Hulp vragen is een menselijke actie. Helpen is dat ook. Toch blijven veel mensen het aartsmoeilijk vinden om zich te laten helpen. Waarom durven we niet goed om hulp te vragen? En hoe verlaag je de drempel om de hulpvraag te stellen? Psychologe Charlotte Brys legt uit. En Michel toont dat het kán.
Michel: “Mijn rolstoel gaf me weer vrijheid”
Michel (60) zit 38 jaar in een rolstoel, verlamd door een aangeboren spierziekte. “Sinds mijn 15 jaar ga ik achteruit. De laatste 25 jaar kan ik niets meer alleen.”
Hulp is voor hem iets natuurlijks. “Ik aanvaard het. En vooral: ik voorzie wat gaat komen. Zo ben ik er klaar voor wanneer het effectief zo is. Zoals met het BiPAPtoestel (apparaat met een slang die vastzit aan een mond-neusmasker, dat lucht blaast in de longen). Ik heb het de hele dag nodig, om me te helpen ademen. Het begon met enkele uurtjes per dag, maar ik bereidde me toen al voor op de constante hulp van het toestel. Ontken je het, dan maak je jezelf iets wijs en is de ontgoocheling groter”, weet hij.
“Hulp nodig hebben voor je eigen lichaam is uiteraard lastig. Je geeft je letterlijk en figuurlijk bloot. Bijvoorbeeld als de thuisverpleging langskomt om te wassen. Ik krijg ook psychologische hulp. Was ik daar jaren eerder mee gestart, dan had dat nog meer geholpen. Zeker toen ik jong was.”
“Terwijl leeftijdsgenoten toekomstplannen maakten, was mijn toekomst al geschreven. Ik moest mijn zelfstandigheid afgeven voor ik ze goed en wel in handen had. Ik had hulp nodig op het moment dat ik ze zelf wilde geven.”
“Maar durf erover te praten. Doe een babbeltje, wees open over de reden waarom je hulp nodig hebt. De rolstoel vond ik het ergste. Ik voelde dat ik achteruitging, maar wilde niet toegeven dat ik een rolstoel nodig had. Ik heb het lang uitgesteld. Tot ik het zag als een middel om weer dingen te doen. Ik kreeg een stuk vrijheid terug.”
Stuk zelfstandigheid afgeven
Je kwetsbaar opstellen is een van de grootste drempels, weet psychologe Charlotte Brys. “Hulp geven is makkelijker dan ze te vragen. Vaak zien mensen het als falen: ‘ik kan het niet (meer) zelf’. Onze zelfstandigheid is heilig. Toegeven dat iets niet lukt, past niet in ons plaatje”, legt ze uit.
“Soms weten mensen niet bij wie ze terechtkunnen. ‘Wie kan mij dáár nu mee helpen?’, denken we. Of we geloven niet in beterschap of zijn bang voor de – mogelijk negatieve of ongepaste – reactie op de vraag.”
Op tijd ingrijpen
Maar als de ‘gewone’ dingen van alledag niet meer lukken, is hulp nodig. “Dat is geen schande! Net zoals professionele hulp inschakelen geen schande is. Een vertrouwenspersoon in je dichte omgeving is altijd goed en kan een 1ste klankbord zijn. Maar soms heb je meer nodig.”
Toch schrikt de stap naar een professionele hulpverlener af. “Begrijpelijk. Twijfel je? Weet dat je altijd terecht kan bij je vertrouwde huisarts. Die weet perfect wat de mogelijkheden zijn. En die kan je tot bij de juiste hulp leiden. Stel je je vraag liever zonder je gezicht te tonen? Er zijn hulplijnen die gratis en anoniem helpen, zoals Tele-Onthaal, de Zelfmoordlijn, de Druglijn …”, zegt Brys.
Hulp vragen, hoe doe je dat?
“Soms wil je geholpen worden, maar vraag je niets. Toch ben je ontgoocheld als er geen hulp kwam. Stel je vraag op een duidelijke manier”, weet Charlotte Brys.
6 tips om hulp te vragen
- Bereid je vraag voor en schrijf ze op.
Wat is het probleem? Noteer het even voor jezelf, dat maakt het makkelijker om het uit te spreken. - Check op wie je kan rekenen.
Zorg ervoor dat je bij de juiste personen aanklopt met je hulpvraag. Denk aan je directe en naaste omgeving, zoals familie, vrienden, buren … maar ook aan professionele hulpverleners. - Stel je vraag op het juiste moment.
Ga na wanneer de persoon tijd heeft. Of wanneer die alleen is, zodat je het in alle rust en privacy kan vragen. - Stel niet (te lang) uit.
Dat maakt het moeilijker. En het probleem wordt groter. - Wees concreet en eerlijk.
Zeg duidelijk waarvoor je hulp nodig hebt. Laat weten hoe dringend het is. Zo weet iemand beter wat er verwacht wordt. - Aanvaard de reactie.
Het is niet omdat je een vraag stelt, dat je altijd een positief antwoord – en hulp – krijgt. Dat is niet per se omdat mensen niet willen helpen. Misschien helpt die persoon je later of kan je bij iemand anders terecht. Geef niet op! Soms duurt het even voor je de juiste persoon te pakken hebt. Krijg je hulp, maak zeker goede afspraken.
Hulp voor even of voor altijd
Wat met personen die door een fysieke handicap, ziekte of psychische problemen (langdurige) hulp nodig hebben? Ook voor hen is het een opgave om hulp in te schakelen. “Iedereen wil zo ‘normaal’ mogelijk functioneren. We willen allemaal op dezelfde manier deel uitmaken van de samenleving, zonder stigma of stempel. Zonder afhankelijk te zijn. Als je tijdelijk hulp nodig hebt omdat je je been breekt, ben je maar even afhankelijk. Als je langdurig hulp nodig hebt, ben je dat de hele tijd.”
Hulp vragen is sterk
“Het idee leeft dat hulp vragen zwak is, maar eigenlijk is het het omgekeerde! Hulp inroepen is net heel sterk. Je durft ervoor uit te komen dat sommige zaken een uitdaging zijn die je niet alleen aankan. Je toont dat een handicap of ziekte maar 1 deeltje van je persoon is. Je valt er niet volledig mee samen”, benadrukt Brys.
“Het is een deel van de controle afgeven. Als je dat niet aanvaardt, raak je verstrikt in negatieve én blokkerende gedachten. Het is een gevecht met jezelf dat je niet kan winnen. Bekijk je het als ‘hiermee moet ik het doen, ik maak er het beste van’, dan krijg je ruimte. En meer levensvreugde.