Heb je soms het gevoel dat je geleefd wordt? Je gaat met een rotvaart en zit vast in een hels ritme? Durf eens stil te staan en te kiezen voor wat je echt nodig hebt. Dat wil zeggen dat je ook bewust moet nee zeggen. Want dat is lang niet altijd slecht, stipt psycholoog en gedragscoach Sofie Leemans aan.
Soms is het gewoon tijd om te schrappen en nee te zeggen tegen activiteiten, vragen of mensen.
People pleaser
“We willen het allemaal zo goed mogelijk doen. Zo worden mensen ‘people pleasers’: je doet alles om aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Maar constant een ‘people pleaser’ zijn en altijd ja knikken is niet meer gezond voor je eigen welzijn”, weet Sofie Leemans (43). “Het is op die momenten dat een burn-out bijvoorbeeld om de hoek loert.”
“Het is belangrijk om terug te keren naar een van onze basisnoden: autonomie. Zélf keuzes maken, je eigen agenda bepalen. Dat wil ook zeggen: nee (leren) zeggen. Maar dat is positief, want eigenlijk zeg je ja tegen jezelf.”
Fouten maken mag
Er is niets mis met op tijd kiezen voor jezelf. Al lijkt dat in onze samenleving soms zo. “Iedereen heeft een mening en uit die. Dat kan vaak makkelijk en veilig, verstopt achter een scherm. Maar als het erop aankomt, durven we inde realiteit weinig zeggen tegen elkaar. Dan krijgen we schrik om iets verkeerds te zeggen”, merkt Sofie op.
“Dat hoeft niet. Het leven is niet altijd een perfect plaatje. Deel gerust dat het misgaat, dat het een moeilijk moment is. We moeten dringend het lastige weer normaal maken. Fouten maken mag hé. Het is helemaal oké als je een slechte dag hebt. En het is helemaal oké om terug te keren naar jezelf en nee te zeggen tegen anderen.”
“We moeten dringend het lastige weer normaal maken. Fouten maken mag”
Verbondenheid
Hoe komt het dan dat we nee zeggen vaak zo moeilijk vinden, zelfs als we voelen dat het nodig is? “Dat komt door een andere basisnood van elke mens: de drang naar verbinding. We hebben het nodig om ons verbonden te voelen met andere mensen.”
“Als je niet doet wat iemand van je vraagt of verlangt, krijg je snel schrik dat die persoon je niet meer graag zal zien of niet meer leuk vindt. Je bent bang dat de verbondenheid zal verdwijnen.”
Schuldgevoel?
Als je iets weigert, krijg je ook al eens te maken met een schuldgevoel achteraf. “Er kruipen gedachten in je hoofd als ‘wat gaat die persoon van mij vinden?’ of ‘straks denkt die dat ik niet wil helpen’. Dat denken moeten we veranderen.”
“Het is niet zwart-wit. Het is niet omdat je één keer nee zegt, dat je een egoïstisch persoon bent”, wijst Sofie aan.
Nee leren zeggen
Daarom benadrukt ze dat we meer moeten handelen vanuit ons gevoel. “Wat zegt je buikgevoel? Kan en wil je ja zeggen? Waarom wil je nee zeggen? We hebben in de loop van de tijd veel te veel geleerd om onze emoties weg te stoppen, want we willen niet zwak overkomen.”
“Maar nee leren zeggen is een proces in verschillende stappen. Het is iets dat je als het ware moet trainen.”
“Je kan ook een tussenweg vinden. Vraagt iemand om te helpen verhuizen, maar moet je nee zeggen omdat je last hebt van je rug? Kijk naar iets waarmee je misschien wel kan helpen: lunch meebrengen voor de andere helpers.”
“Door grenzen te stellen en ook eens jezelf voorop te zetten, geef je het goede voorbeeld”
Antwoordapparaat voor de ‘people pleaser’
Als je op die manier beslist, betekent je ‘ja’ echt iets, vindt Sofie. “Soms laat ik mensen het trucje van het innerlijke automatische antwoordapparaat toepassen. Zodra iemand iets vraagt, zet je het aan. Je zegt dat je aftoetst bij jezelf en er later op terugkomt. Check je gevoel, check wat je wil en wat je kan. Dan stop je met ja zeggen omdat het nu eenmaal wordt verwacht.”
Het is niet per se slecht om je eigen persoon voorop te zetten. “Mensen die inzitten met anderen of die de neiging hebben om anderen het naar de zin te maken, zullen niet plots veranderen in egoïsten.”
“Soms moet je eens naar het andere uiterste gaan en dan voel je vanzelf wel wanneer je moet terugkeren. Het feit dat je je afvraagt of je niet te veel alleen aan jezelf denkt, is het bewijs dat je dat niet doet.”
Grenzen stellen
“In onze maatschappij is het beter om voldoende voor jezelf te zorgen. Hoe beter je zorgt voor jezelf, hoe meer je er kan zijn voor anderen”, besluit Sofie.
“Neem bijvoorbeeld ouders. Je bent geen betere ouder als je nooit nee zegt tegen je kinderen. Het tegenovergestelde is waar. Door grenzen te stellen en ook eens jezelf voorop te zetten, geef je het goede voorbeeld. De kans is groot dat je kinderen dan zullen durven opkomen voor zichzelf. En dat wil je uiteindelijk, toch?”