Het is koud en druilerig buiten, maar het deert Hilal en Ersin allerminst. Ze zijn klaar en enthousiast om de hele dag op pad te gaan. Allebei zijn ze Community Health Worker in de Genkse wijk Waterschei en Nieuw Texas. Wij volgen hen en zien hoe ze kwetsbare mensen perfect bereiken en hen de weg wijzen naar de nodige en juiste zorg.
9 uur
Buurthuis De Singel, de koffie dampt. Ersins mond mag verstopt zijn achter een mondmasker, zijn ogen verraden een brede, uitnodigende glimlach. Collega Hilal is druk aan het telefoneren en bevestigt enkele afspraken voor vandaag.
“In het begin van het project was het zoeken. Hoe bereiken we mensen? We werken vlot samen met de buurtwerking Saamo en de jeugdwelzijnswerking van jeugdhuis Gigos. Zij vangen constant signalen op vanuit de buurt. En dan is er de creativiteit en goesting van Ersin, waarmee we de wijk zijn ingetrokken”, glimlacht Hilal.
Hilal en Ersin werken vooral outreachend: ze gaan naar de mensen toe in de wijk. “We organiseerden koffiemomenten. We gingen van deur tot deur en nodigden mensen uit voor een leuk moment in fijn gezelschap. Op die manier maakten we ons project bekend. Meer niet. Het is geven en nemen. Geven komt eerst”, vertelt Ersin.
De zomerse buurtsamenkomsten waren een succes. Hilal knikt. “We bereikten mensen die je anders totaal niet bereikt. Zo konden we starten met ons eigenlijke werk als Community Health Worker.”
10.30 uur
Op naar de wijk ‘Nieuw Texas’, op huisbezoek bij Huseyin en Funda. Huseyin heeft kanker en heeft een buikoperatie ondergaan. Maar dat weerhoudt hem er niet van om positief in het leven te staan. “Wat moet ik doen? Wenen? Dat helpt me geen stap vooruit”, knipoogt hij.
Met de deur in huis vallen? Niet de stijl. Alles gaat er gemoedelijk – maar veilig en volgens de coronamaatregelen – aan toe. Bij een kopje muntthee praten ze over Huseyins ingreep, maar ook alledaagse zaken. Afwisselend in het Turks en het Nederlands. “Ik word hier onthaald als een dochter. Een leuke afwisseling voor een gezin met 4 zonen hé”, lacht Hilal.
Eigenlijk zijn Hilal en Ersin er in 1ste plaats voor Funda. Om te helpen bij de administratieve mallemolen die aansleept na haar arbeidsongeval. Maar tegelijkertijd polsen ze naar de (eerdere) zorgvragen van Huseyin. Zo helpt Hilal bij de aanvraag van een rolstoel en de zorgaanpassingen in de badkamer. Procedures die energie vragen waaraan het Huseyin en Funda nu een beetje ontbreekt.
11.30 uur
Op de terugweg naar het buurthuis praten we na. “Laagdrempeligheid en spontaniteit is onze grootste kracht. Veel organisaties schermen graag met die termen, maar wij zetten het echt om in de praktijk. We staan dicht bij de mensen. Dat vertrouwen hebben wij en zeker zij nodig”, weet Hilal.
“Laagdrempeligheid is onze grootste kracht. We wijzen niet met het vingertje en zeggen niet wat iemand móet doen.”
“Een ander deel van ons werk is informatie verspreiden over corona, vaccinatie, testing ... Het is niet onze taak om met het vingertje te wijzen en te zeggen wat iemand móet doen. We zorgen ervoor dat iedereen beschikt over correcte info. We gaan het gesprek aan, zonder oordeel. Dan bereik je al veel. Tegelijkertijd ontdekken we zo zorgvragen bij mensen die we anders nooit te weten zouden komen.”
12 uur
Voor de laatste keer in 2021 kunnen mensen uit de wijk in het buurthuis genieten van een zelfgemaakte maaltijd. Elke dinsdag staat er eten op tafel voor de schappelijke prijs van 5 euro. Een kom verse erwtensoep, gevolgd door een stevige portie lasagne à la mama en een smeuïge tiramisu om af te sluiten. Gekookt met liefde door de vrijwilligers van het keukenteam.
Voor het eerst sinds lange tijd schuiven ook Huseyin en Funda mee aan. De vriendschappelijke en hartelijke sfeer verwarmt meer dan een radiator op de hoogste stand.
13 uur
Hilal maakt zich op voor enkele telefonische consultaties met toekomstige mama’s. En een live gesprek met een jonge zwangere vrouw van Turks-Bulgaarse afkomst. Allemaal hebben ze hulp nodig om administratie te regelen, zoals een moederschapsuitkering.
“Toen ze ons aanstelden als Community Health Workers, keken ze niet alleen naar wat op ons diploma staat. Zelf heb ik veel ervaring met sociaal werk en straathoekwerk, maar eigenlijk is het vooral belangrijk of je voeling hebt met de mensen uit de wijk”, vertelt Hilal.
