Evelien (30) is een levendige madam. Niets aan haar sprankelende verschijning doet vermoeden dat ze een tijd geleden kampte met een zware depressie. Of dat ze vandaag soms nog vecht tegen angsten en donkere gevoelens. “Ik ‘zie’ er niet depressief uit en voel me vandaag ook goed. Maar dat is het net: je ziet het niet altijd aan mensen.”
Evelien was als tiener al kwetsbaar. “Maar ik groeide op in een milieu waarin psychische problemen niet bestonden. Dat was voor ‘mensen die aandacht zochten of niet wilden werken’”, vertelt ze.
Elke ochtend en avond een pilletje
“Rond mijn 17de schreef mijn huisarts me voor het eerst Xanax voor. Ik voelde hoe het was om rustiger te zijn, om niet constant met angst te leven. Dat ene doosje evolueerde uiteindelijk naar elke ochtend én avond een pilletje en een extra doosje voor paniekaanvallen. Ik vroeg aan mijn huisarts of dat wel oké was, maar die zag er geen graten in.”
“Als je weet dat je zulke medicatie maximaal 12 weken lang mag nemen ... ik nam ze 5 jaar door. Op het einde slikte ik ook antidepressiva, die de foute bleken te zijn. Allemaal tussen mijn 17 en 23 jaar, wanneer je hersenen volop ontwikkelen”, zucht Evelien.
Het breekpunt
“Rond mijn 20ste ging ik alleen wonen. En ik zocht hulp bij een psycholoog. Ik werkte als kinderbegeleidster, maar werd op een bepaald moment opgemerkt door een politica. Zij vroeg om voor haar te werken. Ze gaf me vertrouwen en geloofde in mij. Iemand die me opbouwde in plaats van me af te breken: dat was me totaal onbekend. Ik werkte keihard, ik wou dat ook. Maar ik merkte dat ik het zwaar kreeg. Ik probeerde me lang sterk te houden, tot het niet meer ging.”
“Gelukkig kwam ik de juiste psychiater tegen. Die liet me meteen stoppen met de medicatie. Kort nadien pleegde een van mijn beste vrienden zelfdoding. De week erna ondernam een andere vriendin een poging, die niet lukte. Dat was mijn breekpunt. Maar tegelijk een klik: ik besefte dat ik misschien de volgende was, als ik me niet liet helpen. De dood van mijn vriend David zorgde er in zekere zin voor dat ik er vandaag nog ben.”
Opname, intense tijd
“Ik werd opgenomen in het ziekenhuis met ‘psychische decompensatie’. Ik kon niet meer. Zo simpel was het. Ik kreeg toen voor het eerst de diagnose: borderline persoonlijkheidsstoornis, obsessief compulsieve stoornis (OCD) en paniekstoornis. Ik kreeg de juiste antidepressiva en die neem ik vandaag nog. Depressie is bij mij de uiting van een dieperliggend probleem.”
"Maar wat nadien? Mijn psychiater begon plots over een psychiatrisch ziekenhuis. Ook al maakte dat me bang, terugkeren naar het 'gewone' leven leek me nog angstaanjagender. Ik belde uiteindelijk naar mijn bazin en vroeg of ze het erg zou vinden mocht ik me een half jaar laten opnemen. Ze reageerde zeer begripvol – ik weet dat niet iedereen op zoveel begrip kan rekenen."
“Het was intensief: de hele dag therapie. Je zit er dieper dan ooit. Pas dan kan je weer opbouwen. Sommige zaken zijn een waas of kan ik me nu niet voorstellen. Maar die opname was de beste beslissing van mijn leven.”
“Depressie is bij mij de uiting van een dieperliggend probleem”
Depressie aanpakken = gedrag aanpakken
Het knaagt bij Evelien dat het etiket ‘depressie’ soms te snel geplakt wordt. “Dat is makkelijk. Noem het een depressie. Maar wat mij stoort, is dat er niet verder wordt gekeken. Zeggen dat iemand depressief is, die 2 maanden thuis zetten en 5 keer naar de psycholoog sturen, en hop, verdergaan. Dat lost niets op!”
Anderzijds helpt het label haar zelf vreemd genoeg wel. “Ik kon alles plaatsen. Ik wist eindelijk vanwaar mijn gedrag kwam. Dat hielp om dat gedrag aan te pakken. Merk ik nu dat ik de keuken opruim en de kast 3 keer opentrek om de potjes te rangschikken, dan weet ik hoe laat het is en kan ik misschien voorkomen dat ik verder wegglijd.”
Geen clichés aub!
