Een geboorteplan is een overzicht van wat je als ouder belangrijk vindt rond de bevalling. Steeds meer ouders maken een geboorteplan als ze een baby verwachten. Maar wat is het precies? Waarom is het interessant? En hoe stel je er eentje op? Vroedvrouw Felien De Moor geeft een woordje uitleg.
Wat is een geboorteplan?
Felien De Moor: “Concreet is het een lijst of overzicht dat je als ouder opmaakt in aanloop naar de bevalling. Er staat in wat je zelf belangrijk vindt rond de bevalling. Je schrijft er je eigen wensen in.”
Een geboorteplan is vooral een communicatiemiddel. “Het is een houvast, zowel voor ouders als voor zorgverleners.” Een middel om te praten en te zorgen dat iedereen op dezelfde lijn zit. En taboes zijn er niet. Alles is bespreekbaar.
In je geboorteplan zet je je wensen, geen eisen. Het is ook niet bindend: als je op het moment zelf van idee verandert, dan houden je zorgverleners daar rekening mee. Maar tegelijkertijd kunnen zij zelf ook afwijken van wat er op je geboorteplan staat, als dat in het belang van je baby is. Als een keizersnede nodig blijkt bijvoorbeeld.
“Een geboorteplan is vooral een communicatiemiddel, waarin je je wensen aangeeft”
Hoe stel je een geboorteplan op en wat staat erin?
“Je hoeft niet te vertrekken van een leeg blad. In voorbereidende lectuur (zwangerschapsboeken, blogs ...) vind je heel wat informatie over én voorbeelden van een geboorteplan. Kies daaruit een sjabloon dat jou aanspreekt”, geeft Felien aan.
“Maak het verder zoals jij het wil. Neem je graag een groot blad papier, waarop je alles handgeschreven noteert? Prima. Werk je liever met afbeeldingen of pictogrammen? Ook oké. Doe waarbij jij je goed voelt en wat het beste weergeeft wat jij wenst bij je bevalling.”
Tips bij het opstellen van je geboorteplan
- Kies een rustig moment uit om je geboorteplan te maken. Doe het niet ‘tussen de soep en de patatten’.
- Bespreek met je partner welke rol hij of zij zal spelen in aanloop naar en tijdens de bevalling.
- Denk na over de vragen die je hebt, de wensen die je wil overbrengen. Bijvoorbeeld:
- Wat was je ervaring bij een eventuele eerdere bevalling?
- Wie wil je graag bij je tijdens de bevalling: de gynaecoloog, de vroedvrouw, je partner, een vriend(in) …? En mogen er stagiaires of artsen in opleiding bij zijn?
- Waar wil je bevallen? Thuis of in het ziekenhuis?
- Kies je voor een eenpersoonskamer?
- Hoe wil je bevallen? In welke houding? Met of zonder pijnstilling?
- Hoe ga je de weeën opvangen?
- Wie knipt de navelstreng door?
- Ga je borstvoeding geven?
- Wil je meteen na de bevalling bezoek ontvangen?
- …
- Lukt het niet goed? Jaag je niet op. Leg het even weg en herneem het op een later moment.
- Begin er wel op tijd aan. Zo rond de 30 weken in je zwangerschap.
- Het is geen verplichting. Voel zelf aan of het jou kan helpen of niet.
Waarom is een geboorteplan nuttig?
“Als je zo’n plan opstelt, denk je vooraf goed na. Je kan helder bepalen wat voor jou echt van belang is. Bovendien ben je vaak beter geïnformeerd. Je hebt iets meer controle over je bevalling”, weet Felien.
“Eigenlijk is het opmaken van een geboorteplan al een goede voorbereiding. Je hoeft geen fysiek blad papier mee te nemen als je naar het ziekenhuis gaat. Wat belangrijk is: je bent bewust bezig met je wensen en gaat na welke mogelijkheden er zijn. Zo kan je makkelijker een keuze maken. En: je wéét dat er verschillende keuzes zijn. Het is belangrijk dat er op het moment dat je bevalt rekening wordt gehouden met jouw realistische en verantwoorde wensen, toch?”
Het is goed om na te denken over een aantal essentiële zaken en vooraf al bepaalde keuzes te maken. Tegelijk is het belangrijk om tijdens de bevalling zelf wat flexibel te zijn. Een geboorteplan mag geen ‘eisenblaadje’ worden, zoals: ‘ik wil dit niet, ik eis dat ...’ Als het dan om de een of andere reden anders verloopt, kan je erg teleurgesteld zijn. Het is eerder een middel om te praten met hulpverleners over de bevalling en te zorgen dat de neuzen in dezelfde richting wijzen.
