Volgens het nationaal geluksonderzoek (tussen 2017 en 2019) scoort de Belg 6,55 op 10 op vlak van levenstevredenheid. Niet slecht, maar ook niet denderend goed. Om nog maar te zwijgen van de wachtlijsten bij therapeuten. Maar wat is geluk eigenlijk? We kloppen aan bij psychiater Dirk De Wachter voor een gesprek.
Streven we met z’n allen wel het ‘juiste’ geluk na? En vergeten we niet te vaak de mensen rondom ons in die zoektocht? In zijn laatste boek ‘De kunst van het ongelukkig zijn’ haalt Dirk de Wachter aan dat we meer aandacht moeten hebben voor de kleine, gewone dingen, voor elkaar én voor elkaars verdriet.
Verbinding in het echte leven
WhatsApp, Messenger, Instagram … in enkele tellen zijn we verbonden met wie we willen, waar en wanneer we willen. En toch lijkt eenzaamheid het grootste probleem te worden van de volgende decennia. “Dat is de hedendaagse paradox waarmee we leven”, weet De Wachter.
“Fantastische middelen, die sociale media. We zijn onmiddellijk online. Maar de ware verbinding ontbreekt. We zouden onze smartphone net moeten gebruiken om elkaar meer te zíén. Elkaar in de ogen te kijken. We hebben nood aan realiteit. Een WhatsApp-berichtje is sympathiek, maar is niet genoeg om te troosten. Daarvoor heb je verbinding in het echte leven nodig. Kortom, ik voer een pleidooi voor ontmoeting.”
Het gevaar van de ‘ikkigheid’
Bovendien leven we in een maatschappij die hard inzet op individuele vrijheid als ideaal. Dat helpt niet … “Klopt. De illusie van het autonome ik dat constant presteert, is een van de kwalijkste zaken in onze samenleving. Ik heb niets tegen het ‘ik’ en het ‘zelf’, maar als het alleen maar dat is …”
“We zijn van nature verbonden, interactionele wezens, maar als die verbinding lost ten voordele van de ‘ikkigheid’, dreigt zelfs een soort leegheid. We zijn dieren die niet alleen kunnen (over)leven, maar die anderen nodig hebben om goed te kunnen bestaan”, stelt De Wachter.
Streven naar een zinvol bestaan
Hebben we dan ook een verkeerd beeld van geluk? Zijn we niet te vaak pas gelukkig als we ons beter voelen dan een ander? “Waarschijnlijk. Terwijl het ware geluk net zit in het bevorderen van het geluk van de andere. Als je zorgzaam bent voor iemand, ervaar je een gevoel dat veel diepgaander en wezenlijker is dan enkel plezier. Begrijp me niet verkeerd, plezier mag en moet er zijn, maar het is slechts een deel van geluk”, aldus de Wachter.
“Ik denk dat we moeten streven naar een zinvol leven. En dat is een zorgzaam en verbonden leven. Ik wil het egocentrische, materialistische en oppervlakkige geluk aanklagen en ik pleit voor een ‘vervullender’ geluk. Om spraakverwarring te vermijden, spreek ik over zinvolheid in plaats van geluk.”
Ruimte voor de gewone lastigheid
Hoe kunnen we dan waarachtig iets betekenen voor elkaar? “Door de gewone lastigheid van het leven meer te delen. Dan creëer je betekenis. Door ons goede leven zijn we overmatig pretentieus geworden: alles moet altijd in orde zijn, alles moet te regelen zijn. Daardoor lijkt de gewone lastigheid geen plaats meer te hebben in onze communicatie”, stelt De Wachter vast.
“Leg de illusie van het fantastische leven opzij. Het loopt nu eenmaal soms moeilijk. De gewone dingen die haperen worden in onze Facebookmaatschappij onder de mat geveegd. Maar daarmee zijn die lastigheden niet weg. Ik hoop dat we het gewone verdriet weer meer bespreekbaar maken onder elkaar. Laten we onze kwetsbaarheid en moeilijkheden uit de taboesfeer halen. En dan zullen de psychiaters nog wel het grote verdriet voor hun rekening nemen.”