7 jaar geleden kwam ‘intermittent fasting’ – of periodiek vasten – al overgewaaid uit Engeland. In 2020 lijkt deze nieuwe manier van diëten ook bij ons een echte rage. Maar is het gezond? Voedingsexperte Rosa Luyten van het Vlaams Instituut Gezond Leven twijfelt.
IFF’s: intermittent fasting-fans
Nicole Kidman en Beyoncé of, dichter bij huis, Sven Ornelis, Louis Talpe en Martine Prenen. Allemaal zijn ze fan van dé dieethype van het moment: intermittent fasting.
Deze manier van periodiek vasten bestaat in verschillende varianten. Zo is er het 5/2-dieet, waarbij je 5 dagen in de week normaal eet en 2 dagen je calorie-inname zoveel mogelijk beperkt. Voor mannen is dat 600 kcal/dag, voor vrouwen 500 kcal/dag. Ter vergelijking: de normale calorieinname voor mannen is 2500 kcal/dag, voor vrouwen 2000 kcal/dag.
24 uur vasten
Bij een 2de vorm van intermittent fasting vast je 1 tot 2 keer in de week 24 uur na elkaar. “Als je 24 uur vast, wordt er 5 keer zoveel groeihormoon aangemaakt”, legt Rosa Luyten van het Vlaams Instituut Gezond Leven uit.
“Dat groeihormoon is belangrijk bij het herstel van je cellen en weefsels, waaronder het spierweefsel. Hierdoor zorgt dit dieet voor minder spierafbraak in vergelijking met andere diëten. Bovendien haalt het groeihormoon energie uit vetreserves en verbrand je dus makkelijker vet.”
16/8-schema
De meest populaire variant van intermittent fasting is het 16/8-schema. Dan eet je 8 uur per dag en de volgende 16 uur niet. Simpel gesteld komt het erop neer dat je het ontbijt overslaat en de rest van de dag – gedurende een periode van 8 uur – gewoon eet waarin je zin hebt.
“Het grote verschil met andere diëten is dat het hier niet gaat om wat je eet, maar wel om wannéér je eet”, weet Rosa. “Door een bepaald deel van de dag te vasten, neem je minder calorieën op en val je logischerwijze af.”
Intermittent fasting: niet voor iedereen
Toch werkt periodiek vasten niet voor iedereen. “Prop je je tijdens de uren dat je mag eten vol met fastfood en andere ongezonde voeding, dan zal je weinig resultaat zien”, zegt Rosa. “Het gevaar bestaat ook dat je je in die periode gaat overeten, om het vasten te compenseren. Door het vasten wordt voeding voor sommigen de ‘verboden vrucht’. Dan zal dit dieet amper het gewenste effect hebben.”
Ook patiënten met diabetes type 2 moeten opletten. “Omdat je bij intermittent fasting minder vaak en kleinere hoeveelheden koolhydraten eet, daalt het insulineniveau. Als de insulinedosering dan niet goed is afgestemd, lopen patiënten een verhoogde kans op een hypo (te laag bloedglucosegehalte).”
“Intermittent fasting is een haalbaar dieet. Je hoeft niet je hele levenswijze om te gooien”
Ontbijt = noodzakelijke maaltijd
Over de voor- en nadelen van intermittent fasting is al heel wat inkt gevloeid, maar op onderbouwde wetenschappelijke studies is het nog wachten. Terwijl vasten voor de ene voedingsexpert ideaal is om je lichaam te zuiveren, is het ontbijt overslaan voor de andere net een aanslag op lijf en leden.
Ook het Vlaams Instituut Gezond Leven heeft om die reden bedenkingen bij periodiek vasten. “Het is aangeraden om de dag te beginnen met een ontbijt, omdat je lichaam energie nodig heeft om goed te starten”, aldus Rosa. “Wie het ontbijt overslaat, loopt het risico om later op de dag aan het snacken te slaan. Als je honger hebt, zal je ook vlugger ongezonde keuzes maken.”
Intermittent fasting is een haalbaar dieet
Het succes van intermittent fasting is volgens de voedingsexperte grotendeels te danken aan het feit dat het een dieet is waarin een zekere structuur zit. “Daardoor geeft het mensen een houvast.”
“En het is een haalbaar dieet: je hoeft niet je hele levens- en eetwijze om te gooien. In de meest populaire variant mag je nog altijd 8 uur per dag eten. Aan de andere kant kan het wel gevolgen hebben voor je sociale leven: als iedereen aan tafel gaat terwijl jouw vastenperiode al is begonnen, kan dat tot moeilijke situaties leiden.”
Blijvend gewichtsverlies? Hoe goed het voor sommigen ook werkt, toch blijft intermittent fasting een dieet. En diëten zijn zelden een langetermijnoplossing. Denk maar aan het gevreesde jojo-effect, waarbij je na een dieet meer kilo’s bijkomt dan je bent afgevallen.
“De vraag is natuurlijk wat er gebeurt als je stopt met periodiek vasten”, zegt Rosa. “Is het gewichtsverlies blijvend of niet? Wordt je eetpatroon er permanent door veranderd of niet? Ook hierover bestaan nog geen wetenschappelijke studies.”
“Door een bepaald deel van de dag te vasten, neem je minder calorieën op en val je af”
Ga voor de voedingsdriehoek
De beste manier om op gewicht te blijven, is volgens het Vlaams Instituut Gezond Leven nog altijd voldoende bewegen en eten volgens de voedingsdriehoek. "Eet zoveel mogelijk plantaardige voeding (groenten, fruit en volle granen) en vermijd bewerkte voeding (koekjes, chips, frisdrank en kant-en-klaarmaaltijden)", tipt Rosa.
“Ook de manier waarop je eet is belangrijk. Maaltijden achter je computer of tv? Niet doen. Ga aan tafel met je huisgenoten en maak daar een aangenaam, gezellig moment van.”