Maar wat is een depressie precies? Hoe voelt dat? “Dat is voor geen 2 personen gelijk. Ik ben dan op, ik kan niet meer. Ik wil alleen zijn. Ik wil niet getroost worden, maar rust vinden. Ik wil in mijn bed liggen en naar series kijken”, weet Evelien.
“Eigenlijk moet ik vroeger ingrijpen, en dat doe ik nu meestal. Gaat het bergaf, dan probeer ik zoveel mogelijk zelfzorg in te bouwen. Soms laat ik het te ver komen en dan moet ik erdoor. Kom dan niet af met clichés als ‘ga sporten, dat doet je goed’. Dat kán ik dan niet. Op het moment dat ik daar zit, is het al te laat.”
Depressief? Blijf toch praten
Hoe kruipt ze uit haar put? “Ik zie sowieso geregeld mijn psycholoog. Ja, ook als het goed gaat. Want ik weet dat de drempel veel hoger is als het niet goed gaat om er pas dan over te praten. Zo laat ik het minder snel escaleren”, weet Evelien.
“Hij benoemt het probleem ook. En zo kan ik het makkelijker aanvaarden. 2 jaar geleden zat ik nog eens enkele maanden thuis met een depressie. Toen ging het niet goed, maar ik heb niet meer zo lang gewacht. Ik leer nu sneller hoe ik eruit moet geraken.”
Masker opzetten, thuis instorten
Aan het taboe rond depressie en psychische kwetsbaarheid bij jongvolwassenen – ja, zij die in de fleur van hun leven zijn – is veel werk. “Ik ‘zie’ er ook niet depressief uit hé? Als je depressief bent, denken mensen dat je er sowieso wenend bijloopt of triest uitziet. Ook al is daar niks mis mee, toch is het doorgaans niet hoe depressie eruitziet”, zegt Evelien ferm.
“Depressie kan in ieder van ons zitten. Je kan je perfect goed houden voor een vergadering en thuis instorten. Tot net voor mijn opname heb ik gewerkt en mijn collega’s hadden niets door. ‘Van jou hadden we dat nooit verwacht’, zeiden ze. Ook vrienden vielen uit de lucht.”
“Durf de persoon in kwestie aan te spreken. Ik was op korte tijd heel mager geworden. Het gevolg? Alleen maar geroddel. Vraag mij gewoon wat er scheelt! Als ik iets niet wil zeggen, geef ik dat aan. Behandel iemand met een depressie niet anders. Het blijft dezelfde persoon. Erken gewoon hoe moeilijk die het heeft.”
“Wenend of triest rondlopen? Dat is doorgaans niet hoe een depressie eruitziet”
Depressie of dipje?
Natuurlijk is niet elk dipje meteen een depressie, geeft Evelien mee. “Bij een dipje kan je er de volgende dag vaak weer tegenaan. Bij een depressie níét. Iedereen voelt zich weleens een dag slecht. Maar bij een depressie wordt het niet beter.”
"Voor mij klinken heel wat ‘problemen’ ook vaak als menselijk gedrag. Mensen die zeggen: ‘ik herken dat, ik heb ook een beetje OCD’ ... ga weg. Door het te banaliseren maak je het niet beter. Je zegt toch ook niet ‘ik heb een beetje kanker’?
Medicatie? Ja, mét therapie
Laat je helpen, dat is de boodschap die Evelien wil meegeven. “Maar wees voorzichtig met medicatie! Persoonlijk vind ik dat iedereen die start met antidepressiva moet opgevolgd worden door een psychiater. Geen verwijt naar de huisartsen, maar bij hen haal je toch ook geen voorschrift voor chemotherapie?
“Er is veel te weinig controle op psychoactieve medicatie. Ik ken iemand die nooit een psychiater zag en toch medicatie neemt. “Niet nodig, ik ben goed met die pilletjes’, zegt hij.”
“Maak therapie toegankelijker. Want dat is op lange termijn veel effectiever dan antidepressiva. Ik vind eigenlijk dat je geen medicatie zou mogen nemen zonder therapie. Zeker bij het opstarten, zouden die 2 moeten samenlopen. Maar dan moet therapie sneller beschikbaar zijn en moeten de wachttijden verdwijnen.”
Psychoactieve medicatie: wanneer wel, wanneer niet?
Medicatie kan een ondersteuning zijn bij de behandeling van depressie of psychische kwetsbaarheid. Alleen worden antidepressiva in België soms te snel en te lang voorgeschreven. Eigenlijk is een aanpak zónder medicatie vaak de juiste start. Pas als alle andere oplossingen niet genoeg effect hebben, kan medicatie een uitweg bieden.
Overleg zeer goed met je dokter of antidepressiva een oplossing zijn. Is die medicatie nodig? Neem ze altijd zoals voorgeschreven. En bouw nooit op eigen houtje af.