Je verhuist en moet op zoek naar een nieuwe huisarts. Of je hebt acute tandpijn en wil snel geholpen worden. Maar wat blijkt, de huisartsen in je buurt aanvaarden geen nieuwe patiënten en de tandartsen hebben allemaal wachttijden. Wat is er aan de hand?
Patiëntenstop bij de huisarts
Als een dokterspraktijk te veel patiënten heeft om iedereen nog goed de beste zorg te kunnen bieden, wordt er soms een patiëntenstop ingevoerd. Dat betekent dat de praktijk of arts tijdelijk geen nieuwe patiënten aanvaardt. Vaak is er wel een uitzondering voor gezinsgenoten.
Dit is niet nieuw, maar sinds kort is het probleem veel groter geworden. Waarom juist?
Veel huisartsen bereiken nu hun pensioenleeftijd. Daardoor zijn ze momenteel met te weinig.
Om te beginnen is er de vergrijzing. Huisartsen zijn gemiddeld ouder dan andere zorgberoepen. Veel huisartsen behoren tot de generatie van de babyboomers en bereiken nu hun pensioenleeftijd. En meer dan vroeger gaan huisartsen nu sneller met pensioen. Daardoor zijn er momenteel te weinig huisartsen.
Gelukkig studeren er de laatste jaren, ondanks de 'numerus fixus' (het aantal studenten geneeskunde wordt beperkt), meer en meer huisartsen af. Toch blijkt dat nog niet genoeg te zijn. In bepaalde steden en regio’s ligt het aantal huisartsen dan ook nog te laag.
Bovendien werkten huisartsen vroeger vaak heel veel uren (soms tot 80 uur per week), en behandelden ze veel patiënten in hun solopraktijk, terwijl jongere huisartsen vaak meer oog hebben voor het evenwicht tussen hun werk en hun persoonlijk leven. Om een gepensioneerde huisarts te vervangen, is soms meer dan 1 dokter nodig (naar schatting 1,5).
De coronapandemie heeft huisartsen bovendien een pak extra administratie bezorgd. De werkdruk in de zorg lag de afgelopen 2 jaar nog nooit zo hoog. Door corona zijn een aantal zorgverleners ook vroeger dan gepland met pensioen gegaan.
Wachttijden bij de tandarts of specialist
Ook bij andere zorgverleners zijn er nu patiëntenstops en wachttijden. Door de pensionering van heel wat zorgverleners en de extra werkdruk door corona moeten patiënten soms een half jaar of langer wachten op een afspraak bij de tandarts of arts-specialist. Ook bij dermatologen zijn er, om verschillende redenen, lange wachttijden. En in 2020 en 2021 werden ingrepen in ziekenhuizen uitgesteld, waardoor er nu een inhaalbeweging bezig is. Zelfs voor dringende zorg is er soms een wachttijd.
De oplossing?
Het tekort aan huisartsen, tandartsen of specialisten oplossen is niet zo gemakkelijk. Dokter word je nu eenmaal niet op 1-2-3. Een opleiding tot huisarts duurt bijvoorbeeld 9 jaar. Toch zijn er een aantal oplossingen om ervoor te zorgen dat dokters en tandartsen opnieuw meer tijd hebben voor nieuwe patiënten.
De meest voor de hand liggende oplossingen is méér dokters op te leiden of in dienst laten treden. De artsenquota zijn al verhoogd, waardoor er meer artsen kunnen afstuderen, en in het bijzonder huisartsen. Het zal in de toekomst ook belangrijk blijven om het beroep aantrekkelijk te maken. Niet zozeer met hogere verloning, maar vooral door een goed evenwicht tussen werk en privé, voldoende ondersteuning en respect en waardering voor het belangrijke werk dat huisartsen doen in onze gezondheidszorg.
Zowel in huisartsen- als tandartsenpraktijken wordt gekeken naar een betere verdeling van de taken. Dat noemen we taakdelegatie. Een patiënt met diabetes kan bijvoorbeeld voor bepaalde aspecten beter opgevolgd worden door een verpleegkundige of diabeteseducator. En met een secretariaatsmedewerker kan een arts zich meer focussen op het zorgaspect.
