Ouders kennen het wel: kinderen die regels negeren, spullen kwijtraken, doen zonder eerst te denken en soms héél erg druk zijn. Maar wanneer is dit gewoon kindergedrag, en wanneer zijn dit kenmerken van ADHD? De symptomen van ADHD mét en zonder hyperactiviteit (vroeger ADD genoemd) bij kinderen op een rijtje.
Wanneer aan ADHD denken bij je kind?
Op deze pagina
Onoplettend en druk gedrag bij kinderen: niet altijd ADHD
- Je herhaalt meerdere keren dat je kind zijn regenlaarzen moet aan doen, maar hij stapt de deur uit in zijn sandalen. Brooddoos is constant zoek en huiswerkblaadjes blijven op tafel liggen …
- Roepen, onophoudelijk praten, gesprekken onderbreken, springen, luidkeels ruzie maken met broers en zussen …
- Gooien met de afstandsbediening van de televisie, water uit het bad kieperen, ongelukjes bij het spelen met vriendjes …
Komt het je bekend voor? Kinderen kunnen soms erg verstrooid, hyperactief of impulsief zijn. Dat kan veel oorzaken hebben want onoplettend en druk gedrag is heel normaal bij kinderen.
Bepaalde omstandigheden kunnen het drukke of verstrooide gedrag van kinderen versterken.
Denk aan:
- leeftijd: jongere kinderen zijn vaak iets drukker of sneller afgeleid
- karakter: het ene kind is wat drukker en actiever en een ander eerder wat rustiger of verstrooider
- grote levensgebeurtenissen: echtscheiding, nieuwe partner van een ouder, verhuis/ nieuwe school, nieuw broertje of zusje
- problemen met leeftijdsgenoten: vriendenkliekjes, pesterijen
- problemen op school: schoolomgeving of verwachtingen niet aangepast aan het kind
- stress binnen het gezin: veel ruzie of weinig structuur
Druk of afgeleid gedrag hoeft dus zeker niet altijd te wijzen op ADHD.
Wat zijn signalen van ADHD?
Wanneer zou het dan wél ADHD kunnen zijn? ADHD heeft 3 opvallende kenmerken: een tekort aan aandacht (je kind is verstrooid, snel afgeleid en vergeetachtig), hyperactiviteit (je kind vertoont druk gedrag of ervaart innerlijke onrust) en impulsiviteit (je kind handelt zonder eerst na te denken). De precieze signalen van ADHD zijn divers en kunnen anders zijn afhankelijk van de leeftijd, jongen-meisje of de situatie. Wanneer dan aan ADHD denken? Als die symptomen van aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit ernstig zijn, meer dan 6 maanden aanhouden en in verschillende omgevingen een negatieve impact hebben op het functioneren van het kind.
Hoe kan je dat merken?
- Op school. Bijvoorbeeld: onderpresteren, motivatie die ontbreekt, slechte resultaten of moeite met schrijven of rekenen.
- Binnen het gezin. Bijvoorbeeld: moeilijkheden met de ouders, broers of zussen of veel ruzie en discussies.
- Bij het dagelijkse leven. Bijvoorbeeld: extreem veel tv, computer of videospelletjes of moeite met slapen.
- Op het zelfbeeld. Bijvoorbeeld: faalangst of depressieve gevoelens.
- Risicogedrag. Bijvoorbeeld: laat zich door anderen leiden, maakt dingen kapot of doet anderen pijn.
Bij kinderen tussen 4 en 18 jaar die langdurige symptomen van onaandachtigheid, hyperactiviteit en/of impulsiviteit vertonen én schoolse of gedragsmatige problemen ervaren, kan je dus ADHD vermoeden.
| Onoplettendheid | Hyperactiviteit - impulsiviteit |
|---|---|
| Niet voldoende aandacht voor details Achteloze fouten maken | Beweegt onrustig met handen of voeten Draait in zijn of haar stoel |
| Moeite om de aandacht bij spel of een taak te houden | Staat op in situaties waar verwacht wordt dat je blijft zitten |
| Lijkt vaak niet te luisteren bij direct aanspreken | Rent rond en klimt op dingen, ook als dat ongepast is of gevoelens van rusteloosheid |
| Volgt aanwijzingen vaak niet op Slaagt er niet in taken af te maken | Kan moeilijk rustig spelen of ontspannende activiteiten doen |
| Moeite met het organiseren van taken en activiteiten | Vaak 'in de weer', 'draaft door' |
| Vermijdt taken die langdurige geestelijke inspanning vereisen | Praat vaak heel erg veel |
| Raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor activiteiten of taken | Gooit het antwoord er al uit voordat een vraag afgemaakt is |
| Gemakkelijk afgeleid | Moeite om op zijn of haar beurt te wachten |
| Vergeetachtig tijdens dagelijkse bezigheden | Dringt zich op of stoort |
Hier kan je een checklist met specifieke ADHD-signalen downloaden.
