Neuroloog Steven Laureys (56) is expert in ons brein en bewustzijn. Hij heeft 5 kinderen en combineert veeleisende jobs in België, Canada en China. Hij is een drukbezet man, maar vindt hij ook de tijd om te vertragen? 7 vragen over meditatie, mentale rust, zijn nieuwe boek ‘Bijna Dood’ en uitkijken naar een nieuw jaar.
1. Je bent een expert in ons brein en bewustzijn. Hoe is je interesse daarvoor ontstaan?
“Ik wist altijd al dat ik geneeskunde wilde doen. Ik ben geboren op 24 december en er was die dag maar één arts in het ziekenhuis, die voor de eerste keer een keizersnede uitvoerde.”
“Een heel spannende bevalling voor mijn moeder dus, en zij zei achteraf vaak: ‘Je bent er dankzij de geneeskunde, dus je gaat iets terugdoen.’ Die gedachte heeft me altijd gemotiveerd.”
“Ons brein is als een intern universum: we weten er eigenlijk weinig over en er valt nog zoveel te ontdekken. Mijn interesse groeide toen ik als jonge arts werkte op de intensieve zorg. Ik zag comapatiënten en merkte hoe weinig we begrijpen van wat er in hun geest gebeurt. Die frustratie leidde tot mijn onderzoek naar coma, bewustzijn en bijna-doodervaringen.”
“Meditatie ontdekte ik in 2012, tijdens een persoonlijke crisis. Ik werd alleenstaande vader en voelde dat ik niet de inspirerende papa was die ik wilde zijn. Ik rookte, dronk af en toe, nam slaappillen en antidepressiva. Op een retraite maakte ik kennis met meditatie. Het veranderde mijn leven en mijn rol als vader en als arts.”
2. Wat doet meditatie precies met onze hersenen?
“Meditatie verandert de structuur en werking van je brein. Het is een soort van mentale gymnastiek. Het stimuleert de gebieden in je hersenen die aandacht, emotionele controle en empathie beïnvloeden.”
“Je hersenen veranderen constant: of je nu leert, herstelt van een blessure of je gewoontes aanpast. Meditatie kan een enorme impact hebben op hoe je je voelt en hoe je functioneert. Het effect van meditatie kan even groot zijn als het effect van medicatie.”
“Ikzelf mediteer dagelijks. Mijn favoriete meditatie-oefening is ademhalingsmeditatie, waarbij je focust op bewust en diep ademhalen. In de regel raden we aan om 2 keer per dag 20 minuten te mediteren, maar als vader van 5 kinderen lukt dat niet altijd.”
“Daarom mediteer ik ook ‘tussendoor’, als ik bijvoorbeeld moet wachten op een vlucht. Mijn motto is: doe wat je kan en leg de lat niet te hoog.”
“Meditatie kan ‘tussendoor’, ik mediteer ook soms zo. Doe wat je kan en leg de lat niet te hoog”
3. Je deed ook al uitgebreid onderzoek over slaap. Zijn rust en slaap belangrijk voor jou?
“Als jonge arts had ik een auto-ongeluk omdat ik achter het stuur in slaap viel. Ik werkte toen soms 30 tot 40 uur aan één stuk. We beschouwen slaap soms als tijdverlies, maar een goede nachtrust is heel belangrijk voor je mentale welzijn, je geheugen en je lichaam.”
“Ik probeer zelf genoeg te slapen, maar ik reis veel en een jetlag maakt inslapen soms moeilijk. Ik merk dat ik dan prikkelbaarder ben. Mijn vrouw zegt weleens: ‘lees je eigen boek opnieuw!’. Goed en voldoende slapen is een investering die we allemaal moeten maken, voor onszelf en onze relaties. Als je bent uitgeslapen, voel je je beter en ben je een stuk aangenamer.”
Meer lezen over een goede nachtrust? Slaapgeneeskundige Johan Verbraecken beantwoordt 13 veelgestelde vragen over slapen.
4. Wat heb je geleerd uit je onderzoek naar bijna-doodervaringen?
“Bijna-doodervaringen zijn ongelooflijk fascinerend. Mensen beschrijven een gevoel van rust, buitenlichamelijke ervaringen of het zien van een fel licht. Voor sommigen is dat het bewijs van leven na de dood.”
“Voor mij als wetenschapper is het belangrijk om te luisteren zonder oordeel. Mijn boek ‘Bijna dood’ is een balansoefening tussen wetenschappelijk onderzoek en persoonlijke zingeving.”
“In mijn boek onderzoek ik wat bijna-doodervaringen zijn en hoe we ze kunnen begrijpen. Ze roepen ook belangrijke vragen op over het belang van orgaandonatie. Iedereen zou een keuze daarover moeten vastleggen, want je kan met orgaandonatie levens redden. Voor mij is dát het bewijs van leven na de dood.”
“Als je zelf een bijna-doodervaring hebt gehad, neem dan gerust contact op. Je helpt ons onderzoek enorm vooruit. Stuur een mail naar nde@ulaval.ca.”
5. Verandert je onderzoek je kijk op het leven?
“Door mijn werk in het ziekenhuis besef ik dagelijks hoe waardevol het leven is. Mensen zien hun leven soms plots veranderen, wanneer een dierbare in coma belandt. Dat helpt me om dankbaar te zijn en kleine dingen meer te waarderen.”
“In de drukte van het dagelijkse leven vergeten we dat elke dag een geschenk is. Ik probeer dat mee te geven aan mijn kinderen. Voor het slapengaan nemen we even de tijd om stil te staan bij de fijne momenten van de dag. Het herinnert ons eraan hoe bijzonder het leven is, juist in die alledaagse dingen.”
“Ik probeer bewuster vakantie in te plannen en te genieten van de kleine dingen”
6. Vind je het makkelijk om te vertragen en rust te vinden met zo’n drukke agenda?
“Dat is iets wat ik gaandeweg heb moeten leren. Ik probeer nu bewuster vakantie in te plannen en te genieten van de kleine dingen, zoals rustig tafelen met mijn gezin. Vroeger at ik vaak snel iets tussendoor, zeker in het ziekenhuis. Dat probeer ik nu minder te doen.”
“Recent was ik op retraite voor een lang weekend. Dat is een luxe, maar het vertalen naar onze dagelijkse realiteit blijft een uitdaging. Met 5 kinderen is het bij ons meestal erg druk!”
“Het is ook belangrijk om te aanvaarden dat sommige dingen gewoon niet anders kunnen. Als de kinderen examens hebben of er een deadline nadert, dan gaat het tempo omhoog. De ene dag lukt dat beter dan de andere, en dat is ook normaal.”
7. Wat zijn je voornemens voor 2025?
“Voor 2025 wil ik verder investeren in een goed evenwicht tussen mijn persoonlijke leven en mijn werk in Canada, China en België. Ik ben intussen 56 jaar en heb geleerd dat je niet alles zelf hoeft te doen. Ik heb het geluk om dagelijks samen te werken met jonge, scherpe geesten. Dat inspireert me enorm.”
“Er zijn natuurlijk grote uitdagingen, zoals klimaatverandering, oorlog en politieke spanningen. Toch blijf ik geloven dat we samen een positieve impact kunnen hebben. Met oudjaar probeer ik altijd te focussen op de mooie dingen. De mens is tot zoveel goeds in staat. Dat mogen we nooit uit het oog verliezen.”