Elk jaar krijgen meer dan 1,5 miljoen Vlamingen een uitnodiging voor een bevolkingsonderzoek naar borst-, baarmoederhals- of dikkedarmkanker in de bus. Kom jij in aanmerking? Waarom is het goed? En wat houdt zo’n test in? Een woordje uitleg.
Wat is een bevolkingsonderzoek?
De Vlaamse overheid biedt aan een bepaalde bevolkingsgroep (met dezelfde kenmerken) de mogelijkheid om zich te laten screenen op een ziekte of een voorstadium van een ziekte. Gratis en zonder verplichting. De 3 belangrijkste Vlaamse bevolkingsonderzoeken screenen op borstkanker, baarmoederhalskanker en dikkedarmkanker.
Waarom deelnemen aan een bevolkingsonderzoek?
In de 1ste plaats omdat je op die manier kanker tijdig kan opsporen. Is het resultaat slecht, dan verhoogt de snelle opsporing ook je kansen op een snellere genezing. Of de impact van de ziekte kan een stuk minder zwaar worden. Hoe vroeger je erbij bent, hoe beter dus!
Blijkt uit het onderzoek dat er geen vuiltje aan de lucht is? Je kan opgelucht ademhalen. En behalve je geruststellen, kan het goede nieuws je ook aanzetten om gezond te leven. Door voldoende te bewegen, niet te roken, gezond te eten, jezelf te beschermen tegen de zon ... kan je de kans op kanker verkleinen.
Maar opgelet: geen enkel onderzoek biedt volledige zekerheid. Sommige afwijkingen durven zich te ‘verstoppen’ bij een screening. Dat kan bijvoorbeeld bij een mammografie. Controleer dus regelmatig zelf je borsten op veranderingen. Een goede raad: ga langs bij de dokter als je twijfelt.
Bevolkingsonderzoek borstkanker
- Wie? Vrouwen van 50 tot en met 69 jaar.
- Wanneer? Om de 2 jaar.
- Wat? Je laat een gratis mammografie uitvoeren. Ongeveer 3 weken na de screening ontvangen jij en je arts een bericht over het resultaat van het onderzoek.
- Hoe deelnemen? Je kan zelf een afspraak maken in het ziekenhuis met een voorschrift van de arts, of je krijgt een concrete uitnodiging (met datum en plaats) van het Centrum voor Kankeropsporing.
- Resultaat? Radiologen checken de röntgenfoto’s op afwijkingen die mogelijk wijzen op borstkanker. Voordeel? Dokters kunnen met een screeningsmammografie borstkanker al in een heel vroeg stadium ontdekken, lang voordat je klachten hebt of de afwijking zelf kan voelen of zien.
- Mogelijk nadeel? Een screening is geen garantie op genezing. Sommige vrouwen bij wie tijdens het onderzoek borstkanker wordt ontdekt, zullen nadien toch aan de gevolgen van de ziekte overlijden. De overlevingskansen hangen vooral af van het stadium waarin de borstkanker zich bevindt.
- Meer info over het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker
- Wie? Vrouwen van 25 tot en met 64 jaar.
- Wanneer? Om de 3 jaar voor vrouwen tussen 25 en 29 jaar en om de 5 jaar voor vrouwen tussen 30 en 64 jaar.
- Wat? Een gratis uitstrijkje van de baarmoederhals bij je huisarts of gynaecoloog.
- Hoe deelnemen? Is je laatste uitstrijkje meer dan 3 jaar geleden als je tussen 25 en 29 jaar bent of meer dan 5 jaar geleden als je tussen 30-64 jaar bent? Dan krijg je een uitnodigingsbrief van het Centrum voor Kankeropsporing in je bus.
- Resultaat? Voor vrouwen tussen 25 en 29 jaar wordt het staal in het labo eerst onderzocht op de aanwezigheid van afwijkende cellen. Alleen als er afwijkende cellen worden gevonden, wordt hetzelfde staal onmiddellijk getest op de aanwezigheid van humaan papillomavirus (HPV). Voor vrouwen tussen 30 en 64 jaar wordt het staal in het labo eerst onderzocht op de aanwezigheid van HPV. Alleen als er HPV gevonden wordt, wordt hetzelfde staal onmiddellijk getest op de aanwezigheid van afwijkende cellen.
- Voordeel? Met het uitstrijkje kunnen artsen afwijkingen in de cellen van de baarmoederhals of de aanwezigheid van HPV heel vroeg opsporen, nog voor het kanker wordt. Als je er op tijd bij bent, is de behandeling minder zwaar.
- Mogelijk nadeel? Sommige vrouwen vinden het onderzoek onaangenaam. Het goede nieuws: het is meestal wel pijnloos.
- Meer info over het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker.
Bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker
- Wie? Mannen en vrouwen van 50 tot en met 74 jaar.
- Wanneer? Om de 2 jaar.
- Wat? Je krijgt een gratis stoelgangtest toegestuurd. Je neemt thuis zelf een staal van je stoelgang en stuurt het op naar het labo (in een geadresseerde en voorgefrankeerde enveloppe die je krijgt bij de test).
- Resultaat? De test spoort bloed op in de stoelgang. Te veel bloedsporen kan wijzen op poliepen, en dat zijn mogelijk voorlopers van kanker in de dikke darm. Afwijkend resultaat? Dan is een gericht kijkonderzoek van de dikke darm nodig.
- Voordeel? Dikkedarmkanker ontwikkelt zich langzaam. Hierdoor kan je de ziekte met het onderzoek in veel gevallen vroegtijdig opsporen, vaak zelfs nog vóór er echt sprake is van kanker.
- Mogelijk nadeel? Soms worden bloedsporen gevonden, terwijl er niets aan de hand is. Soms worden dan weer geen bloedsporen gevonden, terwijl er toch poliepen zijn. Die bloeden namelijk niet altijd.
- Meer info over het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker.
Wat is het verschil tussen een bevolkingsonderzoek en een screening?
Een bevolkingsonderzoek is een gratis screening, aangeboden door de overheid. Bevolkingsgroepen met gemeenschappelijke kenmerken krijgen systematisch een uitnodiging. Bijvoorbeeld vrouwen en/of mannen van dezelfde leeftijdscategorie.
Een screening kan je zelf kiezen, maar die moet je dan ook zelf betalen. Vaak doen mensen het op eigen initiatief of op vraag van de dokter.