Heb je vervallen of ongebruikte geneesmiddelen in je medicijnkastje zitten? Haal ze er op tijd uit. Maar waar moet je met die geneesmiddelen heen? Niet weggooien in de vuilnisbak, het toilet of de wastafel, dat is zeker. Ook in het recyclagepark horen ze niet thuis. Wat doe je er dan wel mee?
Het enige juiste antwoord: vervallen en/of ongebruikte geneesmiddelen breng je gratis terug naar de apotheker. Die vernietigt ze op een veilige en milieuvriendelijke manier.
Goed om te weten: je hoeft je vervallen medicijnen niet per se terug te brengen naar de apotheek waar je ze kocht. Elke apotheker is verplicht om oude en vervallen geneesmiddelen te aanvaarden als je ze op de juiste manier terugbrengt.
Controleer medicatie regelmatig
Controleer regelmatig de vervaldatum van de geneesmiddelen die je in huis hebt. Die datum staat op de verpakking. Hij wordt aangeduid met ‘EXP’ of ‘verwendbar bis’ gevolgd door de 2 cijfers van de maand en de 4 cijfers van het vervaljaar.
Hetzelfde geldt voor bereidingen die de apotheker maakt. Is de datum verstreken, dan moet je ook dat geneesmiddel terugbrengen naar de apotheek.
Sommige geneesmiddelen (zoals oogdruppels, neusdruppels en antibioticasiropen) zijn maar beperkt te gebruiken nadat je ze geopend hebt. Hoelang de medicatie dan goed is, staat duidelijk op de bijsluiter of op de verpakking. Staat de datum op de verpakking en wil je die weggooien (bijvoorbeeld bij een fles siroop)? Noteer hem dan zeker nog eens op het geneesmiddel zelf.
TIP: noteer de datum waarop je de medicatie opent. Zo kan je makkelijk berekenen hoelang je het geneesmiddel nog mag gebruiken. Is de houdbaarheidsdatum verstreken, dan moet je het terugbrengen naar de apotheek.
Welke medicatie mag je terugbrengen naar de apotheker?
1. Vervallen medicatie
Niet-gebruikte pillen, zetpillen en capsules in hun verpakking (blister of strip) kan je teruggeven in de apotheek. Voor je ze teruggeeft, haal je wel de bijsluiter en buitenverpakking weg – die gaan bij papier en karton.
Sommige producten koop je bij de apotheek, maar zijn eigenlijk geen geneesmiddelen. Denk aan zonnecrème, muggenspray, tandpasta, schoonheidsproducten … Ook die hebben een houdbaarheidsdatum. Toch breng je ze niet terug naar de apotheek als ze vervallen zijn.
Zonne- en muggenproducten zijn voor het Klein Gevaarlijk Afval (KGA). Voedingssupplementen en vitamines gaan bij het restafval. Cosmetica breng je naar het container- en recyclagepark.
2. Restjes van zalf in de tube
Zalf in een tube hoef je er niet uit te knijpen. Je mag het restje in zijn geheel teruggeven, dus de tube met zalf erin.
Wat is een zalf en wat is een crème? Er is een verschil. Zowel een zalf als een crème bevatten olieachtige of vette stoffen. Maar
- een zalf bevat meer olieachtige stoffen en geen water. En ze wordt meestal gebruikt om medische redenen, bijvoorbeeld om een huidaandoening te behandelen.
- een crème is meestal gemaakt op basis van water (en een vette stof). Crèmes met voornamelijk natuurlijke ingrediënten zijn geen medische producten. Je kan ze dus niet terugbrengen naar de apotheek als ze vervallen zijn.
3. Restjes van siroop of andere vloeibare geneesmiddelen in een flesje
Het is verleidelijk om een ongebruikte rest siroop door te spoelen in de gootsteen of het toilet. Maar dat mag je niet doen. Je brengt ze ook terug naar de apotheker in de originele fles.
Resten van medische of antibioticasiropen moet je altijd terugbrengen naar de apotheek. Maar er bestaan ook siropen op basis van kruiden. Die mag je gewoon weggieten in de gootsteen of het toilet. Ben je niet zeker? Vraag raad aan je apotheker!
4. Restjes van sprays en restanten van aerosols
Ook die mag je in de originele fles of bus teruggeven.
5. Homeopathische middelen of dierengeneesmiddelen
Alleen apotheken mogen homeopathische geneesmiddelen verkopen. Die kan je daar ook terugbrengen. Ook vervallen medicatie voor een huisdier neemt de apotheker terug.
6. Niet-gebruikte geneesmiddelenpleisters
Je kent deze misschien als ‘patches’. Ook die breng je terug naar de apotheker.
TIP: twijfel je over de juiste manier om een bepaald geneesmiddel of gezondheidsproduct weg te gooien? Vraag het even na bij je apotheker!
Goed opletten met antibiotica
Gooi zeker geen resten van antibiotica weg met het huishoudelijk afval. Via het afval komen ze in het oppervlaktewater terecht, waar ze in contact komen met bacteriën. Dat zorgt ervoor dat bacteriën makkelijker bestand (of ook: resistent) worden tegen antibiotica.
