Hoe ga je er als gezin mee om?
Als partners: verlies de verbinding niet
Als koppel beleef je het verlies niet per se op dezelfde manier. En dat is oké. Dat is normaal. Zolang jullie de verbinding niet verliezen.
Het is belangrijk om elkaars rouwproces te respecteren en elkaar de ruimte te geven. Maar goed communiceren is even belangrijk, om er (sterker) uit te komen. Je doorloopt niet alleen een individueel rouwproces, je gaat ook voor een groot deel samen om met een verlies. Je ziet misschien niet altijd van elkaar op welke manier je rouwt, ermee omgaat en je voelt. Dus vertel het aan je partner.
Geef elkaar zeker de ruimte om te rouwen op de manier die bij je past. Het kan zijn dat er op dat moment even wat minder connectie is tussen jullie beiden, maar dat hoeft niet meteen een probleem te vormen.
Zorg er wel voor dat je elkaar blijft vinden en als ouders de diepere verbinding niet verliest. Neen, niet iedereen is een even grote prater. Voor sommigen is het moeilijk om gevoelens te verwoorden of de juiste manier te vinden om erover te praten.
Probeer elkaars manier van rouwen te respecteren. Houd er rekening mee dat vrouwen vaak op een andere manier rouwen dan mannen.
- Niet alle, maar veel vrouwen doen het eerder intuïtief: ze laten hun emoties naar buiten komen, praten, zijn ermee bezig.
- Heel wat mannen rouwen dan weer vaker instrumenteel: ze kijken vooruit naar de toekomst, zijn rationeler, pragmatischer.
Het probleem is vaak dat het instrumentele rouwen minder zichtbaar is. En dat lijkt heel erg op onverschilligheid. Mensen die intuïtief rouwen willen vaker en langer over het verlies praten. Door de pijn ook meer op te zoeken. Terwijl het instrumentele rouwen zich uit in doen, bezig zijn, zich op het werk storten ...
2 verschillende manieren van rouwen kunnen soms botsen. Maar ook als je allebei op dezelfde manier rouwt kan het soms vastlopen. Probeer jullie eigen vorm van rouwen samen te brengen en vertel elkaar wat het voor jou betekent.
Zoek jullie eigen 'codetaal'. Die hoeft niet alleen via gesprekken te lopen. Muziek kan bijvoorbeeld verbinden. Steekt de ene een kaarsje aan? Dan weet de andere dat het een lastige dag is en kan je rekening houden met elkaar.
Met andere kinderen: maak het bespreekbaar
Zijn er andere kinderen in het gezin? Ook zij verliezen een broertje of zusje. Hoe maak je dat verlies bespreekbaar bij (kleine) kinderen?
Kinderen voelen snel aan wanneer er iets mis is. Ze voelen dat hun ouders verdriet hebben, dat er iets gaande is. Praat met je kind(eren), maar op hun niveau. Zorg dat je kind het nieuws begrijpt en dat het nieuws ook aankan. Betrek je andere kinderen, zodat ze (mogen) voelen dat jullie gezin een verlies door maakt.
Erg jonge kindjes beseffen nog niet altijd volledig wat sterven, afscheid nemen en rouwen is. Maar een verlies kunnen ze wél voelen, ook al kunnen ze het nog niet onder woorden brengen. Dan kan het helpen om met rituelen of symbolen te werken. Maak samen een foto- of plakboekje, lees samen een boekje, plant een bloem of boompje, wuif eens naar de wolken ...
Bij oudere kinderen hangt veel af van hun persoonlijkheid. Hoe zij het verlies verwerken is erg individueel. Het ene kind stelt veel vragen, het andere zoekt eerder tijd met vrienden. Geef ook een kind, net als jezelf, de tijd en ruimte om te rouwen. Antwoord eerlijk op mogelijke vragen en probeer net zoals onder partners de verbinding te behouden.
Wat hebben kinderen nodig?
Manu Keirse beschrijft in zijn boek 'Kinderen helpen bij verlies' hoe je kinderen beter niet afschermt, maar wel betrekt.
Laat je kinderen deelnemen aan het gebeuren van verdriet en afscheid nemen. Ze mogen jou als ouder zien huilen. Je emoties verbergen geeft je kinderen de boodschap dat ook zij hun gevoelens niet mogen uiten.
Kinderen hebben dezelfde gevoelens als volwassenen, maar ze uiten ze vaak op een andere manier. Moedig je kind aan om zijn of haar emoties en gedachten te uiten. En te praten als het dat wil. Spaar of scherm je kinderen niet af van verdriet. Het is een deel van het leven en er is niets mis mee.
Maar dwing je kind niet om te praten. Het zal praten of vragen stellen als het daar klaar voor is.
Leg uit waarom je verdrietig bent. Omdat je het verloren broertje of zusje graag ziet, niet omdat hij of zij iets verkeerds heeft gedaan.
Wees eerlijk. Informeer je kind over sterven.
Behoud jullie regelmaat en structuur zoveel mogelijk. Dat hebben kinderen in een 'crisis' net nodig. Verlies de behoeften van je kind(eren) niet uit het oog, zodat ze niet elders steun en troost moeten vinden.
Zorg voor warme verbondenheid en liefdevolle geruststelling. Als je (ongeboren) kind sterft, moet je soms zijn wat je niet kan. Niet makkelijk om je eigen pijn te ervaren en tegelijk comfort te geven aan je andere kinderen. Maar je kan niet het ene pas na het andere doen. Je kinderen moeten nog altijd het gevoel hebben dat ze veilig zijn bij jou.
Herinneren mag. Als kinderen iemand verliezen die ze nooit hebben gekend, lijkt het misschien makkelijker. Dat is eigenlijk niet zo, dat maakt het net moeilijker. Wie was mijn broer of zus? Maak samen met je kind(eren) een herinnering over hun kleine broer of zus.
Vraag het aan je kind(eren). Vraag even wat ze nodig hebben, wat je kan doen voor hen.