“De taalbarrière is nog groot”, merkt Ersin op. “Zeker bij de oudere generatie mijnwerkers. Maar ook bij de nieuwkomers.” Het feit dat zowel Hilal als Ersin vlot Turks praten, is vaak een opluchting en zorgt voor een band.
“We houden zitdagen waarop mensen kunnen langskomen met vragen. Mensen komen zelf naar ons toe, soms meer dan 10 cliënten per zitdag. Mond-tot-mondreclame werkt. Ook in digitale tijden”, aldus Ersin. “Maar liever drukke dagen, dan met onze vingers draaien”, lacht Hilal. “Het toont dat we echt een nood invullen.”
Angst en gebrek aan vertrouwen blijken een 2de drempel om de juiste zorg te vinden. Hilal: “Mensen kennen de juiste instanties niet of hadden een slechte ervaring, en haken af. Lange wachttijden of ingewikkelde procedures zijn bijvoorbeeld heel frustrerend. Zeker omdat velen administratief niet sterk genoeg staan om het hele proces te doorlopen. De juiste ondersteuning ontbreekt.”
“Mensen kennen de juiste instanties niet of hadden een slechte ervaring, en haken af”
“Onze taak is informeren, toeleiden en doorverwijzen. Al merk ik na het toeleiden dat ze soms toch niet voldoende vertrokken zijn. Ik laat ze dan niet los en blijf ze verder ondersteunen.”
14 uur
De buurt kent Hilal en Ersin wel vrij goed, maar ze blijven inzetten op verdere bekendmaking van het Community Health Workers-project. “We proberen mensen te bereiken via sociale media, de stads- en wijkkrant. Er is al een Facebookgroep, binnenkort hopen we een WhatsApp-groep op te zetten. Om nog makkelijker bereikbaar te zijn”, vertelt Ersin.
Er blijven nog altijd mensen onder de radar. Vandaar de nauwe samenwerking met het buurt- en jeugdhuis, waar Ersin binnenspringt voor een kort overleg. “Als we merken dat mensen geen goed sociaal netwerk hebben of geïsoleerd zijn, brengen we hen in contact met het buurt- of jeugdhuis. Hebben de kinderen geen vrijetijdsbesteding, dan kunnen ze zich hier uitleven, vriendjes leren maken, de taal leren ...” , weet Hilal.
“Als we merken dat mensen geen goed sociaal netwerk hebben, brengen we hen in contact met het buurt- of jeugdhuis”
“Zo was er onlangs een zorgvraag van een Turks-Bulgaarse mama met een zoontje van 9 jaar. Ik liet hem aansluiten bij jeugdhuis Gigos. Dat was zo geregeld dankzij de collega’s. En die mensen krijgen een makkelijkere start. Dat is in mijn ogen óók een onderdeel van mijn werk.”
14.30 uur
Aan de algemene dokterspraktijk Althea wacht Dilek op Hilal. “Deze mama heeft een dochter van 19 jaar met een mentale ontwikkelingsachterstand. Ze vermoedt dat ze in aanmerking komt voor een tegemoetkoming of budget van het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap).”
“Alleen heeft ze geen idee waar en hoe ze moet beginnen om dit in orde te brengen. We gaan op gesprek bij de huisarts om te kijken hoe we de aanvraag starten en of er dossiers zijn die we kunnen meenemen”, legt Hilal uit.
Hilal tolkt en weet welke vragen ze moet stellen. “Het is zo spijtig dat het meisje intussen volwassen is. Wie weet hoe lang had ze al recht op bijkomende ondersteuning ...” Het gesprek met de dokter maakt Hilal gelukkig wijzer, zodat ze samen met de moeder de procedure kan opstarten.
16 uur
De dag zit er bijna op. Hilal en Ersin keren terug naar het buurthuis. Daar wacht nog een volle mailbox. En in Ersins hoofd zijn zonder twijfel alweer heel wat ideetjes ontsponnen.
Wie zijn Community Health Workers?
Community Health Workers zijn sociale professionals die mensen in kwetsbare situaties op een toegankelijke en laagdrempelige manier de weg wijzen naar de juiste zorg. Want wie in een maatschappelijk moeilijke situatie zit, vindt nog altijd te weinig of niet de weg naar ons zorgsysteem. Of vermijdt of stelt zorg uit. De coronacrisis legde nog eens extra de vinger op die wonde.
Daarom lanceerde de federale overheid in 2021 het project Community Health Workers. In 10 Belgische steden zijn intussen 50 Community Health Workers aan de slag, die een duidelijke band hebben met de plaats waar ze werken. Intussen is bekend dat het project zeker nog verlengd wordt tot eind 2022.
Dé troef en kracht van de Community Health Workers is dat ze naar de mensen toe gaan. Outreachend, zoals Hilal het ook omschrijft. Ze wachten niet tot ze komen aankloppen met hun vraag, maar zoeken personen in kwetsbare wijken zélf op. Ze luisteren en er komen problemen naar boven die anders verborgen bleven. Ze gaan in gesprek en kunnen nadien concreet aan een oplossing werken. Een Community Health Worker is een aanspreekpunt dat vertrouwen geeft en een brug vormt tussen de kwetsbare personen, de samenleving en de zorg.