Je hoort steeds meer over het prikkelbaredarmsyndroom. Toch is het onderzoek naar deze ziekte nog in volle gang en weten artsen er niet alles over. Dat is de reden waarom er zoveel misverstanden over bestaan. Heiko De Schepper, maag-darmspecialist aan het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen, wil daar verandering in brengen.
“Bij het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) zijn je darmen hypergevoelig”, legt Heiko De Schepper uit. Hij schreef het boek ‘Prikkelbare darmen’ over het syndroom.
Wat is het prikkelbaredarmsyndroom?
“Het prikkelbaredarmsyndroom is een chronische aandoening die zorgt voor pijnklachten in de buik. Ongeveer 1 op de 10 mensen wereldwijd lijdt eraan. Vrouwen hebben er vaker last van dan mannen”, zegt De Schepper.
De symptomen:
- Plots stekende buikpijn of krampen
- Abnormaal stoelgangspatroon (verstopping of diarree)
- Winderigheid
- Opgeblazen gevoel
“Je darmen gaan plots in overdrive. ‘Iets’ triggert dit lichaamsdeel en veroorzaakt de klachten. Soms kan het heel acuut zijn: mensen krijgen een plotse opstoot, met diarreeklachten als gevolg. Dan moet je naar de wc rennen. Maar ook constipatie of verstopping kan een gevolg zijn. Alle filters vallen weg en je voelt prikkels in je buik die je normaal niet voelt.”
“Hoe vaak je een aanval krijgt, is voor iedere PDS-patiënt anders. Maar om te voldoen aan de criteria van PDS, heb je minstens 1 keer per week klachten.”
Uitlokkers van het prikkelbaredarmsyndroom
“Waar de darm zo hevig op reageert, weten we eigenlijk niet. De onderzoeken naar de oorzaak zijn nog volop aan de gang.”
“Sommige triggers kennen we. Zo kan het iets in voeding zijn. Denk aan pikant eten of te veel koolhydraten. Of het kunnen FODMAP’s zijn. FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden (fructanen en galacto-oligoschariden), Disachariden (lactose), Monosachariden (fructose) en Polyolen (sorbitol, mannitol, maltitiol, xylitol en isomalt). Kortweg: bepaalde koolhydraten en vezels die we dagelijks eten.”
“Als een patiënt 1 of meer van deze voedingsbestanddelen eet en daarvoor gevoelig is, dan sturen de darmen signalen naar de hersenen om te melden dat er iets niet in orde is. De darmen reageren dan door pijn te veroorzaken.”
“Maar soms is er niet meteen een aanleiding voor de pijn. Bij elke patiënt kan de trigger die de klachten in gang zet anders zijn. Wist je trouwens dat stress een negatieve invloed heeft? Het verergert de klachten.”
“Stress kan de symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom verergeren.”
Onderschat de impact van het prikkelbaredarmsyndroom niet
“De ene patiënt heeft meer last dan de andere. Veel hangt af van hoe vaak iemand klachten ervaart: dagelijks, wekelijks, maandelijks of enkele keren per jaar? Dat maakt een groot verschil voor de impact op je (dagelijkse) leven.”
“Bij sommige mensen is de impact écht niet te onderschatten. Zo durven sommige PDS-patiënten niet meer op restaurant uit angst voor een aanval. Anderen durven hun huis niet meer verlaten, waardoor ze minder sociaal contact hebben. Nog anderen verliezen zelfs hun werk. Het is een vicieuze cirkel waarin sommigen terechtkomen.”
“De drempel om hulp te zoeken is soms hoog. Alles wat met onze onderkant en uitwerpselen te maken heeft, daarover praten we liever niet. Maar ik merk wel dat het prikkelbaredarmsyndroom de laatste jaren bespreekbaarder is geworden. Er wordt veel meer over gesproken in de media. Mensen schamen zich minder.”
“De impact van PDS op het sociale leven van een patiënt mag je niet onderschatten.”
Geen pilletje om te genezen
Het prikkelbaredarmsysteem is een functionele aandoening. “Dat wil zeggen dat alles op het 1ste gezicht normaal lijkt, maar toch ervaar je in een bepaalde mate klachten. De patiënt voelt dat er iets niet klopt.”
Op dit moment is er geen enkele test die PDS kan aantonen. “We moeten altijd dieper graven. We kunnen niet zomaar een scan nemen, een diagnose stellen en een pilletje voorschrijven. Het prikkelbaredarmsyndroom aan de basis genezen? Dat kan nog niet. Maar we kunnen PDS onder controle houden en de impact van de klachten verminderen.”
