Coeliakie spreek je uit als ‘seuliakie’. Het wordt ook glutengevoelige enteropathie of glutenintolerantie genoemd. Het is een intolerantie die afwijkt van andere intoleranties omdat het lichaam hierbij wel antistoffen aanmaakt, tegen eiwitten in gluten.
Coeliaki is een chronische aandoening die je dunne darm en je hele gezondheid kan beschadigen. De ziekte kan opgespoord worden met medische onderzoeken.
Klachten coeliakie
Mensen met coeliakie verdragen helemaal geen gluten uit voeding. Gluten zitten in bepaalde granen zoals tarwe, spelt en rogge. En meestal dus ook in brood, pasta en gebak. De minste gluten die mensen met coeliakie eten, beschadigen hun dunnedarmslijmvlies. Daardoor ontstaat een afvlakking van de dunne darm. Dat kan klachten geven die van persoon tot persoon kunnen variëren van geen of heel vage klachten tot heel heftige symptomen:
- diarree
- constipatie
- buikpijn en opgezette buik
- een slechte opname van voedingsstoffen (wat kan leiden tot tekorten en bloedarmoede)
Andere gevolgen van tekorten aan voedingsstoffen:
- groeiachterstand
- gewichtsverlies
- botontkalking
Nog andere symptomen:
- gewrichtsklachten
- jeukende blaasjes op de huid (ellebogen, knieën en billen, aften in de mond)
- vermoeidheid
Sommige symptomen, zoals vermoeidheid, lijken aanvankelijk geen verband te houden met het darmstelsel. Soms worden de ziekteverschijnselen ook verward met het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) of met een tarwe-allergie.
Oorzaak coeliakie
De precieze oorzaak van coeliaki is nog onbekend. Wel is duidelijk dat erfelijkheid een rol speelt. Ouders, broers, zussen en kinderen van personen met coeliakie hebben een grotere kans om de ziekte ook te hebben. Waarschijnlijk wordt coeliaki veroorzaakt door een combinatie van genetische- en omgevingsfactoren.
Risicogroepen
Sommige kinderen met een andere genetische aandoening lopen een groter risico om ook coeliakie te krijgen. Daarom worden ze ervoor gescreend, ook als ze geen klachten hebben. Onder andere kinderen met:
- Type I diabetes
- Syndroom van Down
- Syndroom van Turner
Uit onderzoek blijkt dat het risico op coeliakie groter is als je kindje al voor de leeftijd van 4 maanden gluten te eten krijgt. Geef je baby daarom pas vanaf 4 maanden geleidelijk aan gluten in de voeding. Als je daarbij ook borstvoeding geeft, is dat nog beter.
Coeliakie behandelen
Een glutenvrij dieet volgen, is de enige optie. Daarmee geneest je dunne darm weer helemaal. Van coeliakie zelf kan je echter niet genezen. Daarom moet je het dieet je hele leven lang volhouden. Doe je dat niet, dan wordt je dunne darm opnieuw beschadigd en keren de klachten terug.
Iemand die vertrouwd is met coeliakie, zoals een gespecialiseerde diëtist, moet je het dieet uitleggen. De dokter die de diagnose gesteld heeft, kan je doorverwijzen. Je kan ook een in coeliakie gespecialiseerde diëtist in je buurt zoeken op de website van de Beroepsvereniging van Vlaamse diëtisten.
Op de website van de Vlaamse patiëntenvereniging vind je ook veel praktische informatie, bijvoorbeeld over glutenvrij bakken of over restaurants waar glutenvrij gekookt wordt.
Glutensensitiviteit
Glutensensitiviteit wordt ook wel niet-coeliakie gerelateerde glutensensitiviteit (NCGS) genoemd, omdat medische onderzoeken geen bewijs van coeliakie vinden maar het eten van gluten wel klachten veroorzaakt. Het is een erkende aandoening, maar er is nog veel onduidelijkheid over. De precieze oorzaak is nog onbekend.
De klachten overlappen deels met die van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS).
- buikpijn
- opgezette buik
- veranderde stoelgang (vb. vaker diaree)
- hoofdpijn
- vermoeidheid
- gewichtsverlies
De klachten verdwijnen bij het volgen van een glutenvrij dieet.