Zwanger? Dan is acohol drinken volledig uitgesloten. Toch bestaan hierover soms nog misverstanden. Waarom is het belangrijk om alcohol te mijden als je zwanger bent?
De ene zegt dat 1 glaasje alcohol tijdens een zwangerschap geen kwaad kan. De ander drinkt geen druppel meer. Eind 2018 lanceerde de overheid in ons land nog een campagne om te pleiten voor totaal geen alcohol tijdens de zwangerschap. Uit de cijfers bleek toen dat 1 zwangere vrouw op de 3 af en toe een glaasje dronk, 1 op de 10 deed dat zelfs wekelijks.
Wat zegt de wetenschap over alcohol drinken tijdens een zwangerschap?
Alcohol en zwangerschap gaan niet samen
Wetenschappelijk onderzoek en dokters zijn heel duidelijk: geen alcohol als je zwanger bent is de enige veilige optie voor je baby.
Het kan natuurlijk zijn dat je alcohol hebt gedronken toen je al zwanger was, maar het nog niet wist. Het wil ook niet zeggen dat je ongeboren kindje er sowieso schade van ondervindt.
Maar eens je weet dat je zwanger bent, is alcohol eigenlijk een afrader. Waarom? Er is geen veilige ondergrens: ook dat ene glaasje kan schadelijk zijn. Als je alcohol drinkt, gaat die in het bloed naar je ongeboren kind. Het heeft een invloed op onder andere de hersenen en het geboortegewicht van je baby.
“Alcohol tijdens de zwangerschap beïnvloedt de hersenontwikkeling van de baby”
Gevolgen van drinken tijdens een zwangerschap
Vooral in de eerste 3 maanden is het uiterst belangrijk om niet te drinken. In die periode maakt je baby belangrijke ontwikkelingen door, zoals de organen die groeien.
Maar ook tijdens de maanden die volgen, zeg je neen tegen alcohol. Elke inname van alcohol tijdens de zwangerschap, onder welke vorm dan ook, kan een effect hebben op je ongeboren baby.
Invloed op ontwikkeling van de hersenen
Alcohol tijdens de zwangerschap beïnvloedt de ontwikkeling van de hersenen van een baby. Via het bloed komt de alcohol bij je kindje. Volwassenen breken alcohol af via de lever. Maar omdat de lever van een baby dat nog niet kan, wordt alcohol afgebroken in de hersenen. Een foetus breekt alcohol veel trager af, zodat het schadelijke effect veel langer aanwezig blijft.
Bovendien komen er bij die afbraak stoffen vrij die giftig zijn voor de organen van moeder én kind. Ook die stoffen kunnen de hersenen beschadigen. Hierdoor kan je kindje bijvoorbeeld denk-, leer- en gedragsproblemen krijgen.
Je baby kan daarnaast schade oplopen aan andere organen. Of sommige delen van het lichaam zullen zich niet goed ontwikkelen.
Of er schade optreedt in de hersenen of organen, en hoe groot die is, hangt af van hoeveel alcohol je drinkt.
Kans op miskraam, vroeggeboorte of een te laag geboortegewicht
Als je baby (te) klein en fragiel geboren wordt, moet hij meteen een aantal extra moeilijkheden overwinnen. Zo is hij veel gevoeliger voor ziektes. En leerproblemen kunnen later opduiken.
Foetaal alcoholsyndroom
Bij alcoholmisbruik of problematisch alcoholgebruik (voor volwassen vrouwen: meer dan 14 standaardglazen per week, meer dan 3 standaardglazen per keer) zijn de gevolgen zwaar. Je baby kan geboren worden met de typische kenmerken van het foetaal alcoholsyndroom (FAS).
FAS is een overkoepelende term voor alle afwijkingen bij een baby als gevolg van alcoholmisbruik van de moeder tijdens de zwangerschap.
Concreet gaat het over:
- afwijkingen in het gezicht: een platter gevormd gezicht, een neusje dat korter is en naar boven kantelt, een dunne bovenlip, smalle oogspleten …
- misvorming van hart, nieren, centraal zenuwstelsel, skelet en ogen
- groeiachterstand: een te klein hoofd, gewicht en lengte die niet voldoende toenemen
- afwijkingen van de zintuigen: oogafwijkingen en slechthorendheid
- verminderde taalvaardigheid
- leerstoornissen
- aandachtstoornissen
- geheugenproblemen
- gedragsproblemen.
Hoe meer alcohol de mama drinkt, hoe zwaarder de gevolgen voor de baby. Maar uit onderzoek blijkt dat de afwijkingen in het gezicht ook al voorkomen – zij het minder zwaar – als een mama tijdens de zwangerschap alcohol heeft gedronken, ongeacht de hoeveelheid.
“Kinderwens? Drink geen alcohol, want het vermindert je vruchtbaarheid”
Zwangerschapswens? Beter geen alcohol
Wil je zwanger worden? Dan zeg je het best op dat moment al alcoholische drankjes vaarwel. Om te beginnen verlaagt alcohol je kans om zwanger te worden, want het kan je vruchtbaarheid verminderen. Zowel bij de vrouw als de man. Daarnaast kan het schade toebrengen als een bevruchte eicel zich innestelt in de baarmoeder.
Zodra je probeert zwanger te worden, is het dus beter om geen of zo weinig mogelijk alcohol te drinken. Zo blijft het risico voor een latere baby beperkt.
Borstvoeding en alcohol?
Hoorde je weleens (van een oudere generatie) dat donker bier drinken goed is als je borstvoeding geeft? Wel, dat advies is fout! Alcohol heeft zelfs het omgekeerde effect en houdt de melkproductie tegen. Bovendien komt de alcohol via je melk bij je baby. De concentratie alcohol in je moedermelk is gelijk aan de concentratie alcohol in je eigen bloed. Niet goed voor de groei en ontwikkeling van je kindje.
Alcohol maakt baby’s ook erg slaperig en dat geeft dan weer meer kans op wiegendood. De beste raad: drink geen alcohol als je borstvoeding geeft.
Maar als je eens een avondje uitgaat, kan een glaasje (altijd met mate) wel. Pas dan de volgende tips toe:
- Eet vooraf voldoende. Drink geen alcohol op een lege maag.
- Wissel alcohol af met water of alcoholvrije drankjes.
- Wacht minstens 2 tot 3 uur na 1 standaardglas alcohol voor je borstvoeding geeft. Drink je meer, dan moet je nog langer wachter met borstvoeden. Voorzie dan zeker een alternatief voor je baby.
- Afgekolfde melk kan zo’n alternatief zijn. Kolf op voorhand melk af en bewaar die in de koelkast of diepvriezer.
- Kolf je melk af minder dan 2 tot 3 uur nadat je alcohol hebt gedronken, dan moet je die weggooien.
Toch aperitieven?
Dat kan, met een lekkere mocktail: een cocktail zonder alcohol. En wees gerust, die smaakt even goed als zijn alcoholische tegenhanger.
Nood aan inspiratie voor een alcoholvrij apertief? Deze 4 mocktails zetten je op weg.