Wens je graag een eenpersoonskamer? Geniet in alle rust van je baby, zonder financiële zorgen. Onze hospitalisatieverzekering KliniPlanPlus betaalt alle kosten terug van je verblijf in een eenpersoonskamer, inclusief ereloonsupplementen, geneesmiddelen en farmaceutische producten.
Wie kan je helpen bij je geboorteplan?
“Je vroedvrouw kan je zeker helpen. Zij weet waar je terecht kan voor alle informatie of informeert je gewoon zelf over al je keuzes. Daarna kan je eventueel nog bespreken bij je gynaecoloog wat mogelijk is."
Met of zonder geboorteplan: is het verschil merkbaar bij de bevalling?
“Niet zoveel mama's nemen hun geboorteplan ook echt mee naar het ziekenhuis wanneer ze bevallen. Maar dat hoeft ook niet.Je hebt het vooraf uitgestippeld en je weet wat je wensen zijn.”
“Je leert je angsten of twijfels uitspreken. En zo laat je ze vaak ook verdwijnen. Het is een prima voorbereiding, het zorgt voor meer rust en laat een bevalling vlotter verlopen. Dat effect zie je wel.”
“De praktijk toont aan dat sommige mama’s ook minder pijnstilling nodig hebben tijdens de bevalling, als ze vooraf een geboorteplan hebben opgesteld. Ze hebben zich dan bijvoorbeeld meer verdiept in andere manieren om de weeën op te vangen”, zegt Felien.
“Maar een geboorteplan is geen absolute must. Niet alle mama’s of ouders hebben de behoefte aan zo’n plan. En dat is even goed. Maar als je nood hebt aan wat meer structuur, overzicht en controle – in de mate van het mogelijke – stel er dan gerust eentje op.”
“Sommige mama’s hebben minder pijnstilling nodig na een geboorteplan”
Annabel (34): “Graag in een bad bevallen”
“Voor mijn 1ste bevalling maakte ik geen geboorteplan. Ik zou alles gewoon op me af laten komen. Maar toen ik zwanger was van mijn 2de zoontje, heb ik wel enkele zaken duidelijk op papier gezet”, vertelt Annabel, mama van Lowie (4) en Tristan (1).
“Als ik 1 ding had geleerd van mijn 1ste bevalling, dan is het wel dat je nooit alles tot in de puntjes kan plannen. Ik wilde een natuurlijke bevalling, maar dat ik mijn zoontje pas zou vasthouden na 18 uur zwoegen, had ik niet verwacht. Toch lijstte ik voor mijn 2de bevalling enkele belangrijke punten op.”
Annabels geboorteplan
- “Ik wil geen pijnstilling. Tenzij ik het op dat moment anders aangeef. Dan kan een ruggenprik. Bij mijn 1ste bevalling had ik dat vroeger moeten laten weten.
- Ik wil graag op de hoogte gehouden worden door de gynaecoloog, arts-assistenten en vroedvrouwen van alles wat er gebeurt. Duidelijke communicatie vind ik heel belangrijk.
- Liever geen aan- en aflopen van medisch personeel tijdens mijn bevalling. De vorige keer kwamen er verschillende stagiaires binnen terwijl ik mijn weeën probeerde op te vangen. Ik wil me volop concentreren op de geboorte van mijn baby.
- Ik zou graag bevallen in een bad. Niet liggend op mijn rug op een bed.
- Als mijn baby geboren wordt, zou ik hem het liefst zelf aannemen.
- Ik zou graag hebben dat mijn partner Jarne de navelstreng doorknipt.
- Als ik een spoedkeizersnede moet ondergaan, wil ik graag dat mijn partner Jarne aanwezig is en bij me staat. Ik zou dan ook graag een verpleegkundige of assistent naast me hebben als aanspreekpunt voor de dokters.
- Meteen na de geboorte wil ik borstvoeding proberen op te starten. Als borstvoeding me op de een of andere manier niet lukt, wil ik hierin niet geforceerd worden.
- Als er iets ‘mis’ is met mijn pasgeboren baby, heb ik graag dat mijn partner Jarne met hem meegaat naar eventuele onderzoeken, neonatologie … ik wil niet dat mijn baby dan alleen gelaten wordt.”
“De geboorte van mijn 2de zoontje verliep een pak vlotter dan mijn die van mijn 1ste. En ik ben blij dat ik de bevalling kon beleven zoals ik het voor ogen had.”