We worden alsmaar ouder en net ouderdom is de belangrijkste oorzaak van dementie. Bijna 1 op de 5 mensen krijgt het. Dementie volledig voorkomen kan niet. Het risico verlagen? Dat wel. “Daarvoor moet je hersengezond leven”, weet professor Jan Steyaert.
Wat is dementie?
Dementie verwijst naar een verzameling van symptomen, zoals geheugenverlies, verwardheid of denkproblemen … Het is niet echt een ziekte op zich. “Er zijn ongeveer 60 ziektes die kunnen zorgen voor dementie. De ziekte van Alzheimer is de bekendste”, legt Jan Steyaert (62), medewerker van Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, uit.
“Onze hersenen zijn het orgaan in ons lichaam dat het meeste bloed verbruikt. Dat bloed wordt rondgepompt door je hart. Gaat het fout met je hart, dan weet je dat ook je hersenen schade zullen ondervinden.”
“Hart- en hersengezond leven vraagt geen wereldschokkende of onmogelijke inspanning”
Risicofactoren van dementie
“De laatste jaren beginnen we gezonder te leven, zeker in West-Europa. Daardoor is het risico op dementie wat verminderd”, weet Steyaert.
Tegelijkertijd stijgt onze gemiddelde leeftijd. “En laat ouderdom net de belangrijkste factor zijn die de kans op dementie bepaalt. Er zijn alsmaar meer ‘oude’ mensen, dus komen er meer mensen met dementie.”
“In 2025 rekenen we dat er in Vlaanderen 150 000 zullen zijn. Tegen 2035 schatten we dat aantal op 186 000. Een enorme stijging.”
Naast ouderdom zijn er nog belangrijke risicofactoren voor het ontwikkelen van dementie op latere leeftijd: hoge cholesterol, hoge bloeddruk, gehoorverlies, weinig beweging, diabetes, obesitas, veel alcohol, roken en obesitas. Daarom is het belangrijk om al vanaf de leeftijd van 45 te werken aan een gezonde levensstijl.
1. In welke mate kan je beschermen tegen dementie?
“Dementie voorkomen kan niet. Bij longkanker kan je zeggen dat de ziekte in 95% van de gevallen komt door roken. Niet roken geeft veel kans om daaraan te ontsnappen. Bij dementie is dat niet zo.”
“Maar je kan wél je risico verlagen. Hoe? Onthoud dat wat goed is voor je hart, ook goed is voor je hersenen. Houd je je hart gezond, dan houd je je hersenen gezond.”
2. Wat is een hersengezonde levensstijl? Is bepaalde voeding aan te raden voor je hersengezondheid?
“De voedingsdriehoek is je basis voor een evenwichtig eetpatroon. Een mediterraan dieet is een goede leidraad. Kies olijfolie in plaats van boter, eet vette vis in plaats van rood vlees, zet voldoende groenten op het menu, eet elke dag fruit, drink geen of niet te veel alcohol.”
“Voor een gezond hart is ook beweging nodig. Dat hoeft geen topsport te zijn. Wist je dat je in een gemiddelde werkomgeving al 6000 stappen per dag kan zetten? Maak een wandeling na het eten, neem de trap wat vaker, werk of vergader rechtstaand … Hart- en hersengezond leven vraagt geen wereldschokkende of onmogelijke inspanning.”
3. Waarom is gehoorverlies een risicofactor? Wat doe je eraan?
“Mensen die niet goed horen, kunnen gesprekken minder goed volgen. Daardoor zie je dat ze zich sociaal afsluiten of zelfs isoleren. Zo ontwikkelen symptomen van dementie zich makkelijker.”
“Het is belangrijk om je oren goed te beschermen. Vermijd te luide plekken. Kan dat niet, draag dan gehoorbescherming, zoals oordopjes. Heb je toch gehoorschade of -verlies? Durf dan de stap te zetten naar een hoorapparaat. Dat is nog vaak een taboe en mensen stellen dat uit.”
“Het is vanaf je 45ste belangrijk om preventief te werken om dementie te vertragen”
4. Wanneer begin je het best met een hersengezonde levensstijl?
“Niet als je 80 jaar bent. Al is het nooit te laat, toch is het vanaf je 45ste belangrijk om preventief te werken. Blijf zoveel mogelijk cognitief actief. Dat wil niet zeggen dat je elke dag een kruiswoordraadsel of sudoku oplost. Het mag uitdagender.”
“Ga naar een concert, word lid van een leesgroep, ga op stap met vrienden, leer een nieuwe taal of een instrument bespelen, of iets anders wat je altijd wilde doen … Mogelijkheden genoeg. De combinatie van een sociale en fysieke activiteit is ideaal.”