COPD

COPD is een veelvoorkomende, ernstige longziekte die ademen moeilijker maakt doordat de luchtwegen chronisch ontstoken zijn en daardoor vernauwen. COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease, (chronisch obstructief longlijden) en komt vooral voor bij 65-plussers. Als je COPD hebt, verandert er heel wat. Het is daarom erg belangrijk om jezelf goed te informeren over de ziekte, de symptomen en de mogelijke behandelingen.

COPD is een verzamelnaam voor 2 longziekten. Chronische bronchitis en longemfyseem.

• Bij chronische bronchitis zijn je luchtwegen altijd ontstoken.
• Als je longemfyseem hebt, zijn je longblaasjes kapot. En zonder de steun van stevige longblaasjes vernauwen je luchtwegen nog meer.

COPD wordt veroorzaakt door het inademen van schadelijke stoffen zoals sigarettenrook, fijn stof van uitlaatgassen en industriële stoffen zoals steenkoolstof. Hoe meer soorten en hoe langer je schadelijke stoffen inademt, hoe groter je kans op COPD.

Symptomen en diagnose

Veel mensen weten in het begin niet dat ze COPD hebben. Pas wanneer de longen al behoorlijk beschadigd zijn, krijg je duidelijke klachten:

• een hoest die niet meer overgaat
• slijmen
• kortademigheid en hijgen
• piepende ademhaling
• een gevoel van benauwdheid en beklemming op de borst
• vermoeidheid
• weinig spierkracht
• bijkomen in gewicht of vermageren

Je huisarts kan COPD eenvoudig opsporen via een blaastest of spirometrie. Nadat je gewoon ingeademd hebt, blaas je zo hard en zo snel mogelijk uit in een meettoestel: de spirometer. Adem je veel minder uit dan wat normaal is, dan zijn je luchtwegen vernauwd. Je arts kan nog extra onderzoeken uitvoeren om andere oorzaken uit te sluiten of om de beste behandeling te bepalen, zoals een CT-scan, longvolumemeting of een zuurstofsaturatietest.

Verschil tussen COPD en astma

COPD en astma zijn allebei chronische ontstekingsziekten van de luchtwegen, maar het zijn wel degelijk 2 verschillende ziektes. Sommige mensen hebben zowel astma als COPD. 

Gevolgen van COPD voor je gezondheid

De gevolgen van COPD zijn niet min: 

• de chronische ontsteking van de luchtwegen zorgt voor de aanmaak van te veel slijm.
• De steeds ergere vernauwing van de luchtwegen maakt ademhalen moeilijk
• De beschadiging van de longblaasjes vermindert de werking van de longen om zuurstof in het bloed te brengen en koolstofdioxide uit het bloed te halen.
• De schade aan de longen is blijvend en verergert meestal geleidelijk.

Naast schade aan de longen, heeft COPD ook gevolgen voor de rest van je lichaam en je algemene gezondheid:

• Meer luchtweginfecties zoals verkoudheid, griep of een longontsteking. Doordat COPD je longen verzwakt, kan je lichaam minder goed vechten tegen ziektekiemen. Je wordt gemakkelijker ziek en hebt dan vaker antibiotica nodig dan mensen met gezonde longen.
• COPD kan een hoge bloeddruk veroorzaken in de slagaders die het bloed naar je longen brengen. Dat heet pulmonaire hypertensie.
• Je hart moet harder werken dan normaal waardoor de kans op een hartaandoening zoals een hartinfarct stijgt.
• Als roker met COPD is je risico op longkanker hoger dan voor rokers zonder COPD.
• De ziekte kan je beperken in je bewegingsvrijheid en je isoleren van andere mensen. Dat kan emotionele problemen zoals verdriet en zelfs een depressie veroorzaken. Ook de ademnood kan angst veroorzaken.
• Diabetes komt vaker voor bij mensen met COPD.

COPD behandelen

Het is jammer genoeg niet mogelijk om te genezen van COPD. Geneesmiddelen en een gezonde levensstijl helpen om je symptomen te verlichten en onder controle te houden.

Medicatie

De basisbehandeling bij COPD bestaat uit geneesmiddelen die je inademt via een inhalator of puffer. Zo komen ze meteen terecht waar ze moet werken: in je longen. Daardoor hebben ze ook minder bijwerkingen. Het is belangrijk om je puffer juist te gebruiken, zodat er genoeg van het geneesmiddel in je longen terechtkomt. Je arts, apotheker of verpleegkundige kunnen je helpen met de juiste techniek. 

