Verslaving: de ene kan niet zonder een sigaret, de andere is verknocht aan gamen. Maar wat als je je verliest in ander buitensporig gedrag? Te veel shoppen bijvoorbeeld. Zo’n extreem gedrag kan grote gevolgen hebben. Laura maakte het mee.
Volledig loon opgeshopt
Als kind overschreed ik al vaak de grens. Ik was bijvoorbeeld een grote K3-fan en daar moest ik dan ook letterlijk álles van hebben”, vertelt Laura (29). “Dat extreme gedrag zat altijd in mij.”
“Maar in 2014 liep het de spuigaten uit. Ik woonde nog thuis, maar ik werkte net als opvoedster. Mijn volledige loon – zo’n 1600 euro – shopte ik op. Op een bepaald moment was mijn Visa-rekening zelfs hoger dan mijn inkomen. Het is een mirakel dat ik toen geen gigantische schulden heb gemaakt. Dat gezond verstand had ik blijkbaar nog.”
De kick van de klik
Het meeste geld gaf Laura uit op een webshop, want 4/5 van haar aankopen deed ze online. “Ik kocht alleen maar kleren, schoenen en accessoires, omdat ik zo graag met mode bezig ben.”
“Maar eigenlijk maakte het niet uit wat ik kocht: het ging om het gevoel van iets in dat winkelmandje te leggen en op ‘bestellen’ te klikken. Dat was belangrijker dan de pakjes die nadien toekwamen. Die stapelden zich op en ik verstopte ze voor mijn ouders en mijn toenmalige vriend.”
“Het ging om het gevoel van iets in dat winkelmandje te leggen en op ‘bestellen’ te klikken”
Shoppen als kalmeermiddel
Kopen was een manier om met emoties om te gaan en om paniekaanvallen te onderdrukken. “Het was mijn kalmeermiddel. Ik worstelde met trauma’s uit het verleden en winkelen was mijn manier om die diepgewortelde pijn te verwerken. Shoppen was mijn lief, dat mij troostte als ik het moeilijk had.”
Mezelf vergeven
In 2017 startte Laura met therapie om haar probleem aan te pakken. “Ik word elke dag sterker” (glimlacht). “Ik ken nu het verschil tussen iets kopen omdat ik het nodig heb en iets kopen omdat ik een leegte wil opvullen. Dat laatste doe ik niet meer. Ik leerde mezelf kennen.”
“Het was niet oké wat ik deed. Ik heb gelogen tegen mensen en daar ben ik niet trots op. Maar ik kan niet kwaad blijven op mezelf. Ik heb mezelf vergeven, waardoor ik ook mijn koopdrang kon overwinnen.”
Verslavingsexpert Paul Van Deun:
“Dwangkopen is een neurotische reactie”
“Ik gebruik de term verslaving niet te vaak. Ik verbind die bijvoorbeeld ook liever niet met roken. Het is een zeer zwaarwichtig woord, waardoor mensen die er last van hebben er ook veel minder over zullen praten. Bij verslaving denken we te vaak aan iemand die ‘in de goot’ ligt”, zegt Paul Van Deun, psycholoog en auteur van ‘Het gekaapte brein’.
“Een shopverslaving is strikt gezien geen verslaving. Een verslaving, aan drugs of alcohol bijvoorbeeld, verhoogt het niveau van dopamine (stof die een verlangen opwekt) in je hersenen. Deze stoornis daarentegen werkt in op de prefrontale cortex (het deel vooraan in de hersenen). Dwangkopen is een neurotische reactie: je blijft kopen, omdat je iets wil compenseren. Je kan je impulsen niet stoppen en je niet aanpassen aan de realiteit.”
“Het zijn problemen die misschien nog vaker in stilte leven. Waarover weinig openheid is. Maar het is nuttig om erover te praten. Het gaat niet over een foute keuze of een gebrek aan wilskracht of intelligentie. En vergeet niet: mensen met zo’n stoornis lijden. En raken soms geïsoleerd. Handvaten geven en uitleggen wat het is, kan ertoe bijdragen dat ze het accepteren als een stoornis en hulp inroepen.”