Meer en meer jonge huisartsen kiezen voor een groepspraktijk.
Groepspraktijken lijken ook een deel van de oplossing. In zo’n praktijk is bijna altijd iemand bereikbaar, maar hoef je als individuele zorgverlener niet de hele tijd paraat zijn, waardoor je beter kan waken over je balans werk-privé. Meer en meer jonge huisartsen kiezen dan ook voor zo’n praktijk. Een speciaal type groepspraktijken zijn wijkgezondheidscentra of medische huizen, waar behalve huisartsen ook administratieve medewerkers, verpleegkundigen en kinesisten aan de slag zijn. Als patiënt betaal je er niets; je ziekenfonds betaalt de werkingskosten van het wijkgezondheidscentrum. Dat noemen we forfaitaire financiering.
Lees onze tips om een groepspraktijk te vinden in je buurt
Willen we tijd vrijmaken voor medische zorg en menselijk contact, dan moet er ook iets gebeuren aan de administratieve rompslomp. Is een ziektebriefje echt nodig voor een heel korte ziekte? Bart Demyttenaere, adviserend-arts van ons ziekenfonds, vult aan: “Het lijkt haast te absurd dat een patiënt met een verkoudheid of buikgriep – waarvoor meestal toch weinig of geen behandeling is – naar de dokter moet om toch maar gewettigd afwezig te zijn.”
Dr. Demyttenaere wijst ten slotte op het belang van preventie. “Er zit een waarheid in het spreekwoord ‘beter voorkomen dan genezen’. Zorg voor je lichaam en geest en laat gezondheidsklachten op tijd nakijken voor ze erger worden. Met een gezonde levensstijl maak je een zware behandeling of een sterk medicijn soms overbodig.”
Op zoek naar een nieuwe huisarts of tandarts?
Maar wat doe je nu als je op zoek moet naar een nieuw huisarts of tandarts, en alle praktijken in je buurt volzet zijn?
Deze tips helpen je op weg:
- Als iemand in je gezin nog een vaste praktijk heeft, kan je die proberen. Personen uit hetzelfde gezin worden vaak wel nog toegelaten, zelfs als er een patiëntenstop is.
- Vraag je vorige arts of tandarts om een doorverwijzing. Hij of zij weet mogelijk welke collega’s er nog nieuwe patiënten aanvaarden.
- Contacteer de huisartsenkring in je buurt. Een huisartsenkring is een vereniging van de huisartsen in jouw huisartsenzone. Zij houden bij wie al dan niet een patiëntenstop heeft. Raadpleeg de lijst met huisartsenkringen onderaan op deze webpagina.
Op dit moment bestaat er geen overzicht van welke zorgverleners een patiëntenstop hebben. Dat levert jou extra heen-en-weer-geloop op en bezorgt de secretariaten van dokterspraktijken ook extra werk. Daarom pleit Solidaris voor een centraal register van patiëntenstops. Dat lost de oorzaak van het probleem niet op, maar maakt het voor patiënten én zorgverleners wel makkelijker.
Wat als je dringende zorg nodig hebt?
Wie dringende zorg nodig heeft, moet geholpen worden.
- Als je huisarts niet bereikbaar is, kan je terecht bij de huisartsenwachtpost in je buurt. Op de meeste plekken kan je daarvoor bellen naar het nummer 1733. Dan kom je automatisch bij de juiste wachtpost terecht. Solidaris ijvert voor de uitrol van het nummer 1733 in het hele land.
- Dringend tandprobleem? En kan je in het weekend of op een feestdag geen tandarts bereiken? Dan kan je de tandartswachtdienst contacteren op het (betalend) nummer 0903 39969. Meer info over de tandartswachtdienst.
Zelf gezondheidsinformatie opzoeken
Heb je een vraag over je gezondheid? Soms vind je het antwoord zelf. Doe daarvoor altijd een beroep op betrouwbare bronnen die gebruikmaken van de beste wetenschappelijke inzichten. Begin bijvoorbeeld bij www.zoekgezond.be, een website met betrouwbare gezondheidsinformatie. De Nederlandse website www.thuisarts.nl helpt je ook op weg.