Het leven is druk, druk, druk. En we hebben stress, stress, stress. Maar welke impact heeft stress op je gezondheid? Kan die je ziek maken? Wat zijn de symptomen van (te veel) stress? En hoe ga je ermee om? Psycholoog Bep Trogh legt uit.
Wat is stress?
“Na een zware fysieke inspanning, ben je stijf. Na een zware mentale inspanning, kan je psychisch stijf zijn. Die psychische stijfheid is wat we stress noemen”, zegt Bep.
“Maar met stijve spieren ga je niet naar de dokter. Het is een normale reactie van je lichaam en dat herstelt zich. Zo is het ook met stress: je hoeft niet te panikeren bij wat mentale spanning.”
Van stress tot burn-out
“Sport je intensief en structureel verder met gespannen spieren? Dan kan stijfheid omslaan in overbelasting. Dwing je jezelf mentaal alsmaar verder, ook als er signalen van stress zijn, dan kan stress een gevoel van overspanning worden.”
“Bij overspanning zal je meer klachten krijgen en zal je lijf meer moeten recupereren om weer de oude te worden. Als je overbelasting blijft forceren, kan je een stressfractuur of blessure krijgen.”
“Iemand met spanningsklachten die blijft gaan, vergroot de kans op een burn-out. Een burn-out is eigenlijk het eindstadium als je energievoorraad volledig opgebruikt is.”
1. Hoe herken je symptomen van stress?
“Ons lichaam heeft alarmlichtjes, zoals op het dashboard van je auto. Als je rijdt en enkel kijkt naar alles rondom je, zie je een waarschuwingslampje niet oplichten. Kijk dus op tijd naar je innerlijke dashboard. Al hoef je er natuurlijk niet geobsedeerd door te zijn, want dan let je niet meer op de weg.”
“Rode lichtjes zijn: vermoeidheid (erger dan normaal), prikkelbaarheid, concentratieverlies, vergeetachtigheid. Maar ook fysieke klachten, zoals maag-, nek- of rugpijn.”
“Stress is een energieprobleem: je energieniveau is (te) laag. Dan verlies je makkelijker de controle. Je reageert sneller boos of verdrietig. Je emoties worden impulsiever.”
Stress is een energieprobleem. En een burn-out is het eindstadium als je energievoorraad volledig opgebruikt is
2. Word je echt ziek van langdurige stress?
“We hebben een aan- en uitstand. Een gezond lichaam schakelt ertussen op een evenwichtige manier. Bij langdurige stress lukt dat niet meer. Je staat dan constant ‘aan’. Zelfs op kalme momenten kan je niet meer uitschakelen, pauzeren en opladen.”
“Stress kan je systeem zo forceren dat het niet meer werkt. Je geest zegt dat het genoeg is en je lichaam valt stil. Je doet je best, maar je geraakt niet meer vooruit.”
“Chronische stress kan leiden tot een burn-out: je bent oververmoeid, onrustig of opgejaagd, emotioneel ... Het kan dat je ook te maken krijgt met fysieke symptomen, zoals hoofdpijn, maagpijn, spierpijn ... Zo kan stress je inderdaad ziek maken.”
3. Is kortdurende stress ook slecht voor je gezondheid?
“Acute of kortdurende stress treedt op als er iets onverwachts of schokkends gebeurt. Je lijf moet van de ene seconde op de andere van 0 naar 100 gaan. Je moet instant krachtig denken en handelen. Je systeem gaat in een acute overlevingsmodus. Een (auto-)ongeval kan zo’n stress veroorzaken.”
“Je kan dan ook mentale of fysieke klachten ervaren, zeker als je iets heftigs hebt meegemaakt. Maar over het algemeen zien we dat ons lichaam zich na een tijdje vanzelf weer herstelt. Soms na een paar dagen, soms pas na een paar weken.”
“Maar die stress verdwijnt weer uit je lijf, zonder duidelijke sporen achter te laten, als je wat gebeurd is op een gezonde manier verwerkt.”
Meet niet met je smartwatch, maar met je buik. En zorg voor een brede waaier aan mogelijkheden die je ontspannen
4. Stress verminderen, hoe doe je dat?
“Stress is een deel van ons leven. Ons lichaam is uitgerust om ermee om te gaan. Maar we leggen onszelf vaak té veel druk op. We krijgen bijna stress van ... geen stress te willen hebben.”
“Durf jezelf bloot te stellen: haal niet alle stressfactoren weg. ‘Ik mag geen koffie drinken, ik moet meer stappen halen, ik moet nog mails beantwoorden ... ik moet, ik moet, ik moet’. Zo kunnen we ons lichaam bang maken en creëren we stress bovenop de dagelijkse stress in ons leven.”
“Vertrek vanuit de beleving. Wat zegt je buikgevoel? Wat maakt je blij? Wat geeft je energie? Helpen ademhalingsoefeningen jou? Blijven doen! Werken ze niet? Laat ze vallen!”
“Mijn tip: meet niet met je smartwatch, maar met je buik. Zorg voor een brede waaier aan mogelijkheden die je ontspannen. Zodat je vrij kan kiezen, afhankelijk van de situatie waarin jij je bevindt.”