Een achterwerk hebben we allemaal. Toch is het een lichaamsdeel waarover we ons makkelijk schamen. Zeker als het gaat over problemen of aandoeningen op deze plaats. Dat taboe probeert dokter Bart Van Geluwe te doorbreken met zijn boek ‘Achterwerk’. Zijn medische passie voor dit lichaamsdeel wil hij gebruiken om de schaamte weg te nemen.
Achterwerk … vies?
Vanwaar het stigma rond ons achterwerk? “De hoofdreden voor die schroom is het feit dat het ‘niet proper’ is, denk ik. Het wordt gelinkt aan iets vies of onhygiënisch. Tja … er komt stoelgang uit je achterwerk hé. Dat vinden we vuil,’ zegt Van Geluwe.
“Vreemd eigenlijk hoe ons denken over stoelgang en zindelijkheid verandert met het ouder worden. Een klein kindje moedig je aan en feliciteer je als het kaka heeft gedaan op het potje. Pas op, als het kaka doet in het bad, ben je al niet meer zo blij. Dat zorgt meteen voor een zekere spanning. En bij een volwassene is het al helemaal niet meer iets om trots op te zijn.”
Praten is óók een belangrijk deel van geneeskunde
Diversiteit van de buik
Van Geluwe denkt er als abdominaal chirurg (buikchirurg) anders over. Voor hem is het achterwerk dagelijkse kost. Hoe en waarom hij precies die specialisatie koos tijdens zijn artsenopleiding, kan hij niet precies verklaren. “Dat was geen keuze die al jaren vaststond. Het is zo gegroeid. Tijdens mijn opleiding ondervond ik dat het technische aspect en operaties mij wel lagen. Maar dan nog zijn er verschillende chirurgische discplines. Maar je groeit in een bepaalde rol.”
“De buik is een divers lichaamsdeel. Daar zit van alles: een maag, darmen, galblaas, lever … maar dus ook een anus. Een buik is een heel gevarieerd pakket. Dus je wachtzaal is even divers. Waarschijnlijk is dat de reden waarom ik in die richting ben gegaan.”
“Patiënten beschrijven me vaak als een dokter met veel empathie, die bovendien veel en makkelijk uitleg geeft. 2 eigenschappen die belangrijk zijn als het over medische taboe-onderwerpen gaat. Over een stoelgangprobleem zeg je niet gewoon 2 zinnen tegen een patiënt. Als je een arts bent die nogal kort is, dan ervaren mensen met een ‘gênante’ aandoening een drempel. Maar praten is óók een belangrijk deel van geneeskunde.”
Aambeien behoort tot de 5 meest gegoogelde medische termen
Aambeien zijn een hit op Google
Met zijn boek ‘Achterwerk’ wil Van Geluwe een antwoord geven op de vragen die mensen niet durven te stellen. Hebben we dan zoveel problemen met en vragen over ons achterwerk, onze dikke darm en anus? “Wist je dat aambeien in de top 5 van de meest gegoogelde medische termen staat in België? Maar liefst 12 000 zoekopdrachten per maand. Maar het internet is geen goede dokter hé!”
“Ik zag dat er nood was aan antwoorden op soms banale dingen. Bloed in je stoelgang bijvoorbeeld. Google dat even en je denkt meteen dat je kanker hebt. En dan ontstaat er paniek. Ik wilde het maatschappelijk relevant houden. Iedereen heeft een aars. En 80 % van de mensen heeft daar vroeg of laat een probleem mee.”
Gouden raad: neem deel aan het bevolkingsonderzoek
Net omdat er zoveel schaamte bestaat, stellen mensen met een probleem aan het achterwerk een doktersbezoek (te) lang uit. “Ik ben het gewoon en help mensen met plezier. Schaamte is dus niet nodig.”
“Zo vermijd je trouwens een negatieve spiraal. Net omdat mensen zo lang wachten, wordt de klacht erger. En de oplossing is dan ook lastiger. Dat versterkt dan weer het taboe. Want mensen die een goede ervaring hebben gehad, zijn gewoon blij dat ze ervan af zijn. En verder zullen ze er niet veel meer over zeggen.”
Dat wil niet zeggen dat je al op jonge leeftijd regelmatig op controle moet voor eventuele darm- of achterwerkproblemen. “Maar heb je klachten? Ga dan wel meteen langs bij de dokter. Dat is eigenlijk voldoende als preventie.”
“En voor mensen ouder dan 50 jaar is er het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker. Maar wat opvallend is: 1 op de 4 gaat niet in op de uitnodiging voor die screening! Onbegrijpelijk”, vindt Van Geluwe.
