wat de menopauze inhoudt. Wat is de overgang en wat is de menopauze? En zijn klachten van de menopauze behandelbaar? Professor Herman Depypere en menopauzeconsulente Caroline Oosthuyse geven uitleg bij 7 feiten en fabels.
1. De overgang is hetzelfde als de menopauze
FABEL
“Er is vaak onduidelijkheid over de termen overgang en menopauze”, legt professor Depypere uit. “Maar ze zijn niet hetzelfde. De menopauze gaat in vanaf de 1ste dag van je laatste maandstonden. Meestal zijn vrouwen rond 51-52 jaar wanneer de menopauze start. Je eierstokken stoppen met werken, waardoor je geen vrouwelijk hormoon meer aanmaakt. Dat zorgt voor heel wat verandering in je lichaam.”
“De periode vóór de menopauze noemen we de transitie of de overgang”, gaat professor Depypere verder. “Die begint meestal ongeveer 5 jaar eerder. We splitsen de overgang op in 2 delen: de vroege en de late overgang.”
“Tijdens de vroege overgang slaat een vrouw 1 of 2 keer haar maandstonden over, maar ze blijft wel nog regelmatig menstrueren. Tijdens de late overgang is de periode tussen de maandstonden veel langer en kunnen ze maandenlang uitblijven. Vanaf het moment dat een vrouw in de menopauze gaat, stoppen haar maandstonden volledig en is de overgang voorbij. Dan blijft ze in de menopauze voor de rest van haar leven.”
2. Alle vrouwen hebben even veel last van de menopauze
FABEL
“Het klopt dat veel vrouwen fysieke klachten hebben van de menopauze, maar dat geldt niet voor alle vrouwen. Ook de ernst van de klachten hangt af van persoon tot persoon.”
“Over het algemeen heeft bijna 77 % van de vrouwen vooral last van spier- en gewrichtspijnen”, legt Caroline uit. “Daarna komen de slapeloze nachten en het nachtelijke zweten. Op de 4de plaats staan de opvliegers en de specifieke vaginale klachten.”
“De periode waarin je klachten ondervindt, kan ook verschillen. Sommige vrouwen hebben bijvoorbeeld vooral klachten tijdens de transitie, bij anderen kunnen die klachten 10 jaar lang aanhouden.”
3. De menopauze kan je seksleven beïnvloeden
FEIT
“Als je vrouwelijk hormoon wegvalt, heeft dat uiteraard een invloed op je libido”, knikt professor Depypere. “Maar ook de typische klachten spelen een rol. Wie regelmatig opvliegers heeft of moe is, kan zich minder aantrekkelijk voelen.”
“Daarbij komen nog vaginale klachten. Door het gebrek aan vrouwelijk hormoon stroomt er minder bloed richting de vagina. De huid is dunner en dat geeft droogte of irritatie. Soms kunnen er zelfs wondjes ontstaan. Ook de geur van de vagina verandert en is soms sterker dan voordien. Dat heeft te maken met de vaginale flora (de natuurlijke bacteriën binnenin de vagina) die zich aanpassen.”
“Toch betekenen die veranderingen niet het einde van je seksleven”, benadrukt Caroline. “Want intimiteit is meer dan seks alleen. Je kan genieten van elkaars gezelschap en meer knuffelen om het lichamelijk contact te vergroten. Erover praten kan al een grote hulp zijn. Maar seks hoeft zeker niet te verdwijnen. Lokale hormonale behandelingen of een glijmiddel kunnen helpen. En weet dat een actief seksueel leven zelfs preventief kan helpen voor vaginale droogte.”
4. De menopauze heeft gevolgen voor het mentale welzijn
FEIT
“De menopauze is een periode van grote fysieke verandering voor de vrouw”, benadrukt professor Depypere. “En dat heeft invloed op haar mentale welzijn. Vrouwen voelen zich op een vrij korte termijn verouderen, en dat is natuurlijk niet fijn. Hun zelfbeeld verandert.”
“Daarbij komt het taboe dat op de menopauze rust, waardoor veel vrouwen ze nog altijd in stilte doormaken. Terwijl het net belangrijk is om de menopauze bespreekbaar te maken, zodat vrouwen hun lichaam en de klachten beter begrijpen. Ook de omgeving, de partner en de werkgever van vrouwen mogen de impact van de menopauze niet onderschatten.”
“We zien ook dat tijdens de menopauze onverwerkte problemen weer opduiken”, voegt Caroline toe. “Het gaat dan om zaken waaraan vrouwen soms al tientallen jaren niet meer hebben gedacht, maar die plots opnieuw hun gedachten domineren. Dat kunnen angsten zijn, maar ook een verlies of rouwproces.”
