Is jouw kind altijd opgewekt? Als ouder hoop je dat. Dat het goed in zijn vel zit, met genoeg zelfvertrouwen. Maar de realiteit is soms anders ... Opvoedingsexpert Steven Gielis geeft tips en advies over wat je kan doen als je kind met zijn zelfbeeld worstelt.
Kunnen ouders hun kind(eren) wapenen tegen de harde wereld van vandaag? Zijn er inzichten en tips om ze met voldoende – maar ook niet te veel – zelfvertrouwen de wijde wereld in te sturen?
De onzekere jeugd van tegenwoordig
Elke ouder tekent voor zelfverzekerde kinderen. Maar in het echte leven kampen best wel wat jongeren met een negatief zelfbeeld, zelfs faalangst. Steven: “Veel kinderen én hun ouders worstelen vandaag met hun zelfvertrouwen. En dat ligt aan onze prestatiemaatschappij.”
“Ons leven is bijna een wedstrijd en we trekken onze kinderen steeds vaker daarin mee. We willen zó veel, nu meteen. Ondertussen vergeten we dat frustraties en tegenslagen bij het leven horen.”
Ze moeten duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan
Ouders willen het allerbeste voor hun kinderen. De grote valkuil is dat ze hen tegen alles willen beschermen. “Af en toe moet een kind eens stevig vallen”, gaat Steven verder. “Zo leert het ook weer op te staan.”
“Als we een kind niet toelaten om soms wat ongelukkig te zijn, verhinderen we het om later wél gelukkig te worden. Mijn boodschap aan 'applausouders' die hun kind overladen met complimenten en altijd ja knikken: durf je kind bloot te stellen aan tegenslag en imperfectie, maar blijf wel nabij.”
De kwetsbare ouder
“Laat je kind voelen dat het niet erg is om bang te zijn, om gevoelens te tonen. Toon je eigen kwetsbaarheid en vertel waarover jij onzeker bent. Het is belangrijk dat kinderen weten dat iedereen deze gevoelens kent en ervaart, ook hun ‘sterke’ mama én papa. Durf emoties te laten zien”, benadrukt hij.
“Maar vlucht ook niet altijd voor moeilijke situaties en toon veerkracht. Een kind leert vooral door imitatie. Als je een kind altijd behoedt voor ontgoocheling en frustratie, ontwikkelt het onrealistische verwachtingen.”
Wat als je kind een laag zelfbeeld heeft?
“Probeer samen stappen te zetten naar een beter zelfbeeld. Ga in gesprek, start een assertiviteitstraining op, lees boeken over het thema ...”, weet Steven. “Het kan ook verstandig zijn om met anderen te praten: leerkrachten, zorgleerkrachten, het CLB, een psycholoog. Maar ook vrienden en familie.”
“En soms moet je aanvaarden dat je kind iets niet kan. Is de studierichting te moeilijk? Zoek naar alternatieven. Veel ouders hebben het daar moeilijk mee en leggen zo nog meer druk op hun kind.”
Simpele tricks die je kan toepassen bij je kind
- Breng de situatie in kaart.
- Stel concrete doelen.
- Praat over gevoelens.
- Luister.
- Leer omgaan met falen.
- Bied warmte, fysiek en mentaal.
- Geef houvast en structuur, schep duidelijkheid, voorspelbaarheid.
- Wees beschikbaar.
- Durf nee te zeggen.
- Streef naar een gezonde geest in een gezond lichaam.
- Werk aan lichaamstaal en non-verbale communicatie.
Stappenplan voor als je kind (of jij) piekert
- Wat gebeurde er?
- Wat negatief gevoel had je toen?
- Aan welke negatieve dingen dacht je?
- Wat heb je dan gedaan?
- Wat zou je willen doen?
- Welke positieve dingen zou je kunnen denken om dat te doen?
- Welke positieve gevoelens zou dat opleveren?
Genoeg zelfvertrouwen, maar geen overdosis
Steven: “Je kind de juiste dosis zelfvertrouwen geven, is een continu zoekproces. Gepaste assertiviteit gaat over rekening houden met grenzen van anderen én opkomen voor jezelf. Het is je aanpassen zonder je eigenheid te verliezen.”
“Het ene kind kan dat moeilijker dan het andere. Soms slaat dat door naar agressiviteit, bij een ander naar passiviteit. Samen met je kind hierover nadenken en reflecteren, dat is de sleutel.”
Gps voor onze snelle, digitale samenleving
Nooit eerder waren we zo met elkaar verbonden. Maar de sociale druk van dat voortdurend in verbinding staan, maakt dat sommige kinderen hun eigenwaarde scoren op het aantal volgers, vind-ik-leuks en reacties.
“Wijs je kind de weg, stap voor stap. Wees betrokken en toon interesse. Monitor en weet waar je kind mee bezig is. Praat over de mogelijkheden én de valkuilen van sociale media. Jongeren schatten de risico’s van hoe ze zich online profileren niet altijd juist in of hebben moeite met te onderscheiden wat echt is en wat ‘fake’.”
7 tips om je kind body-positief te laten opgroeien
- Ga in gesprek over lichaamsbeeld.
- Denk na over hoe jij jezelf ziet. Jij staat model, geef het goede voorbeeld. Veroordeel je eigen lichaam niet.
- Praat over realistische verwachtingen. Bespreek stereotypes die op tv komen. ‘Iedereen is goed zoals hij is’ en ‘elke vogel zingt zoals hij gebekt is’.
- Praat niet negatief over ‘dikke’ mensen of over jezelf als ouder.
- Geef je kind mee dat innerlijke kwaliteiten, eigenschappen en talenten heel belangrijk zijn.
- Probeer je kind van kleins af aan positief te laten kijken naar zichzelf, bevestig waarin het goed is, bespreek wat het goed vindt aan zichzelf.
- Benadruk het positieve.
Wie is Steven Gielis?
Steven Gielis is lector in de orthopedagogie en de bezieler van ZITDAZO. Dat is een community die kinderen en ouders laat groeien rond thema's als zelfvertrouwen, weerbaarheid, pesten, opvoeding en hoogsensitiviteit. Hij schreef het boek ‘Opvoeden tot zelfvertrouwen’ en was co-auteur van ‘Hoogsensitief opvoeden’.