Koortsblaasjes zijn behoorlijk vervelend én pijnlijk. Meestal vormen ze zich rond de lippen, op een moment dat je immuunsysteem verzwakt is. Wat zijn de symptomen? Hoe besmettelijk zijn koortsblaasjes? En hoe behandel je ze? Dermatoloog Thomas Maselis zet 8 feiten over koortsblaasjes op een rij.
Koortsblaasjes (koortslip) zijn een infectie van de huidop of rond de lippen. Je krijgt pijnlijke of jeukende blaasjes
Recente cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tonen aan hoe vaak koortsblaasjes voorkomen: ongeveer 2/3 van de wereldbevolking is besmet met het herpesvirus dat deze blaasjes veroorzaakt. En daarmee komen we meteen aan feit nummer 1.
1. De oorzaak van koortsblaasjes: het herpes simplexvirus
“Koortsblaasjes worden veroorzaakt door een virus: het herpes simplexvirus (HSV), kortweg herpes. Er bestaan meerdere soorten herpesvirussen. Maar er zijn 2 types die deze typische blaasjes veroorzaken.
- Type 1 veroorzaakt meestal de typische blaasjes in het gezicht, rond de lippen. Het virus wordt verspreid via het vocht dat in de blaasjes zit en wordt voornamelijkovergedragen door speeksel.
- Type 2 wordt overgedragen door seksueel contact en bevindt zich rond de geslachtsdelen – maar kan ook ergens anders voorkomen, bijvoorbeeld na oraal seksueel contact.”
“Als je het virus oploopt, duurt het een tijd (3 tot 9 dagen) eer de blaasjes verschijnen, dit is de incubatietijd. Daarna ontwikkelt het virus zich verder en krijg je koortsblaasjes: een groep van blaasjes op de plaats waar je de besmetting hebt opgelopen.”
“De meesten onder ons krijgen het herpesvirus al als kleuter. Alleen merk je er vaak niets van”
2. Koortsblaasjes herkennen: de symptomen
“Koortsblaasjes komen het vaakst voor in het aangezicht op of rond de lippen. Vandaar de andere benaming: koortslip. Maar je kan ze ook krijgen rond de ogen, neus of op de kin.”
Koortsblaasjes
- zijn rode plekjes met blaasjes erop
- zijn gevuld met vocht
- kunnen jeuken, tintelen, branden of pijn doen
- drogen na 1 tot 2 dagen uit en vormen korstjes
- gaan meestal vanzelf weg, binnen 10 dagen.
3. Het vocht van koortsblaasjes is besmettelijk
“Het herpesvirus dat koortsblaasjes veroorzaakt is besmettelijk. De blaasjes gaan op een bepaald moment open en het vocht komt in contact met de slijmvliezen of de huid, waardoor het virus je lichaam kan binnendringen. Je geeft het vaak door via speeksel.”
“Het virus verspreidt zich het makkelijkst bij rechtstreeks en intiem contact, via onze handen, of bij kussen en knuffelen. Maar je kan het ook krijgen als je voorwerpen gebruikt van iemand die koortsblaasjes heeft, zoals een glas, koffiekop, bestek, lippenbalsem, handdoek …”
Zo voorkom je dat je het herpesvirus (en koortsblaasjes) overdraagt op het moment dat je koortsblaasjes hebt:
- Raak de koortsblaasjes niet aan. Er bestaan patches om erover te plakken: die helpen goed om eraf te blijven.
- Krab de korstjes niet open, maar wacht tot ze vanzelf afvallen.
- Was je handen regelmatig met water en zeep.
- Maak glazen, kopjes, bestek … die je gebruikt hebt altijd schoon en laat ze niet gebruiken door anderen.
- Deel geen handdoek met anderen
- Kus en knuffel niet – eens je koortsblaasjes genezen zijn, mag dat natuurlijk wel weer.
4. Koortsblaasjes behandelen doe je het best vóór ze doorbreken
“Eens koortsblaasjes zijn doorgebroken, ben je eigenlijk te laat om ze te bestrijden. Dan kan je nog een crème smeren of een patch gebruiken tegen de pijn en verdere verspreiding, maar je houdt het virus niet meer tegen.”
“Het is efficiënter om antivirale medicatie te nemen op het moment dat je nog geen koortsblaasjes hebt, maar wel voelt dat je ze gaat krijgen. Zeker als je er vaak en hevig last van hebt. Die medicatie kan je dokter voorschrijven. Voel je dat een koortsblaas eraan komt, dan kan je de medicatie nemen en het virus afremmen.”
