Een doktersbezoek, je gezondheid … daar ‘speel’ je niet mee. Het is dan ook belangrijk dat je al die medische taal en informatie snapt. En je patiëntenrechten kent. Samen met huisarts Ruth Van Haelst, ook te zien in het tv-programma ‘Dag Dokter’, kijken we wat je kan doen om je dokter goed te begrijpen. En hoe je je kan voorbereiden op een consultatie.
Gezondheidsgeletterdheid is nodig
Ziek zijn, een behandeling volgen, genezen: gezond zijn en blijven is meer dan alleen een pilletje slikken. Praten met je dokter en vooral goed begrijpen hoe het gesteld is met je gezondheid, is cruciaal. Met andere woorden: het is belangrijk dat je genoeg gezondheidsgeletterd bent.
Een doktersbezoek kan al eens chaotisch of overweldigend overkomen. “Zeker als de huisarts of specialist moeilijke termen gebruikt. Achteraf geven patiënten dan toe dat ze er eigenlijk weinig of niets van begrepen hebben”, weet dokter Ruth.
Wat is een normale bloeddruk?
“Dokters vinden die zaken vaak nogal vanzelfsprekend, maar voor een patiënt die er niet de hele dag mee bezig is, is dat niet zo. Wat is een normale bloeddruk? Vanaf wanneer heb je nu eigenlijk koorts? Het is niet zomaar basiskennis.”
“Stel: ik zeg dat ik een verwijsbrief maak voor de neuroloog. Dan besef ik plots dat niet zomaar iedereen weet wat een neuroloog is en wat die doet. Je zegt beter ‘ik stuur je naar een specialist voor de hersenen en het zenuwstelsel. Dit is de naam.’ Wij gebruiken honderden keren termen als neuroloog, vasculair specialist, gastro-enteroloog … maar als je daar niet elke dag mee bezig bent, is dat moeilijk.”
“Dokters gebruiken honderden keren termen als neuroloog, vasculair specialist, gastro-enteroloog … maar als je daar niet mee bezig bent, is dat moeilijk”
Durf vragen te stellen of zeggen dat je iets niet begrijpt
Patiënten durven ook niet altijd te zeggen dat ze iets niet begrijpen. “Ouderen durven dat meer, maar jonge mensen schamen zich daar vaak over. Zeker jonge ouders. Zij twijfelen dan of ze het wel goed doen. De meest vanzelfsprekende vragen stellen ze niet, uit schrik dat de dokter slecht over hen zou denken.”
“Maar het is heel duidelijk: bij de dokter bestaan er géén domme vragen. De boodschap moet zijn: als je het niet begrijpt, zeg het en vraag meer uitleg. Anders ga je ongeïnformeerd naar buiten en dan ben je niets vooruitgeholpen”, zegt dokter Ruth.
10 tips om je dokter beter te begrijpen
Wat kan je doen om je doktersbezoek vlot te laten verlopen?
1. Maak vooraf een checklist. Ik ga naar de dokter en neem mee …
- Noteer de afspraak in je agenda.
- Kom op tijd.
- Schrijf eventuele vragen vooraf op en neem ze mee.
- Neem iets mee om antwoorden of informatie te noteren of op te nemen. Dat kan bijvoorbeeld in een schriftje of op je smartphone.
- Vergeet je identiteitskaart niet.
- Hulp nodig? Vraag iemand om mee te gaan. Zeker als je de taal niet volledig begrijpt.
2. Denk vooraf na over wat je wil zeggen. Maak een lijstje met de zaken die je zeker wil weten en vragen. Wat is je probleem? Wat moet je doen? En waarom is het belangrijk dat je het doet?
- Wat voel je?
- Waar voel je dat?
- Wanneer voel je dat?
- Hoe lang voel je dat al?
- Wordt het erger of beter?
- Wanneer is het erger of beter?
- Heb je andere problemen?
- Wat heb je zelf al gedaan?
Dokter Ruth: “Probeer je lijstje niet té lang te maken. Soms presenteren patiënten 10 verschillende klachten in een consultatie van 15 minuten … Dan verloopt het vaak slecht of chaotisch. Een tip: heb je meerdere ernstige klachten, dan is het misschien goed om telkens een aparte afspraak te maken. Al wil dat niet zeggen dat je tijdens een doktersbezoek geen 2 of 3 klachten mag melden natuurlijk.”
3. Bereid je voor, zoek dingen op, maar ga niet vooraf naar ‘dokter Google’. Voor betrouwbare en duidelijke informatie kan je terecht op www.gezondheidenwetenschap.be.
4. Wees eerlijk. Liegen of dingen verzwijgen helpt je uiteindelijk niet verder. Doe je hele verhaal aan de dokter, grondig en gedetailleerd. Je dokter is er om je te helpen, niet om een oordeel te vellen. En mag trouwens jouw gegevens met niemand behalve jou delen (geheimhoudingsplicht).
5. Zeg het als je niet begrijpt wat de dokter zegt.
6. Breng gerust iemand mee op doktersbezoek. Pubers komen bijvoorbeeld vaak alleen, maar mama of papa mag zeker meekomen. Met 2 hoor je altijd meer dan alleen, zeker bij complexe zaken of bij slecht nieuws. Dan zijn mensen zodanig geschrokken dat ze alles wat je nadien vertelt niet meer horen of onthouden. Spijtig genoeg is het in tijden van corona moeilijker, want op veel plekken mag je niet met 2 op consultatie.
“Als je het niet begrijpt, zeg het en vraag meer uitleg”
7. Moet je medicijnen nemen? Laat je dokter een duidelijk schema opstellen, waarop staat hoe vaak je bepaalde medicatie moet innemen, wanneer en hoe …
8. Duidelijke communicatie is ook een taak van de dokter. Net zoals de verschillende opties overlopen, want soms zijn er meerdere oplossingen voor een probleem. “Je mag je dokter erop wijzen als een consultatie niet duidelijk verloopt. Hij of zij zou altijd moeten afsluiten met de uitdrukkelijke vraag of alles duidelijk is en of je alles goed begrepen hebt. Vraag eventueel of je dokter de belangrijkste dingen voor je opschrijft.”
9. Ken je patiëntenrechten. Een daarvan is dat je altijd een andere dokter mag bezoeken voor een ‘second opinion’ (2de mening). Ben je niet tevreden? Voel je je onzeker na je doktersbezoek? Vraag raad aan een andere arts.
10. Weet dat je altijd je medisch dossier mag inkijken, als je meer info wil. Je dokter kan die vraag niet weigeren.