Er zijn ook een aantal niet-specifieke ADHD-signalen.
Wat is ADHD?
ADHD staat voor 'Attention-Deficit Hyperactivity Disorder' of 'aandachtsdeficiëntiestoornis met hyperactiveit'. ADHD toont zich bij ieder kind anders. Op basis van de symptomen die het kind heeft, wordt ADHD onderverdeeld in verschillende types:
- Bij ADHD-I heeft het kind vooral moeite om de aandacht erbij te houden. Denk maar aan ‘verstrooide kinderen’ die traag door het leven gaan en weinig aandacht hebben voor wat er rond hen gebeurt. Deze kinderen storen bijna nooit, behalve als ze zo onoplettend zijn waardoor ze iedereen ophouden. Ze zijn vaak onzeker en hebben schrik om te falen. Dit wordt ook wel eens ADD genoemd.
- Bij ADHD-H zie je een kind dat erg druk aanvoelt en moeilijk kan stilzitten. Het springt van de ene activiteit naar de andere en komt moeilijk tot rust. Omdat deze kinderen vaker in moeilijkheden komen, worden ze soms als ‘stout’ of ‘onopgevoed’ ervaren.
- Als laatste heb je ADHD-C waarbij het kind kenmerken heeft van zowel type 1 als type 2. Het kind is dus zowel druk en/of impulsief als verstrooid.
Binnen een type ADHD heeft elk kind natuurlijk ook nog een unieke mix van kenmerken en talenten. Het kind is altijd meer dan zijn ADHD!
Zijn er ook positieve kanten aan ADHD?
Kinderen met ADHD zijn natuurlijk nooit alleen maar lastig en vermoeiend. Elk kind heeft zijn eigen unieke talenten en positieve kanten. Ook al kan het moeilijk zijn die nog te zien wanneer je dag met dat kind voelt als een uitputtingsslag. Kinderen met ADHD delen vaak ook nog een aantal mooie kenmerken, precies dankzij de ADHD. Ze ...
- zijn vaak eerlijk en spontaan
- zijn goed in het bedenken van oplossingen
- zijn creatief en vindingrijk
- leren meer dan andere kinderen elke dag doorzetten en zich aanpassen
- voelen emoties van anderen goed aan
- hebben veel humor
- zijn heel trouw aan wie ze graag zien en altijd bereid te helpen
- hebben veel energie
Het is tenslotte ook nooit saai met een kind met ADHD!
Dus ook al zijn de vermoeiende kanten van de ADHD vaak het meest aanwezig en lijkt het kind onwillig of ongeïnteresseerd, het is altijd belangrijk om ook naar de positieve kanten te kijken. En die positieve zaken ook te benoemen en te stimuleren. Het staat vast dat positieve feedback bij kinderen met ADHD een veel sterkere stimulans is om gewenst gedrag te bekomen dan de 1000ste berisping op ongewenst gedrag. Bijvoorbeeld: ‘Wow, zo knap dat je tijdens die film maar 1 keer bent rechtgestaan!’ zal een groter effect hebben dan ‘Als je volgende keer nog eens recht staat tijdens de film, komen we nooit meer’.
Je kind heeft ADHD, wat nu?
De kinderpsychiater of kinderneuroloog zal samen met jullie een behandelplan opstellen. Er zijn verschillende behandelmogelijkheden bij ADHD en de behandeling vraagt een heel persoonlijke afstemming.
ADHD kan zwaar wegen op het leven van een kind én het gezin. Je kan het niet genezen, maar er zijn wel manieren om ermee om te gaan. Séverine Van De Voorde, klinisch psycholoog met een specialisatie in onder meer ADHD, deelt tips voor ouders.
Als de zorg voor je kind met ADHD (te) zwaar weegt op je gezin of je loopt verloren in de administratieve aanvragen en -diensten, kan je terecht bij de Dienst Maatschappelijk Werk van ons ziekenfonds.
- We helpen je zoeken naar financiële tegemoetkomingen, sociale en fiscale voordelen en premies.
- We helpen met de administratie van je zorg.
- We zoeken naar de juiste oplossing voor jouw specifieke zorgsituatie.
Hier lees je hoe een traject van vermoeden over diagnose naar behandeling kan verlopen.