Heb je anale klachten, maar durf je moeilijk om advies vragen? Dokter Bart Van Geluwe ontwikkelde een eenvoudige zelftest om de 1ste onzekerheid rond je klachten weg te nemen en de drempel te verlagen om nadien naar de dokter te gaan.
Te weinig vezels, te veel vlees
Daarnaast kunnen we onze darmen ook wat beter behandelen, weet de chirurg. “Eigenlijk doen weinig mensen het volledig goed. Maar dat heeft alles te maken met onze westerse, luxueuze levensstijl.”
“Hét probleem: we eten te weinig vezels. Vezels zitten vooral in volkoren voedingsproducten, groenten en fruit, peulvruchten, aardappelen en noten. En rood vlees is niet goed, zeker met het oog op darmkanker. De overvloed aan suikers en vetten is boosdoener nummer 3. Het klinkt raar, maar op dat vlak presteren armere landen beter. Daar zorgen mensen beter voor hun darmen, gewoon omdat ze die ‘slechte’ producten niet hebben. Ze hebben niet de kans om ongezond te eten.”
Een toiletbezoek? Niet langer dan 2 minuten
De 5 meest voorkomende aandoeningen in de darmen of het achterwerk
Proctologische aandoeningen (te maken met de anus, het anaal kanaal of de endeldarm):
1. Aambeien(die bloeden, pijn of jeuk veroorzaken of naar buiten komen)
2. Anaal abces en/of fistel (gangetje of opening tussen de endeldarm of anus en de huid)
3. Kloof of fissuur (wonde in het slijmvlies van de anus)
Aandoeningen van de dikke darm:
4. Ontstekingen, zoals de ziekte van Crohn
5. Tumoren
Weetjes over het achterwerk
Wist je dat
- we eigenlijk in een verkeerde positie op het toilet zitten? Zo zet je te veel druk op de anus en dat is niet goed. Puur anatomisch gezien is hurkzit de beste positie: zo komen het darmkanaal en het anaal kanaal in 1 mooie lijn, de hoek tussen darm en anaal kanaal opent zich mooier, de stoelgang glijdt er beter en sneller uit. Tuurlijk moet je nu niet meteen je toiletpot buitensmijten! Er bestaat een manier om die hurkpositie op een normaal toilet uit te voeren. Je kan zittend hurken: buig je bovenlichaam iets naar voren en breng je knieën naar omhoog door bijvoorbeeld op je tenen af te duwen. Zo maak je een betere hoek en kom je dicht bij de optimale positie.
- we vaak te lang op het toilet zitten? Neem geen magazine mee, speel geen spelletje op je smartphone, scroll niet door social media … als je naar het toilet gaat. Je zít daar niet zomaar. Onbewust zorg je ervoor dat er te veel druk komt op je stoelgangsysteem. Rek je toiletbezoek niet langer dan 2 minuten. En ga pas als je aandrang voelt.
- te veel druk op de aars kan leiden tot aambeien?
- vrouwen vaker last hebben van constipatie dan mannen? Daarvoor zijn er verschillende redenen. Om te beginnen is er zeker een hormonaal verschil. Anderzijds hebben vrouwen ook vaker bekkenbodemproblemen, waardoor naar het toilet gaan moeizamer verloopt en de doorgang van stoelgang belemmerd wordt. Beide ‘problemen’ nemen wellicht toe met de leeftijd.
Bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker
Een van de 3 belangrijkste bevolkingsonderzoeken screent op dikkedarmkanker.
- Wie? Alle Vlamingen van 50 tot en met 74 jaar.
- Wanneer? Om de 2 jaar.
- Wat? Je krijgt een gratis stoelgangtest toegestuurd. Je neemt thuis zelf een staal van je stoelgang en stuurt het op naar het labo (in een geadresseerde en voorgefrankeerde enveloppe die je krijgt bij de test).
- Resultaat? De test spoort bloed op in de stoelgang. Te veel bloedsporen kan wijzen op poliepen, en dat zijn mogelijk voorlopers van kanker in de dikke darm. Afwijkend resultaat? Dan is een gericht kijkonderzoek van de dikke darm nodig. Dat verdere onderzoek is niet meer gratis.
- Voordeel? Dikkedarmkanker ontwikkelt zich langzaam. Hierdoor kan je de ziekte met het onderzoek in veel gevallen vroegtijdig opsporen, vaak zelfs nog vóór er echt sprake is van kanker.
- Mogelijk nadeel? Soms worden bloedsporen gevonden, terwijl er niets aan de hand is. Soms worden dan weer geen bloedsporen gevonden, terwijl er toch poliepen zijn. Die bloeden namelijk niet altijd.