“Het virus verspreidt zich via de gevoelszenuwen van je huid. Het ‘reist’ zo naar de oppervlakte van je huid en veroorzaakt daar blaasjes. Maar voor je koortsblaasjes krijgt, voel je hoe het virus langs de zenuw gaat: je ervaart een soort tinteling op of rond de plek waar je nadien een blaasje krijgt. Dát is het moment waarop je een behandeling kan starten met antivirale middelen.”
“Met medicatie grijp je zo in tijdens een vroeg stadium: terwijl het virus nog onderweg is. Heb je maar af en toe koortsblaasjes, dan is medicatie niet per se nodig. Ze genezen meestal vrij snel vanzelf.”
5. Eens je het herpesvirus hebt, raak je er niet meer van af
“Eens je het herpesvirus hebt opgelopen, raak je het nooit meer kwijt. Het blijft je hele leven in je lichaam. Het virus is niet de hele tijd actief, maar blijft wel zitten in de zenuwknoopjes van de gevoelszenuwen van je huid. Het meest getroffen gebied zijn de zenuwcellen van je gezicht. Vandaar dat koortsblaasjes daar het vaakst terugkomen.”
“Als je immuunsysteem om de een of andere reden verzwakt is, kan dat het herpesvirus niet meer onder controle houden. Het virus krijgt dan vrij spel: het kan weer delen, zich verspreiden én koortsblaasjes veroorzaken.”
Het herpesvirus kan actief worden door:
- blootstelling aan zonlicht (dan spreken we van herpes solaris)
- ziekte (bijvoorbeeld een verkoudheid, keelontsteking, griep …)
- koorts (vandaar ook de naam ‘koortsblaasjes’)
- een operatie
- medicijnen die je immuunsysteem verminderen of onderdrukken, zoals chemotherapie
- stress
- vermoeidheid
- menstruatie.
6. Koortsblaasjes zijn vervelend, maar meestal niet gevaarlijk
“Koortsblaasjes kunnen meestal geen kwaad. Ze genezen vanzelf binnen 10 dagen en je houdt er geen litteken aan over.”
“Heb je een verzwakt of onderdrukt immuunsysteem? Dan kunnen koortsblaasjes wél gevaarlijk zijn en ernstige klachten veroorzaken. Denk aan pasgeboren baby’s, mensen die chemotherapie krijgen, patiënten die een donororgaan hebben gekregen … Ook bij iemand die last heeft van atopisch eczeem (chronische huidaandoening, die jeukende uitslag op de huid geeft) kan het virus zich enorm verspreiden via de huid. Deze mensen kunnen er serieus ziek van zijn.”
“Eens je het herpesvirus hebt opgelopen, raak je het nooit meer kwijt”
7. De ene krijgt koortsblaasjes, de andere niet
“Wist je dat de meeste mensen het herpesvirus al oplopen als kleuter? Het kan dus zijn dat je drager bent van het virus, maar nooit koortsblaasjes krijgt. Heel wat mensen hebben namelijk antistoffen tegen het herpesvirus. Of het virus kan doorkomen, hangt af van hoe efficiënt en sterk je immuunsysteem is.”
“Vooral jonge kinderen lopen kans om het virus op te pikken. Moet je kinderen daarom van school weghouden? Nee, tuurlijk niet. Net omdat er al voldoende groepsimmuniteit bestaat tegen het herpesvirus.”
“Werk je met baby’s of zorg je voor mensen met een verminderde immuniteit? Dan ga je het best niet werken als je een opstoot van herpes hebt. Vooral bij baby’s, omdat zij meestal het virus nog niet gehad hebben.”
8. Een medicijn (vaccin) dat iedereen antistoffen geeft, is er niet
“Een vaccin tegen herpes wordt onderzocht, maar staat nog niet op punt. In sommige landen was er al een vaccin dat gebruikt werd bij mensen die vaak een opstoot van herpes krijgen. Maar dat vaccin gaf slechts weinig antistoffen en verhinderde opstoten niet.”
“Concreet merken we ook dat niet-besmette mensen die een inenting krijgen tegen herpes type 1 onvoldoende sterk en maar vrij kort beschermd zijn. Vaccins voor herpes type 2 worden nog onderzocht, maar er is nog geen middel gevonden dat je effectief en volledig beschermt.”