• Luchtwegverwijders of bronchodilatoren laten je vrijer ademen door de spiertjes rond je luchtwegen te ontspannen. Kortwerkende luchtverwijders gebruik je als je moeite hebt met ademen. Langwerkende luchtverwijders helpen om kortademigheid te voorkomen.
• Ontstekingsremmers verminderen de chronische ontsteking van je luchtwegen.
• Cortisonepillen kan je tijdelijk nemen als het slechter gaat.
• Door de COPD heb je niet genoeg natuurlijke afweer meer om goed te kunnen vechten tegen infecties. Antibiotica kan helpen bij een ernstige infectie in je luchtwegen.  
• Wanneer je ademnood te hoog is, heb je extra zuurstof nodig. Hoe je die zuurstof toegediend krijgt en hoe vaak dat nodig is, hangt af van je toestand. Sommige mensen hebben alleen tijdelijk zuurstof nodig tijdens een opstoot. Als de ziekte al in een ernstig stadium zit, heb je dagelijks zuurstof nodig.

Is je COPD vergevorderd en helpt je medicatie onvoldoende? Dan kan het nodig zijn om een operatie of zelfs een longtransplantatie te ondergaan. 

Opstoten voorkomen

Opstoten zijn niet alleen onaangenaam, ze zijn ook erg slecht voor je longen. Je kan er zelf aan meewerken om het aantal opstoten zo laag mogelijk te houden. Enkele tips zijn:

• Beweeg binnen je mogelijkheden.
• Eet gezond.
• Hou je aan de behandeling zoals je dokter ze heeft voorgeschreven. Voel je je beter dankzij je geneesmiddelen, stop er dan zeker niet zomaar mee of verlaag niet zelf je voorgeschreven dosis.
• Rook je? Probeer dan te stoppen. Roken verergert je klachten en versnelt het neerwaartse verloop van de ziekte.
• Adem geen irriterende stoffen in. Alles wat bij een gezonde mens de longen kan prikkelen, is extra slecht voor iemand met COPD. Denk maar aan chemische oplosmiddelen, stof, rook, verbrandingsgassen, agressieve schoonmaakmiddelen, haarspray, parfum of aftershave. Ben je allergisch voor iets, dan moet je uiteraard ook de allergenen vermijden.
• Blijf uit de buurt van mensen met een verkoudheid of een andere luchtweginfectie, om niet zelf besmet te worden.
• Vermijd plotse temperatuurverschillen, bijvoorbeeld tussen binnen en buiten.
• Ga regelmatig naar buiten, maar blijf liever binnen bij mist, smog, hoge ozonconcentraties, hoge luchtvochtigheid, heel koud of heel warm weer.
• Verlucht regelmatig je huis.
• Droge lucht in huis is slecht voor taaie slijmen. Verstuif wat fysiologisch water en adem de nevel in. Fysiologisch water vind je bij de apotheker. Gebruik geen kraantjeswater, tenzij je het eerst gekookt hebt. Gebruik ook geen elektrische luchtbevochtiger.
• Laat je jaarlijks inenten tegen griep.

Ademtechnieken

De juiste adem- en hoesttechnieken aanleren als je COPD hebt, kan een groot verschil maken in je levenskwaliteit. Een kinesist kan je leren hoe je ze juist uitvoert. Heb je ze eenmaal onder de knie, dan kan je ze thuis verder gebruiken.

Daarnaast zijn er eenvoudige technieken die er mee voor kunnen zorgen dat je minder last ondervindt van je COPD.

Uitademen met getuite lippen 

Dit is een eenvoudige techniek die sommige COPD-patiënten instinctief al gebruiken. Je houdt er je luchtwegen beter mee open, zodat er minder lucht gevangen blijft in de longen. Als je vaak naar lucht moet happen en stoppen met wat je aan het doen bent, kan je met deze ademhalingstechniek langer doorgaan zonder stoppen. Zo doe je het: 

1. Adem rustig in.
2. Tuit je lippen alsof je een kaars wilt uitblazen.
3. Adem uit door je getuite lippen, maar doe het langzamer en zachter dan je gewoon bent te doen. Adem dubbel zo lang uit als in.
4. Adem weer rustig in.

De koetsiershouding

Deze houding brengt meer lucht in je longen. Ze trekt je borstspieren en halsspieren automatisch naar omhoog. Die spieren gebruik je als extra hulp bij het ademhalen. Je kan de houding zittend, aan tafel of staand aannemen.

Al zittend

1. Zet je voeten plat op de grond.
2. Steun met je ellebogen op je gespreide knieën en buig wat naar voren, alsof je een koetsier bent die paardrijdt.
3. Ontspan je hals- en schouderspieren.

Aan tafel

1. Zet je voeten plat op de grond.
2. Leun met je borst wat naar voor.
3. Leg je onderarmen op de tafel.
4. Rust met je hoofd op je armen of op een stapeltje kussens.

Al staand

1. Zet je voeten op schouderhoogte van elkaar.
2. Leun met je heupen tegen een muur.
3. Buig lichtjes voorover en laat je armen losjes hangen.

Meer informatie?

Meer weten over COPD? Raadpleeg deze folder over COPD of de brochure voor mensen met COPD.