Hoezo, sommige stoffen sturen je hormonen in de war?

Hormonen, je lichaam zit er vol van. Onzichtbare chemische stoffen die belangrijk zijn voor je groei, vruchtbaarheid, immuniteit, humeur ... Sommige stoffen in onze directe omgeving kunnen de boel ontregelen: hormoonverstoorders.

Wat zijn hormoonverstoorders?

Het zijn chemische stoffen van buiten je lichaam die de normale werking van hormonen kunnen verstoren. Ze zitten vaak in verpakkingen, textiel, schoonmaak- en cosmetische producten ... Via de adem, huid en etenswaren komen ze in je lichaam.

Hormonen geven belangrijke informatie door in je lichaam en hormoonverstoorders saboteren dat proces, op verschillende mogelijke manieren:

• Ze bootsen hormonen na: je lichaam krijgt verkeerde signalen of hormonen worden geblokkeerd in hun werk.
• Ze verhinderen hormoontransport door je bloedbaan: de hormoonconcentratie in het bloed raakt in de war. Ze kunnen het transport in de cel en door de celwand verstoren. Het gevolg? De cel neemt de hormonen minder goed of niet meer op. Sommige hormonen hebben ook eiwitten nodig voor het transport door het bloed. Hormoonverstoorders kunnen dat transportmiddel ‘gebrekkig’ maken.
• Ze ontregelen de aanmaak- en afbraakprocessen van hormonen. Zelfs in een lage hoeveelheid kan hun effect groter zijn dan gedacht.

Hoe vermijd je hormoonverstoorders?

Blootstelling aan hoormoonverstoorders kan je verminderen door enkele gewoontes aan te nemen of te veranderen.

Tips om hormoonverstoorders te vermijden:

1.    In het hele huis

• Ventileer en verlucht elke dag – zet het raam open. Zeker als je poetst.
• Gebruik geen luchtverfrissende sprays.
• Houtenspeelgoed is beter dan plastic. Was knuffels voor je kind ermee speelt.

2.    In de keuken

• Spoel groenten en fruit goed af voor je ermee kookt. 
• verwarm en bewaar je eten zo weinig mogelijk in plastic verpakkingen of opbergpotjes. Ga liever voor glazen potjes of bokalen.
• Drink ook zo weinig mogelijk uit plastic flessen. En vermijd kant-en-klare maaltijden in plastic verpakking.
• Teflon potten en pannen? Liever niet! Gooi ze zeker weg als ze beschadigd zijn. Wat dan wel? Gebruik kookgerei van roestvrij staal of gietijzer.

3.    In de badkamer

• Kijk verzorgingsproducten (zeep, shampoo, deodorant, crèmes, mascara …) na. Vermijd bijvoorbeeld parabenen en ftalaten. Met natuurlijke producten loop je geen risico.
• Vochtige doekjes bevatten ook veel chemicaliën en gebruik je beter niet. Washandjes of herbruikbaredoekjes zijn een prima alternatief.
• Ook zonnecrèmes bevatten vaak hormoonverstoorders. Stop uiteraard niet met smeren, maar vraag aan je apotheker zeker een gezonde zonnecrème.

4.    In de kleerkast

• Wol, linnen en katoen zijn beter dan synthetische stoffen.
• Was nieuwe kleren en lakens voor gebruik.
• Labels met ‘geurvrij’, ‘antibacterieel’ en ‘niet strijken’? Die wijzen op heel wat chemicaliën. Je koopt zulke kledij beter niet.
• Let ook op voor kinderkledij met pvc-coating. Die vind je vooral in regenkledij, die gemaakt is met plastics waaraan chemische stoffen worden toegevoegd voor de kleur en om de kledij waterafstotend te maken. Kinderen hebben een gevoelige huid en ze steken weleens hun kleren in hun mond.

5.    Bij het poetsen

• Gebruik poetsmiddelen zonder parfum, kleurstoffen of oplosmiddelen.
• Kies voor ecolabels of natuurlijkemiddeltjes. Wist je dat citroensap en azijn bijvoorbeeld superhandige en veilige schoonmaakmiddelen zijn?

Zijn hormoonverstoorders gevaarlijk?

We weten er het fijne (nog) niet van. Van de meeste chemische producten kennen we de effecten op korte termijn of bij een hoge dosis. Sommige worden gelinkt aan klachten als onvruchtbaarheid, zwaarlijvigheid, diabetes, stoornissen in de hersenontwikkeling ... Maar van heel wat chemische stoffen onderzoeken wetenschappers nog wat de effecten op lange termijn zijn. Er zijn veel andere factoren die een rol kunnen spelen, waardoor het zeer moeilijk – soms zelfs onmogelijk – is om het geïsoleerde effect van een product te bepalen.

Vooral zwangere vrouwen en kleine kinderen moeten opletten. Bij volwassenen zou het negatieve effect weer kunnen verdwijnen als je niet meer in contact komt met de stof. 

Alle chemische stoffen vermijden? Onbegonnen werk en dat hoeft niet maar het kan zeker geen kwaad om voorzichtig te zijn.