Onze darmen, of eerder de bacteriën die er huizen, hebben een gigantische invloed op gezondheid, ziekte én gemoedstoestand. Dat ontdekte een groep Leuvense wetenschappers. Kunnen we onszelf binnenkort genezen door anders te eten? We vroegen het aan hoofdonderzoeker professor Jeroen Raes van het VIB Centrum voor Microbiologie.
Wat is darmflora?
Eerst even de feiten. Wat moeten we ons bij darmflora voorstellen? Prof. Jeroen Raes: “De wanden van onze darmen zijn een paar honderd vierkante meter groot en zitten boordevol bacteriën: onze darmflora of microbioom.”
Die miljoenen bacteriën in onze darmen zijn noodzakelijk om te overleven. Dit is wat ze onder andere doen:
- Ze helpen ons voedsel verteren.
- Ze regelen ons immuunsysteem.
- Ze produceren ontstekingsremmende stoffen.
- Ze doen nog veel meer dan we dachten, ontdekken wetenschappers dagelijks.
Andere cultuur, zelfde darmflora
Prof. Jeroen Raes: “Ons team ontdekte dat mensen opgedeeld zijn in 3 types, volgens de samenstelling van hun darmflora of microbioom. Het ene type is niet ‘gezonder’ dan het andere. Ze zijn gewoon verschillend.”
Niet te geloven dat culturen met totaal verschillende eetgewoonten exact dezelfde darmflora kunnen hebben.
Medicatie: nefaste invloed op darmflora?
Het is bekend dat het gebruik van antibiotica de samenstelling van onze darmflora kan ontregelen. Steeds meer studies tonen bovendien aan dat het intensieve gebruik van antibiotica ook andere gezondheidsrisico’s inhoudt, vooral als jonge baby’s en kinderen veel antibiotica kregen toegediend.
Jeroen Raes: “antibiotica zijn onmisbaar om infectieziekten uit de wereld te helpen. Maar de ziektekiemen worden steeds resistenter.”
We moeten dringend veel zuiniger omspringen met antibiotica en ze alleen maar gebruiken waar ze specifiek voor dienen.
Duizenden stoelgangstaaltjes
Duizenden Belgen werkten mee aan het Vlaams Darmflora Project van Raes’ team. Staaltjes stoelgang gingen in grote getale op de post en werden gretig onderzocht door de microbiologen in Leuven. Tegelijk gaven de proefpersonen informatie over hun eetgewoonten, ziekten en mentale toestand.
Nu, 5 jaar later, deden ze dit nog eens over om conclusies te kunnen trekken over darmflora op lange termijn. “Dit soort onderzoek is baanbrekend omdat het zo grootschalig is. We kunnen dankzij de grote proefgroep veel meer aspecten onderzoeken”, vertelt Jeroen enthousiast.
Darmen en depressie
Eén van de bevindingen van het team van prof. Raes is dat onze darmflora ook een stevige invloed hebben op onze gemoedstoestand en mentale gezondheid. Het team identificeerde 2 specifieke stoffen die bij depressiepatiënten keer op keer afwezig bleken in hun darmflora.
Het team van prof. Raes identificeerde 2 specifieke stoffen die bij depressiepatiënten keer op keer afwezig bleken in hun darmflora.
Jeroen legt uit: “Eigenlijk is de weg van darmen naar brein vrij eenvoudig. De stoffen die onze darmbacteriën aanmaken, kunnen simpelweg via het bloed naar de hersenen. Een 2de rechtstreekse route van buik naar hersenen loopt via de nervus vagus, de hersenzenuw die zich vertakt tot in onze ingewanden.”
Kan ik mijn darmflora gezond maken?
Het zou geweldig zijn mochten ziekten als parkinson, alzheimer, depressie en obesitas kunnen genezen worden door het toedienen of weghalen van bepaalde darmbacteriën. Maar is het werkelijk zo eenvoudig?
Jeroen Raes: “Ons onderzoek naar darmflora zal in de toekomst veel impact hebben op de gezondheid, onder meer door voorspellende testen. Maar vooraleer we onze wetenschappelijke conclusies kunnen omzetten in goedgekeurde behandelingen of betrouwbare tests, is er nog een lange weg van experimenten en veiligheidschecks te gaan. Zo’n proces neemt 10 tot 15 jaar in beslag.”
Stoelgangtransplantatie redt levens
Wat artsen wél al toepassen, zijn stoelgangtransplantaties. Bij patiënten met ernstige tot dodelijke darminfecties wordt gezonde stoelgang in hun darmstelsel ingeplant.
Het klinkt vies, maar dit zegt Jeroen Raes: “Het is een wondermiddel. Patiënten die op sterven liggen, zijn achteraf springlevend. De resultaten zien er veelbelovend uit voor toekomstige behandelingen.” Ook aan het Gentse UZ werd een stoelgangbank opgericht, waar gezonde stoelgang bewaard wordt voor stoelgangtransplantatie.
Online darmfloratest: doen of niet?
Je ziet ze overal opduiken: online tests die beloven om je darmflora in kaart te brengen én daar voedingsadvies aan te koppelen. VRT-journalist Peter Brems testte zelf uit of het iets oplevert. Kijk even mee.
Maar wat vindt prof. Jeroen Raes van online darmfloratests? Jeroen Raes: “Dergelijke tests brengen je darmflora in kaart, maar je bent niets met die informatie. Het voedingsadvies dat ze eraan koppelen is waardeloos, want die wetenschappelijke kennis is er nog niet. De testen komen van commerciële bedrijven die met de darmflorahype meesurfen.”
Fotografie: Raisa Vandamme