Stress, het is de kwaal van de moderne tijd. Niet alleen volwassenen, maar ook kinderen kampen er geregeld mee. En dat kan zorgen voor onzekerheid of spanningen binnen een gezin. Stresscoach Ilse Vande Walle vertelt hoe je het probleem het best tackelt.
Kinderen uiten stress op hun manier
Volwassenen weten meestal wanneer ze stress ervaren. En anderen herkennen stressgedrag ook vrij snel. Maar hoe zit dat bij kinderen? Uiten zij stress op dezelfde manier? “Bij kinderen zie je vooral een verandering in gedrag. Jonge kinderen bijvoorbeeld slapen slechter, hebben problemen met eten, zijn hangerig of huilerig, worden sneller boos, trekken zich terug …”, vertelt Ilse.
“Als je bij oudere kinderen veranderingen ziet in de schoolresultaten, zowel beduidend slechter als beter, kan dat een teken aan de wand zijn. Ook die groep kan slaap- of andere gedragsproblemen vertonen. Wees dus alert voor gedragsveranderingen, want vaak worden bepaalde signalen bij kinderen niet meteen herkend als stressgedrag. Is je kind lastiger? Weet je ‘er geen weg mee’? Kijk dan wat verder.”
Wat zorgt voor stress bij kinderen?
“Iedereen krijgt elke dag heel wat prikkels binnen. Stress ontstaat wanneer er een teveel is aan prikkels die je niet meer verwerkt krijgt. Dat is ook zo bij kinderen. Stress bij ouders is voor een kind vaak een stressfactor. En de stress bij het kind veroorzaakt dan weer meer stress bij de ouders. Een vicieuze cirkel”, weet Ilse.
“Een andere stressfactor kan een verandering in de dagelijkse routine zijn. Denk aan zindelijkheidtraining of de 1ste keer naar school gaan. Bij lagereschoolkinderen zorgen school en huiswerk vaak voor stress, maar ook hun overvolle agenda en naschoolse activiteiten kunnen dat effect hebben.”
Paardenbloemen en orchideeën
Elk kind is anders. Daarom zullen prikkels bij het ene kind anders binnenkomen dan bij het andere. “Het ene kind is gevoeliger voor stress dan het andere. Je hebt paardenbloemkinderen en orchideekinderen. Paardenbloemkinderen kan je zaaien waar je wil, ze zullen altijd groeien en bloeien.”
“Orchideekinderen kunnen uitgroeien tot de allermooiste bloemen, maar het plaatje moet kloppen. Er moet voldoende water en licht zijn, de temperatuur moet juist zijn … Die kinderen hebben iets ‘meer’ nodig en zijn vaak vatbaarder voor stress”, legt Ilse uit.
Het huis in je hoofd
Hoe leg je stress eigenlijk uit aan een kind? “Ik vergelijk het met een huis in je hoofd. Beneden wonen alle gevoelens: verdriet, boosheid, angst … Boven zitten de vaardigheden om die gevoelens te kalmeren: focussen, plannen, spelen … Als je een bepaald gevoel hebt, komen de bewoners van boven normaal naar beneden om je te kalmeren.”
“Bij kinderen zie je dat bij extreme stress het dak eraf vliegt. Concreet: het bovenbrein heeft geen contact meer met het benedenbrein. Dan worden kinderen vaak heel kwaad. Op dat moment heeft het geen zin om te proberen inpraten op je kind. Het moet even passeren.”
Geef kinderen taal
Het is in de 1ste plaats belangrijk om de rust te laten terugkeren bij je kind, benadrukt Ilse. “Leer kinderen wat verschillende gevoelens zijn, zodat ze die herkennen bij zichzelf. Dan kunnen ze die ook verwoorden. Geef kinderen woorden en taal. Begin wel niet te praten als je kind nog in volle crisis is. Pas als het gekalmeerd is, kan je erover babbelen.”
“Met taal versterk je eigenlijk het bovenbrein. Samen zoek je naar oplossingen en manieren om om te gaan met stress. Samen leer je het benedenbrein tot rust te brengen. Ja, dat kan al met kleine kinderen, maar weet dat het soms een zoekproces is.”
Ontspannen
Maar sla je kind ook niet murw met gesprekken. Praten is niet de hoofdoplossing. Geef je kind voldoende afleiding en ontspanning als het stress heeft. “Ademen is een prima oplossing. Zelfs bij kinderen bereik je met ademhalingsoefeningen heel veel”, weet Ilse uit ervaring.
“Of pas simpele trucjes uit de mindfulness toe. Laat je kind bijvoorbeeld 5 dingen opnoemen dat het ziet of hoort. Breng je kind weer in het nu. Daarnaast is spelenderwijs afleiden effectief: een tekening maken, even buiten ravotten …”