“Gooi nooit resten van antibiotica weg met het huishoudelijk afval, want zo komen ze in het oppervlaktewater terecht”
Hoezo? We gebruiken oppervlaktewater voor de besproeiing van onze gewassen, voor zwemmen en watersport, maar ook voor de productie van ons drinkwater. Op die manier komen we als mensen in aanraking met resistente bacteriën. Wanneer we dan een infectie oplopen met zo’n resistente bacterie, zal het antibioticum mogelijk niet meer (voldoende) werken en kunnen we heel ziek worden.
Net zoals antibiotica in ons oppervlaktewater terechtkomen, gebeurt dat ook bij hormonen. Gooi middelen met hormonen, zoals de anticonceptiepil, dus nooit zomaar weg.
Wat kan niet terug naar de apotheker?
1. Lege medicijnverpakkingen
Lege glazen flesjes, plastic of papieren verpakkingen, kartonnen doosjes … breng je niet terug naar de apotheek. Glazen flesjes gaan naar de glasbak. Papieren en kartonnen verpakkingen zijn voor het oud papier. Een plastic verpakking kan in de pmd-zak.
2. Resten die geen geneesmiddelen zijn
Resten van cosmetica, overschotten van pesticiden, chemische producten, bepaalde speciale voeding (bijvoorbeeld baby- of dieetvoeding), vitamines of voedingssupplementen, planten- of kruidenproducten, radiografieën … Hiermee ga je naar het container- en recyclagepark (of in bepaalde gevallen: het ziekenhuis).
3. Gebruikte injectienaalden
Gebruikte naalden moeten altijd naar het container- en recyclagepark. Injectienaalden zijn gevaarlijk afval. Je mag ze dus niet los terugbrengen, maar wel (verplicht) in een naaldcontainer. Zo geef je ze gratis af. Naalden in lege glazen bokalen, plastic flessen of dozen aanvaardt een recyclagepark niet.
Een naaldcontainer kan je kopen bij de apotheker, een medische speciaalzaak of de Vlaamse Diabetesvereniging. Heb je diabetes of gebruik je om een andere reden naalden, dan krijg je in het recyclagepark een gratis nieuwe container mee als je er een binnenbrengt.
Dokters of thuisverpleegkundigen nemen zelf hun gebruikte naalden mee. Zij laten ze ophalen en verwerken door gespecialiseerde bedrijven.
Gebruik geen vervallen medicatie
De algemene regel is: gebruik een geneesmiddel niet meer als het de vervaldatum heeft bereikt. Medicijnen worden niet zomaar giftig nadien, maar de werking kan minder worden. Dat komt doordat het actieve ingrediënt van de medicatie geleidelijk aan afbreekt. Een pijnstiller zal 2 jaar na datum waarschijnlijk nog deels werken, maar antibiotica bijvoorbeeld totaal niet meer.
“Vervallen medicijnen worden niet zomaar giftig, maar de werking kan minder worden”
Als je medicatie op regelmatige basis neemt, zoals de (anticonceptie)pil, een middel voor het hart, bloeddruk of cholesterol, insuline …, respecteer dan absoluut de vervaldatum. Als je niet zeker bent, is het altijd goed om contact op te nemen met je huisarts of dokter.
Wat als je (per ongeluk) vervallen medicatie gebruikt?
Heb je een vervallen product gebruikt, dan hoef je je meestal niet ongerust te maken. De kans dat het leidt tot een groot gezondheidsprobleem, is erg klein. Steeds meer studies tonen aan dat heel wat vervallen geneesmiddelen nog altijd zo’n 90 % van de actieve bestanddelen bevatten.
Maar dat wil niet zeggen dat alle vervallen geneesmiddelen onschadelijk zijn. Medicatie die je niet zo lang kan gebruiken en die na de vervaldatum haar werkzaamheid verliest, kan wel gevaarlijk worden voor bepaalde patiënten. Ontdek alles over hoe je geneesmiddelen op een juiste manier bewaart.
Wat gebeurt er met medisch afval in de zorgsector?
In de zorgsector is er dagelijks medisch afval. Ziekenhuisafval, afval van een huisarts of dierenarts … dat komt uiteraard niet op dezelfde plaats terecht als je huisafval.
De wet bepaalt dat medisch afval alleen maar door erkende inzamelaars mag worden opgehaald. Het inzamelen en verwerken vraagt om een zeer gespecialiseerde aanpak door het gevaar op besmetting. Denk aan afgedankte medicijnen, klein gevaarlijk afval, incontinentiemateriaal …
Er is ook specifiek ziekenhuisafval. Dat bestaat uit onder andere verbandmiddelen, laboratoriumafval, operatiekamerafval en menselijke weefsels. Het is wettelijk vastgelegd dat dit afval compleet met afvalverpakking verbrand moet worden, vanwege hygiëne en besmettingsgevaar.
Gelukkig kan er ook heel wat medisch afval gerecycleerd worden. Denk aan steriele doeken of medisch glas.