“Er is een wetenschappelijke verklaring voor, maar daarmee lossen we het natuurlijk niet op. Hormonale schommelingen hebben een invloed op de hersenen en geven zo meer kans op een depressieve stemmingsstoornis. Maar ook de manier waarop je reageert op stress en je afweersysteem dat verandert kunnen een invloed hebben.”
“Een deel van mijn rol als menopauzeconsulent is de tijd nemen om naar vrouwen te luisteren. Zo kunnen ze hun gedachten en gevoelens beter plaatsen. Ik krijg vaak de vraag ‘is er leven na de menopauze?’. En het antwoord is uiteraard ja, maar het kan best heftig zijn.”
“Ja, er is leven na de menopauze, maar het kan heftig zijn”
5. De menopauze maakt je dik
FABEL
“Omdat de hormoonproductie stilvalt, vertraagt je metabolisme (de manier en de snelheid waarmee je lichaam voedingsstoffen omzet in energie)”, stelt professor Depypere. “En ook je spiermassa neemt af. Daardoor komen vrouwen makkelijker aan. Maar toch word je niet noodzakelijk dik vanaf de menopauze, want veel hangt af van je levensstijl.”
“Hoe gezonder en actiever je leeft, hoe minder je zal verdikken. Het probleem is dat vrouwen in de menopauze vaak net minder bewegen, omdat ze sneller spierpijn hebben”, vult Caroline aan. “In zulke gevallen kunnen kleine aanpassingen helpen: een dagelijkse wandeling bijvoorbeeld, of vaker de trap nemen.”
6. Je kan de menopauze niet behandelen
FABEL
“Door het taboe op de menopauze denken veel vrouwen nog altijd dat ze de klachten maar moeten ondergaan”, zegt professor Depypere. “Maar dat is absoluut niet het geval. Bovendien zien we dat de communicatie met hun arts niet goed verloopt.”
“Als vrouwen niet kunnen slapen, krijgen ze bijvoorbeeld eerst een slaapmiddel. Als hun cholesterol stijgt, wordt ook daarvoor medicatie gestart. Als ze het lastig hebben op het werk door opvliegers of stress, gaan artsen snel uit van een burn-out. En dan raden ze antidepressiva aan, terwijl de kern van de oorzaak de overgang is. Ik vind het daarom belangrijk dat vrouwen zich goed informeren, zodat ze klachten van de overgang en de menopauze makkelijker herkennen.”
“Kleine aanpassingen kunnen een wereld van verschil betekenen”, voegt Caroline toe. “Het kan gaan van medicatie die de gynaecoloog voorschrijft tot praktische tips. Dat gerichte advies geven is meestal de taak van een menopauzeconsulent. Wij hebben een waaier van tips die we met elke vrouw persoonlijk afstemmen. Voor opvliegers raad ik bijvoorbeeld aan om kledij in laagjes te dragen. Of je polsen onder koud water houden, wat helpt om opvliegers te onderdrukken.”
“Algemeen draagt een gezonde levensstijl bij aan een draaglijke menopauze”, besluit Caroline. “Minder vet eten, minder alcohol drinken en voldoende bewegen kunnen klachten al veel verminderen.”
7. Hormoonsubstitutie kan klachten van de menopauze wegnemen
FEIT
“Hormoonsubstitutie betekent letterlijk ‘hormoonvervanging’. De behandeling vervangt de hormonen die de vrouw voor de menopauze in grote hoeveelheden aanmaakte”, legt professor Depypere uit. “We starten een hormoonbehandeling bij ernstige symptomen van de menopauze, of wanneer het welzijn van vrouwen in het gedrang komt.”
“Vroeger hadden hormonen een negatieve bijklank, maar dat is onterecht. De mythe van kankerverwekkende hormonen klopt niet. De wetenschap staat intussen veel verder en bovendien evolueren we meer naar een behandeling op maat. In de toekomst zullen we zelfs kunnen voorspellen welke vrouwen meer kans hebben op borstkanker, dementie en botverkalking. Zo kunnen we ook preventief te werk gaan.”
“Als een vrouw langdurig last heeft, is het belangrijk om haar welzijn te herstellen”
“Ik ben ervan overtuigd dat niet alle vrouwen hormoonsubstitutie nodig hebben tijdens de menopauze. Toch is het belangrijk om de natuur te helpen als het nodig is: als een vrouw langdurig last heeft, is het belangrijk om haar welzijn te herstellen.”
“De nodige dosis kan sterk verschillen. Een beperkte dosis kan al voldoende zijn om het lichaam weer in balans te brengen. Ons doel is om vrouwen op lange termijn te laten genieten van hun menopauze.”