“Een wonderpilletje bestaat nog niet. Maar we kunnen de klachten wel verminderen.”
Prikkelbaredarmsyndroom is niet ingebeeld
“Omdat er nog zoveel is dat we niet weten over het prikkelbaredarmsyndroom, merk ik dat patiënten onzeker zijn. Of dat er heel wat misverstanden over het prikkelbaredarmsyndroom bestaan. Ik krijg vragen als: ‘is mijn ziekte wel echt?’ of ‘zit het in mijn hoofd?’. Ik kan daar duidelijk op antwoorden: mensen met het prikkelbaredarmsyndroom beelden zich helemaal niets in.”
“Concreet proberen we vaak verschillende behandelingstrajecten uit. Wat past er bij de patiënt? Werken we met een dieet, zoals het FODMAP-dieet? Kiezen we voor psychologische begeleiding? Is medicatie om de symptomen te onderdrukken het meest aangewezen? We kijken wat werkt, wat niet en schaven bij.”
Het FODMAP-dieet en het prikkelbaredarmsyndroom?
Of het FODMAP-dieet dé behandeling bij uitstek is? “Je kan het inzetten, maar het is niet de enige behandeling. Het is een dieet waarbij je de FODMAP-suikers schrapt en geleidelijk aan weer toevoegt. Door een dagboek bij te houden, kan je zien hoe je lichaam reageert op de voedingsstoffen die je opnieuw binnenkrijgt. Sommige patiënten zijn hier goed mee geholpen. Bepaalde voeding schrappen, vermindert het aantal prikkels.”
“Laat je bij het FODMAP-dieet wel begeleiden door een diëtist. Het dieet is complex en ik merk dat mensen zonder diëtist vaak te vroeg stoppen. Daarnaast kan deze specialist opvolgen of je geen vitaminetekorten hebt tijdens het dieet.”
Recepten voor een rustige buik
Op zoek naar lekkere recepten? Onderstaande recepten komen uit het Prikkelbare darmen kookboek van Heiko De Schepper en Michaël Sels en zijn FODMAP-arm.
- Aardbeiencrumble
- Mexicaanse soep
- Gegrildepaprikaspread
- Groene proteïnewraps met witlof en serranoham
- Zalmtraybake met boerenkool
- Polentafriet met kabeljauw en rucolapesto
- Roerbak van quinoa met kruidige kip en jonge wortel
- Kwarktaart met citroen en kiwi
6 tips om je prikkelbare darm tot rust te brengen
- Zorg voor voldoende beweging.
- Probeer stress zoveel mogelijk te vermijden.
- Drink voldoende water (1,5 tot 2 liter per dag).
- Eet voldoende vezels (bruin brood, volkorenproducten, granen …).
- Eet regelmatig en zorg voor een gevarieerd voedingspatroon.
- Krijg zicht op je klachten én probeer ze voorspelbaar te maken. Zit je in een stressvolle periode? Heb je iets specifieks gegeten? Probeer je klachten in kaart te brengen, maar onthoud: niet alle opstoten zijn te vermijden.
Onderzoek van bloed en stoelgang
Heb je regelmatig buikpijn of last van de symptomen van het prikkelbaredarmsyndroom? Maak een afspraak bij je huisarts. Die zal luisteren en andere aandoeningen uitsluiten. De arts zal je doorsturen naar een specialist om het prikkelbaredarmsyndroom verder te laten onderzoeken.
“Ik raad altijd een bloedafname en een onderzoek van je stoelgang aan. Het is belangrijk om de diagnose ‘prikkelbaredarmsyndroom’ van een arts te krijgen. Dan kunnen we verder de mogelijkheden bekijken en een behandeling opstarten.”
Prikkelbaredarmsyndroom: je staat er niet alleen voor
“Weet je wat ook belangrijk is? Weet dat je er als PDS-patiënt niet alleen voor staat. Er kan écht iets aan je klachten worden gedaan. Te vaak worden PDS-patiënten beschouwd als ‘moeilijk’, omdat artsen niet meteen een naam op de klachten kunnen plakken. Maar de patiënten voelen de impact en wat de ziekte met hen doet.”
“Als arts neem ik altijd mijn tijd, we zoeken samen naar oplossingen en ik geef véél uitleg. Ik vertel over www.ibsbelgium.org, waar je meer informatie over PDS terugvindt, zoals infofiches, een symptoomdagboek en meer.”
“De oorzaak van PDS kunnen we niet wegnemen, maar de impact kunnen we wel zo klein mogelijk maken. Dat zal de levenskwaliteit van patiënten alleen maar verbeteren!”